Charaszaj, czyszczacz, kastrun, krasacz, misiak… Kilka uwag o leksykalnym i słowotwórczym zróżnicowaniu nazw człowieka kastrującego zwierzęta (na przykładzie gwar małopolsko-mazowieckiego pogranicza językowego)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6077.51.01.04Słowa kluczowe:
dialektologia, gwary, leksyka, słowotwórstwoAbstrakt
Social, economic and cultural transformations of the Polish countryside over the last few dozen years have resulted in the disappearance of many professions, such as, i.a. the profession of an animal castrator, who worked mostly in pig farms. The aim of this paper is to indicate the semantic elements in derivational bases (charaszać, charszować, czyścić, kastrować, krasać, miśić, miśkować) and formal exponents constituting derivatives to name a person who castrates animals (‑acz, ‑aj, ‑ak, ‑ek, ‑nik, ‑ajko, ‑ciel, ‑un, ‑ator, ‑arz, ‑ø). Apart from that, the author intends to discuss the geographical range of those derivatives, not only in the borderland region, but in the whole Polish dialect area. Moreover, the paper discusses the issues of lexical, see kras‑ak / mis‑ak, kastrow‑ak / kras‑ak and word-formation variants, see czyszcz‑acz — czyszcz‑ak — czyszcz‑arz — czyśc‑iciel. The analysed material originates in the dialects of the Lesser Poland and Masovia borderland and it was collected in 2008–2011 from 32 villages.
Pobrania
Bibliografia
Bąk P., 1960, Słownictwo gwary okolic Kramska na tle kultury ludowej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Bąk P., 1968, Gwara okolic Kramska w powiecie konińskim (zarys fonetyki i słowotwórstwa), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Chludzińska-Świątecka J., 1972, Budowa słowotwórcza rzeczowników w gwarach Warmii i Mazur, „Prace Filologiczne”, t. 22.
Google Scholar
Cyran W., 1960, Gwary polskie w okolicach Siedlec, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Łódź.
Google Scholar
Dobrzyński W., 1967, Gwary powiatu niemodlińskiego, cz. 2: Morfologia, teksty gwarowe, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Gala S., 2008, Kwestionariusz do badań słowotwórstwa i słownictwa w gwarach pogranicza wielkopolsko-małopolsko-mazowiecko-śląskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Górnowicz H., 1967, Formanty przyrostkowe rzeczowników w gwarach malborskich, cz. I, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 13.
Google Scholar
Górnowicz H., 1973–1974, Dialekt malborski, t. 2, z. 1. (A–O), z. 2. (P–Ż), Wydawnictwo Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Gdańsk.
Google Scholar
Horodyska-Gadkowska H., 1967, Polskie słownictwo gwarowe z zakresu hodowli zwierząt domowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Jaros I., 2005, Udział obocznych podstaw słowotwórczych w tworzeniu nazw środków czynności w gwarach łęczycko-sieradzkich, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 50, cz. 1.
Google Scholar
Kowalska A., 1979, Zróżnicowanie słowotwórcze gwar Mazowsza i Podlasia. Rzeczownik, t. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Kucała M., 1957, Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Kurek H., 2004, Gwara — wartość podstawowa wiejskiego obszaru językowo-kulturowego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 49.
Google Scholar
Maciejewski J., 1969, Słownik chełmińsko-dobrzyński (Siemoń, Dulsk), Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń.
Google Scholar
Malec T., 1976, Budowa słowotwórcza rzeczowników i przymiotników w gwarze wsi Rachanie pod Tomaszowem Lubelskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Mazur J., 1978, Gwary okolic Biłgoraja, cz. II: Fleksja, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Michalewski K., 1987, Modele słowotwórcze rzeczowników w gwarach okręgu Bełchatowa, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, t. 16, Łódź.
Google Scholar
Mrózek R., 1970, Wykładniki funkcji słowotwórczych w rzeczownikowych formacjach gwarowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, nr 229, z. 29, Kraków.
Google Scholar
Ożóg J.B., 1992, Słownik gwary wsi Nienadówka i okolicy w Rzeszowskiem, w: M. Kucała, J. Reichan (red.), Studia historycznojęzykowe i dialektologiczne, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Google Scholar
Pelcowa H., 2001, Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar
Sierociuk J., 1990, Oboczność podstaw słowotwórczych i poświadczenia negatywne w badaniach słowotwórstwa gwarowego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 36.
Google Scholar
Sierociuk J., 1996, Budowa wybranych formacji rzeczownikowych — szczególnie nazw miejsc — w gwarach między Wisłą a Wieprzem, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar
Steffen W., 1984, Słownik warmiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Sychta B., 1980, Słownictwo kociewskie na tle kultury ludowej, t. 1: A–F, Wrocław, t. 2: G–Ń, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Sychta B., 1985, Słownictwo kociewskie na tle kultury ludowej, t. 3: O–Ż, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Szymczak M., 1961, Gwara Domaniewka i wsi okolicznych w powiecie łęczyckim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Łódź.
Google Scholar
Tarnacki J., 1939, Studia porównawcze nad geografią wyrazów (Polesie — Mazowsze), Zakłady Graficzne „Drukarnia Bankowa”, Warszawa.
Google Scholar
Warchoł S., 1967, Gwary dawnej Ziemi Stężyckiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Zaręba A., 1954, Słownictwo Niepołomic, Krakowska Drukarnia Naukowa, Wrocław.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
