Sienkiewiczowskie kłopotliwe konteksty (inspiracje?)

Autor

  • Bogdan Mazan Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski, 90-236 Łódź, ul. Pomorska 171/173

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.50.16

Słowa kluczowe:

Henryk Sienkiewicz, Stanisław Grudziński, analiza porównawcza

Abstrakt

The subject of the research are literary convergences that link the prose of the forgotten writer of the Positivist period, Stanisław Grudziński, with the works of Henryk Sienkiewicz, especially with his Trilogy. The comparative analysis includes Grudziński’s novels (Powieści ukraińskie, 1879–1880; Zuch dziewczyna. Powieść obyczajowa, Warszawa 1879). The confluences concern characteristic linguistic devices that render the Ukrainian flavour, fictional entanglements and literary portraits of the main and the secondary protagonists, the identical names of Zagłoba and Horpyna appearing in the texts of both writers. However, the above may be considered as manifestations of dissimilarities within the similar. Sienkiewicz may have been using the same cultural inspirations as Grudziński for the purpose of conjuring up the Ukrainian reality. It is also possible that Sienkiewicz remembered some elements of Grudziński’s prose, using those motifs and ideas which he considered worth developing. In relation to his hypothetical literary predecessor, Sienkiewicz appeared incomparably superior in terms of his artistic imagination, patterns of storytelling, creative development of his characters, as well as his mastery of language. In effect, Sienkiewicz obliterated the memory of Grudziński, who could have served as a model for his own literary works.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

[b.p.], 1884, Stanisław Grudziński, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 76.
Google Scholar

[b.p.], 1885, Stanisław Grudziński. Kalendarz „Wieku” Ilustrowany na rok zwyczajny 1885, Warszawa.
Google Scholar

[b.p.], 1880, Z ruchu piśmienniczego. Powieści ukraińskie Stanisława Grudzińskiego…, „Kłosy”, nr 788.
Google Scholar

Abramowska J., 1995, Topos i niektóre miejsca wspólne badań literackich, w: taż, Powtórzenia i wybory. Studia z tematologii i poetyki historycznej, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Google Scholar

Balcerzan E., 2013, Literackość. Modele. gradacje, paradygmaty, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar

Bartusówna M., 1884, Pokój ci wieczny…, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 76.
Google Scholar

Benjamin W., 2005, Pasaże, R. Tiedemana (red.), przeł. I. Kania, posłowie Z. Bauman, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut, 1973, t. 14, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut, 2015, t. 17, vol. 3: Henryk Sienkiewicz, oprac. zespół pod kierunkiem D. Świerczyńskiej, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar

Bogołębska B., 2006, Konteksty stylistyczne i retoryczne, Wydawnictwo Piktor, Łódź.
Google Scholar

Bujnicki T., 2014, Jubileuszowe czczenie Sienkiewicza. Patos i megalomania, w: tenże, Sześć szkiców o Zagłobie i inne studia sienkiewiczowskie, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Google Scholar

Cervantes S.M. de, 1966, Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy, przeł. A.L. Czerny i Z. Czerny, wstęp i przypisy Z. Czerny, t. 1–2, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Deotyma [Łuszczewska J.], 1901, Branki w jasyrze, wyd. II, t. 5, Nakładem Xięgarni Teodora Paprockiego i S-ki, Warszawa.
Google Scholar

Echa warszawskie, 1877, „Przegląd Tygodniowy”, nr 10.
Google Scholar

Echa warszawskie, 1884, „Przegląd Tygodniowy”, nr 23.
Google Scholar

Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda, 1890, t. 7, Wydawnictwo Towarzystwa Akcyjnego, Warszawa.
Google Scholar

Etiemble R, 1976, Porównanie to jeszcze nie dowód, przeł. W. Błońska, w: H. Markiewicz (oprac.) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Friedelówna T., 2010, Jaki jest język bohaterek Ogniem i mieczem, w: B. Burdzieja, E. Owczarz (red.), Sienkiewicz dzisiaj. Formy (nie)obecności, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar

Gloger M., 2010, Sienkiewicz nowoczesny, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Google Scholar

Grudziński S., 1877, Zaklęte jezioro, „Kurier Warszawski”, nr 14–21.
Google Scholar

Grudziński S. 1879, Powieści ukraińskie, t. 1–2, nakład Księgarni B. Cassiusa; druk J. Noskowskiego, Warszawa.
Google Scholar

Grudziński S., 1899, Półpanek. Powieść ukraińska, przedm. T. Jeske-Choiński, Drukarnia Granowskiego i Sikorskiego, Warszawa.
Google Scholar

Kocipiński A., 1862, Piesni, dumki i szumki russkowo naroda na Podolu, Ukrainie i Małorusi, Kijów.
Google Scholar

Konopnicka M., 1884, Pamięci St. Grudzińskiego, „Świt”, nr 11.
Google Scholar

Krzyżanowski J., Twórczość Henryka Sienkiewicza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976.
Google Scholar

Kosman M., 1986, Na tropach bohaterów Trylogii, wyd. IV uzupełnione, Książka i Wiedza, Warszawa.
Google Scholar

Kurzowa Z., 1968, Uwagi o nazwach bohaterów Trylogii Sienkiewicza, w: S. Hrabec i in. (red.), Symbole philologicae in honorem Vitoldi Taszycki, Polska Akademia Nauk, Wrocław.
Google Scholar

Lessig L., 2005, Wolna kultura, przeł. P. Białokozowicz i in., Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Google Scholar

Leśmian B., 2012, Dusiołek, w: tenże, Poezje zebrane, oprac. J. Trznadel, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Mazan B., 1990, Wstęp, w: H. Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, komentarze D. Mazanowa, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Mazan B., 1991, Wstęp, w: H. Sienkiewicz, Potop, komentarze D. Mazanowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Mazan B., 1993, „Impresjonizm” Trylogii Henryka Sienkiewicza – analiza, interpretacja, próba syntezy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Mazan B., 1999, Z naśladownictw Trylogii. Powieści historyczne F.A. Ossendowskiego, w: E. Ihnatowicz (red.), Sienkiewicz i epoki. Powinowactwa, Instytut Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
Google Scholar

Mazan B., 2002, Pozytywizm warszawski z perspektywy mikroświatów tekstowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Mazan B., 2013, Problematyka „własności literackiej” (prawa autorskiego) w okresie pozytywizmu i Młodej Polski, w: K. Budrowska, E. Dąbrowicz, M. Lula (red.) Literatura w granicach prawa, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar

Mazan B., 2014, „Skrzydlate drobiazgi o nieprzebrzmiałej cnocie”. Sienkiewiczowskie aplikacje i transformacje szlacheckiej dewizy herbowej „Złam się, nie zegnij!”, w: J. Axer, T. Bujnicki (red.), Sienkiewicz z innej strony, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Google Scholar

Mazan B., Idea i ideologia historii utajonej − na przykładzie Sienkiewiczowskiej Trylogii [w druku].
Google Scholar

Nekrologia, 1884, „Biblioteka Warszawska”, t. 3.
Google Scholar

Niesporek B., 1986, Ze stylistycznej problematyki nazewnictwa w Trylogii Henryka Sienkiewicza, w: Język Artystyczny, t. 4, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego”, nr 739, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Piórkowski D. SJ, 2016, Książeczka o miłosierdziu, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Google Scholar

Polski Słownik Biograficzny, 1960–1961, t. 9, Polska Akademia Nauk, Instytut Historii, Wrocław.
Google Scholar

Pracki J., 1880, Przegląd literacki [rec. Powieści ukraińskie przez Stanisława Grudzińskiego], „Tygodnik Mód i Powieści”, nr 24.
Google Scholar

Prus B., 1962, Ogniem i mieczem − powieść z dawnych lat Henryka Sienkiewicza, w: T. Jodełka (wybór i oprac.), Trylogia Henryka Sienkiewicza. Studia, szkice, polemiki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Prus B., 1964, Kroniki, oprac. Z. Szweykowski, t. 14, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Sęp Szarzyński M., 1601, O nietrwałej miłości rzeczy świata tego (w zbiorze Rytmy abo Wiersze polskie).
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1877, Szkice węglem, „Gazeta Polska”, nr 5–7.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1878, Kongres międzynarodowy literacki w Paryżu, „Nowiny”, nr 11; [przedruk: Sienkiewicz H., 1950, Dzieła, t. XLIV, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa].
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1949a, Dzieła, t. I, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1949b, Kordecki [prwdr. 1908], w: Dzieła, t. V, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1950a, Z Wenecji [prwdr. 1879], w: Dzieła, t. XLIV, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1950b, Wiadomości bieżące, rozbiory i wrażenia literacko-artystyczne, [prwdr. „Gazeta Polska”, 1881, nr 219,], w: Dzieła, t. LII: Wiadomości bieżące II, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1951a, Os powieści historycznej [prwdr. 1889], w: Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. XLV: Szkice literackie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1951b, Wiry I, w: Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. XXXV, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1951c, Wiry II, w: Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. XXXVI, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1989, Wybór nowel, wstęp i przypisy B. Mazan, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1990, Ogniem i mieczem, wstęp B. Mazan, komentarze D. Mazanowa, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Sienkiewicz H., 1996, Listy, t. II, cz. 1, oprac. M. Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Skorupa E., 2013, Twarze, emocje, charaktery. Literacka przygoda z wiedzą o wyglądzie człowieka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Słowacki J., 1952, Dzieła, red. J. Krzyżanowski, wyd. II, t. 3: Poematy. Beniowski, oprac. J. Pelc, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Smiles S., 1873, O charakterze, przeł. W. Przyborowski, t. 2, Nakładem Redakcji „Przeglądu Tygodniowego”, Warszawa.
Google Scholar

Stoff A., 2006, Zagłoba sum! Studium postaci literackiej, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar

Świerczyńska D., 2001, Kłopoty z atrybucją, czyli uwagi o ustalaniu autorstwa, w: G. Borkowska, J. Wójcicki (red.), Pogranicza literatury, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar

Tyszyński A., 1837, Amerykanka w Polsce, cz. 2, Drukarnia Karola Kraya, Petersburg.
Google Scholar

Utkowska B., 2015, „Mówić swoje cudzymi słowami”. Żeromski i kultura remisu, w: Z.J. Adamczyk (red.), Stefan Żeromski. Kim był? Kim jest?, wstęp A. Dąbrowski, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach, Kielce.
Google Scholar

Wilkoń A., 1976, O języku i stylu Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza. Studia nad tekstem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Wiśniewska H., 1996, Zapożyczenia kresowe w Ogniem i mieczem na tle ich występowania w utworach z epoki, w: D. Ostaszewska, E. Sławkowa (red.), Język Artystyczny, t. 10, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Koń, który mówi (Mister Ed, USA 1961–1966, serial, reż. Arthur Lubin).
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2016-12-30

Jak cytować

Mazan, B. (2016). Sienkiewiczowskie kłopotliwe konteksty (inspiracje?). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 50, 225–251. https://doi.org/10.18778/0208-6077.50.16