Potoczna komunikacja mieszkańców współczesnych miast w świetle słowackich badań socjolingwistycznych

Abstrakt

Autor ma na celu syntetyzujące przedstawienie badań socjolingwistycznych prowadzonych w słowackich aglomeracjach miejskich. Pierwszy etap badań tzw. języka miasta realizowany był w latach 60. i na początku następnego dziesięciolecia. Metodologia badawcza była oparta na przeciwstawieniu: literackość – nieliterackość środków językowych. Mimo ograniczeń, ten pierwszy socjolingwistyczny projekt wyprzedził swoją epokę. Wyniki badań terenowych wykazały, że potoczna, spontaniczna komunikacja w warunkach miejskich nie jest zjawiskiem jednolitym, (np. literackim), ale hybrydą, której nie można lokalizować tylko w granicach: odmiana literacka - tradycyjny dialekt. Ta hipoteza potwierdziła się wraz z wprowadzeniem komunikacyjnego podejścia do teorii literackiego języka słowackiego (Horecký 1979). W związku z respektowaniem fenomenu języka narodowego eksponuje się funkcyjnie cechy kompleksowej potoczności. Podejście komunikacyjne zapoczątkowało drugi etap badań języka miejskiego. Oparte na teorii komunikacji i pragmatyki badania z ostatniego dziesięciolecia (1985–1995) sygnalizują wiarygodnie, że formacja komunikacyjna funkcjonująca w środowiskach miejskich jest bardzo dynamiczna, wewnętrznie zróżnicowana, zależna od socjalno-komunikacyjnego statusu jej użytkowników. Potwierdza się pogląd o istnieniu dwóch podstawowych odmian języka narodowego – ustnej i pisanej; każdy wariant odgrywa swoistą rolę w porozumiewaniu się, ma specyficzną normę i profil.