Aksjologiczne pozycjonowanie KOBIETY i MĘŻCZYZNY w listach pasterskich Episkopatu Polski w XXI wieku

Michał Szczyszek

doi:10.18778/0208-6077.58.2.18

Autor

Michał Szczyszek Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu https://orcid.org/0000-0002-0253-7296

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.58.2.18

Słowa kluczowe:

analiza leksykalno-frekwencyjna, cyfrowe narzędzia w językoznawstwie, językowy obraz KOBIETY i MĘŻCZYZNY w polskim Kościele katolickim, korpus listów pasterskich Episkopatu Polski

Abstrakt

Listy pasterskie Episkopatu Polski to jedna z form komunikacji Kościoła katolickiego ze społeczeństwem. Są to teksty przeznaczone do odczytania podczas nabożeństw. Zatem w tej pespektywie wyznaczają uznawane przez tę instytucję wartości i ich hierarchię. W artykule przedstawię wyniki analiz pojęć wyrażanych leksemami KOBIETA, MĘŻCZYZNA (i ich synonimami) w listach. Omówię, jak KOBIETY i MĘŻCZYŹNI są obrazowani językowo, jakiego pozycjonowania językowo-aksjologicznego dokonuje się w tych tekstach, jaka jest frekwencja wyrazów tekstowych realizujących te dwa pojęcia, czyli — jaką wartość KOBIETOM i MĘŻCZYZNOM przypisuje Kościół. Punktem wyjścia rozważań jest wypowiedź ks. Bonieckiego z wywiadu Anny Goc dla Wydawnictwa Znak: „Obraz Kościoła tworzył się w ciągu stuleci. Seminaria, związki księdza z diecezją, częsta, choćby wielkanocna spowiedź, finansowanie i w ogóle utrzymanie kościoła, stosunek do osób bez sakramentalnego ślubu, niewolnictwo, układ klasowy społeczeństwa, miejsce kobiety w rodzinie i społeczności itd. — to wszystko ewoluowało, a ewolucja ta miała ścisłe związki z układami sił w samym Kościele”. Istotnym pytaniem jest tu zatem to, jak w tym typie w dyskursu instytucjonalnego przeprowadzane jest wartościowanie i jaka strategia aksjologiczno-emotywna buduje obraz KOBIET i MĘŻCZYZN. Kolejnym ważnym zagadnieniem jest to, jak owa (rekonstruowana) wizja instytucjonalna koreluje z kategoryzowaniem i wartościowaniem tych pojęć w polszczyźnie w XXI wieku.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bańko M., 2001, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego
Google Scholar

Bartmiński J., 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Google Scholar

Borawski S., 2005, Podstawy idei poznawczej studiów nad dziejami używania języka. Esej o diachronii, w: S. Borawski (red.), Rozprawy o historii języka polskiego, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, s. 13–61
Google Scholar

Grzegorczykowa R., 2011, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa: PWN
Google Scholar

Kanclerz K., Figas A., Gruza M., Kajdanowicz T., Kocon J., Puchalska D., Kazienko P., 2021, Controversy and Conformity: from Generalized to Personalized Aggressiveness Detection, Proceedings of the 59th Annual Meeting of the Association for Computational Linguistics and the 11th International Joint Conference on Natural Language Processing (Volume 1: Long Papers), https://aclanthology.org/2021.acl-long.460/ (dostęp: 26.03.2024)
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18653/v1/2021.acl-long.460

Kocoń J., Miłkowski P., Zaśko-Zielińska M., 2019, Multi-Level Sentiment Analysis of PolEmo 2.0: Extended Corpus of Multi-Domain Consumer Reviews, „Proceedings of the 23rd Conference on Computational Natural Language Learning (CoNLL)”, https://doi.org/10.18653/v1/K19-1092
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18653/v1/K19-1092

Ks. Adam Boniecki do wszystkich zawiedzionych Kościołem, 7.12.2023, https://www.onet.pl/styl-zycia/wydawnictwo-znak/ks-adam-boniecki-do-wszystkich-zawiedzionych-kosciolem/jgms9dh,30bc1058 (dostęp: 26.03.2024)
Google Scholar

Lewandowska-Tomaszczyk B., 2009, Corpus Linguistics. Computer Tools, and Applications — State of the Art, Frankfurt am Main: Wydawnictwo Peter Lang
Google Scholar

Miodunka W., 1989, Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Google Scholar

Ogrodniczuk M., 2018, Polish Parliamentary Corpus, w: D. Fišer, M. Eskevich, F. de Jong (red.), Proceedings of the LREC 2018 Workshop ParlaCLARIN: Creating and Using Parliamentary Corpora, Paris, s. 15–19
Google Scholar

Pęzik P., 2020, Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne”, nr 7, s. 133–150. https://doi.org/10.31261/FL.2020.07.11
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/FL.2020.07.11

Piasecki M., Młynarczyk K., Kocoń J., 2017, Recognition of genuine Polish suicide notes, Proceedings of the International Conference Recent Advances in Natural Language Processing, RANLP, w: R. Mitkov, G. Angelova (red.), Proceedings of the International Conference Recent Advances in Natural Language Processing, Varna: Incoma Ltd. https://doi.org/10.26615/978-954-452-049-6_076
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26615/978-954-452-049-6_076

Przepiórkowski A., Bańko M., Górski R.L., Lewandowska-Tomaszczyk B. (red.), 2012, Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa: PWN
Google Scholar

Rutkowski M., Skowronek K., 2020, Onomastyczna analiza dyskursu, Kraków: Wydawnictwo AGH
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/ff.2019.37.1.47-59

Saputa K., Tomaszewska A., Zawadzka-Paluektau N., Kieraś W., Kobyliński Ł., 2023, Korpusomat.eu: A multilingual platform for building and analysing linguistic corpora, w: J. Mikyška, C. de Mulatier, M. Paszynski, V.V. Krzhizhanovskaya, J.J. Dongarra, P.M.A. Sloot (red.), Computational Science — ICCS 2023. 23rd International Conference, Prague, Czech Republic, July 3–5, 2023, Proceedings, Part II, number 14074 in Lecture Notes in Computer Science, Cham: Springer Nature Switzerland, pp. 230–237. https://doi.org/10.1007/978-3-031-36021-3_22
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-36021-3_22

Skowronek K., 2006, Między sacrum a profanum: studium językoznawcze listów pasterskich Konferencji Episkopatu Polski (1945–2005), Kraków: Wydawnictwo LEXIS
Google Scholar

Skowronek K., 2007, Obraz współczesnej kobiety w listach pasterskich Konferencji Episkopatu Polski, w: ks. P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, M. Rybka (red.), Język religijny dawniej i dziś, t. 3, Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, s. 172–181
Google Scholar

Walkowiak T., 2017, Language Processing Modelling Notation — Orchestration of NLP Microservices, w: W. Zamojski, J. Mazurkiewicz, J. Sugier, T. Walkowiak, J. Kacprzyk (red.), Advances in Dependability Engineering of Complex Systems: Proceedings of the Twelfth International Conference on Dependability and Complex Systems DepCoS-RELCOMEX, Springer International Publishing, s. 464–473. https://doi.org/10.1007/978-3-319-59415-6_44
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-59415-6_44

Walkowiak T., Datko S., Maciejewski H., 2019, Distance metrics in Open-Set Classification of Text Documents by Local Outlier Factor and Doc2Vec, w: F. Wotawa, G. Friedrich, I. Pill, R. Koitz-Hristov, M. Ali (red.), Advances and Trends in Artificial Intelligence. From Theory to Practice. IEA/AIE, „Lecture Notes in Computer Science”, t. 11606, Cham: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-22999-3_10
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-22999-3_10

Wierzbicka A., 2010, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Google Scholar

Zabrocki L., 1963, Wspólnoty komunikatywne w genezie i rozwoju języka niemieckiego, cz. I: Prehistoria języka niemieckiego, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Google Scholar

Żmigrodzki P., Bańko M., Batko-Tokarz B., Bobrowski J., Czelakowska A., Grochowski M., Przybylska R., Waniakowa J., Węgrzynek K. (red.), 2018, Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN. https://doi.org/10.17651/WSJP2018
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17651/WSJP2018