Sienkiewiczowskie kłopotliwe konteksty (inspiracje?)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6077.50.16Słowa kluczowe:
Henryk Sienkiewicz, Stanisław Grudziński, analiza porównawczaAbstrakt
The subject of the research are literary convergences that link the prose of the forgotten writer of the Positivist period, Stanisław Grudziński, with the works of Henryk Sienkiewicz, especially with his Trilogy. The comparative analysis includes Grudziński’s novels (Powieści ukraińskie, 1879–1880; Zuch dziewczyna. Powieść obyczajowa, Warszawa 1879). The confluences concern characteristic linguistic devices that render the Ukrainian flavour, fictional entanglements and literary portraits of the main and the secondary protagonists, the identical names of Zagłoba and Horpyna appearing in the texts of both writers. However, the above may be considered as manifestations of dissimilarities within the similar. Sienkiewicz may have been using the same cultural inspirations as Grudziński for the purpose of conjuring up the Ukrainian reality. It is also possible that Sienkiewicz remembered some elements of Grudziński’s prose, using those motifs and ideas which he considered worth developing. In relation to his hypothetical literary predecessor, Sienkiewicz appeared incomparably superior in terms of his artistic imagination, patterns of storytelling, creative development of his characters, as well as his mastery of language. In effect, Sienkiewicz obliterated the memory of Grudziński, who could have served as a model for his own literary works.
Pobrania
Bibliografia
[b.p.], 1884, Stanisław Grudziński, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 76.
Google Scholar
[b.p.], 1885, Stanisław Grudziński. Kalendarz „Wieku” Ilustrowany na rok zwyczajny 1885, Warszawa.
Google Scholar
[b.p.], 1880, Z ruchu piśmienniczego. Powieści ukraińskie Stanisława Grudzińskiego…, „Kłosy”, nr 788.
Google Scholar
Abramowska J., 1995, Topos i niektóre miejsca wspólne badań literackich, w: taż, Powtórzenia i wybory. Studia z tematologii i poetyki historycznej, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Google Scholar
Balcerzan E., 2013, Literackość. Modele. gradacje, paradygmaty, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Bartusówna M., 1884, Pokój ci wieczny…, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 76.
Google Scholar
Benjamin W., 2005, Pasaże, R. Tiedemana (red.), przeł. I. Kania, posłowie Z. Bauman, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar
Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut, 1973, t. 14, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut, 2015, t. 17, vol. 3: Henryk Sienkiewicz, oprac. zespół pod kierunkiem D. Świerczyńskiej, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar
Bogołębska B., 2006, Konteksty stylistyczne i retoryczne, Wydawnictwo Piktor, Łódź.
Google Scholar
Bujnicki T., 2014, Jubileuszowe czczenie Sienkiewicza. Patos i megalomania, w: tenże, Sześć szkiców o Zagłobie i inne studia sienkiewiczowskie, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Google Scholar
Cervantes S.M. de, 1966, Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy, przeł. A.L. Czerny i Z. Czerny, wstęp i przypisy Z. Czerny, t. 1–2, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Deotyma [Łuszczewska J.], 1901, Branki w jasyrze, wyd. II, t. 5, Nakładem Xięgarni Teodora Paprockiego i S-ki, Warszawa.
Google Scholar
Echa warszawskie, 1877, „Przegląd Tygodniowy”, nr 10.
Google Scholar
Echa warszawskie, 1884, „Przegląd Tygodniowy”, nr 23.
Google Scholar
Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda, 1890, t. 7, Wydawnictwo Towarzystwa Akcyjnego, Warszawa.
Google Scholar
Etiemble R, 1976, Porównanie to jeszcze nie dowód, przeł. W. Błońska, w: H. Markiewicz (oprac.) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar
Friedelówna T., 2010, Jaki jest język bohaterek Ogniem i mieczem, w: B. Burdzieja, E. Owczarz (red.), Sienkiewicz dzisiaj. Formy (nie)obecności, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Gloger M., 2010, Sienkiewicz nowoczesny, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Google Scholar
Grudziński S., 1877, Zaklęte jezioro, „Kurier Warszawski”, nr 14–21.
Google Scholar
Grudziński S. 1879, Powieści ukraińskie, t. 1–2, nakład Księgarni B. Cassiusa; druk J. Noskowskiego, Warszawa.
Google Scholar
Grudziński S., 1899, Półpanek. Powieść ukraińska, przedm. T. Jeske-Choiński, Drukarnia Granowskiego i Sikorskiego, Warszawa.
Google Scholar
Kocipiński A., 1862, Piesni, dumki i szumki russkowo naroda na Podolu, Ukrainie i Małorusi, Kijów.
Google Scholar
Konopnicka M., 1884, Pamięci St. Grudzińskiego, „Świt”, nr 11.
Google Scholar
Krzyżanowski J., Twórczość Henryka Sienkiewicza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976.
Google Scholar
Kosman M., 1986, Na tropach bohaterów Trylogii, wyd. IV uzupełnione, Książka i Wiedza, Warszawa.
Google Scholar
Kurzowa Z., 1968, Uwagi o nazwach bohaterów Trylogii Sienkiewicza, w: S. Hrabec i in. (red.), Symbole philologicae in honorem Vitoldi Taszycki, Polska Akademia Nauk, Wrocław.
Google Scholar
Lessig L., 2005, Wolna kultura, przeł. P. Białokozowicz i in., Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Google Scholar
Leśmian B., 2012, Dusiołek, w: tenże, Poezje zebrane, oprac. J. Trznadel, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Mazan B., 1990, Wstęp, w: H. Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, komentarze D. Mazanowa, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Mazan B., 1991, Wstęp, w: H. Sienkiewicz, Potop, komentarze D. Mazanowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Mazan B., 1993, „Impresjonizm” Trylogii Henryka Sienkiewicza – analiza, interpretacja, próba syntezy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Mazan B., 1999, Z naśladownictw Trylogii. Powieści historyczne F.A. Ossendowskiego, w: E. Ihnatowicz (red.), Sienkiewicz i epoki. Powinowactwa, Instytut Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
Google Scholar
Mazan B., 2002, Pozytywizm warszawski z perspektywy mikroświatów tekstowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Mazan B., 2013, Problematyka „własności literackiej” (prawa autorskiego) w okresie pozytywizmu i Młodej Polski, w: K. Budrowska, E. Dąbrowicz, M. Lula (red.) Literatura w granicach prawa, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar
Mazan B., 2014, „Skrzydlate drobiazgi o nieprzebrzmiałej cnocie”. Sienkiewiczowskie aplikacje i transformacje szlacheckiej dewizy herbowej „Złam się, nie zegnij!”, w: J. Axer, T. Bujnicki (red.), Sienkiewicz z innej strony, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Google Scholar
Mazan B., Idea i ideologia historii utajonej − na przykładzie Sienkiewiczowskiej Trylogii [w druku].
Google Scholar
Nekrologia, 1884, „Biblioteka Warszawska”, t. 3.
Google Scholar
Niesporek B., 1986, Ze stylistycznej problematyki nazewnictwa w Trylogii Henryka Sienkiewicza, w: Język Artystyczny, t. 4, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego”, nr 739, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Piórkowski D. SJ, 2016, Książeczka o miłosierdziu, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Google Scholar
Polski Słownik Biograficzny, 1960–1961, t. 9, Polska Akademia Nauk, Instytut Historii, Wrocław.
Google Scholar
Pracki J., 1880, Przegląd literacki [rec. Powieści ukraińskie przez Stanisława Grudzińskiego], „Tygodnik Mód i Powieści”, nr 24.
Google Scholar
Prus B., 1962, Ogniem i mieczem − powieść z dawnych lat Henryka Sienkiewicza, w: T. Jodełka (wybór i oprac.), Trylogia Henryka Sienkiewicza. Studia, szkice, polemiki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Prus B., 1964, Kroniki, oprac. Z. Szweykowski, t. 14, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sęp Szarzyński M., 1601, O nietrwałej miłości rzeczy świata tego (w zbiorze Rytmy abo Wiersze polskie).
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1877, Szkice węglem, „Gazeta Polska”, nr 5–7.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1878, Kongres międzynarodowy literacki w Paryżu, „Nowiny”, nr 11; [przedruk: Sienkiewicz H., 1950, Dzieła, t. XLIV, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa].
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1949a, Dzieła, t. I, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1949b, Kordecki [prwdr. 1908], w: Dzieła, t. V, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1950a, Z Wenecji [prwdr. 1879], w: Dzieła, t. XLIV, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1950b, Wiadomości bieżące, rozbiory i wrażenia literacko-artystyczne, [prwdr. „Gazeta Polska”, 1881, nr 219,], w: Dzieła, t. LII: Wiadomości bieżące II, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1951a, Os powieści historycznej [prwdr. 1889], w: Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. XLV: Szkice literackie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1951b, Wiry I, w: Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. XXXV, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1951c, Wiry II, w: Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. XXXVI, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1989, Wybór nowel, wstęp i przypisy B. Mazan, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1990, Ogniem i mieczem, wstęp B. Mazan, komentarze D. Mazanowa, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1996, Listy, t. II, cz. 1, oprac. M. Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Skorupa E., 2013, Twarze, emocje, charaktery. Literacka przygoda z wiedzą o wyglądzie człowieka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar
Słowacki J., 1952, Dzieła, red. J. Krzyżanowski, wyd. II, t. 3: Poematy. Beniowski, oprac. J. Pelc, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Smiles S., 1873, O charakterze, przeł. W. Przyborowski, t. 2, Nakładem Redakcji „Przeglądu Tygodniowego”, Warszawa.
Google Scholar
Stoff A., 2006, Zagłoba sum! Studium postaci literackiej, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Świerczyńska D., 2001, Kłopoty z atrybucją, czyli uwagi o ustalaniu autorstwa, w: G. Borkowska, J. Wójcicki (red.), Pogranicza literatury, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar
Tyszyński A., 1837, Amerykanka w Polsce, cz. 2, Drukarnia Karola Kraya, Petersburg.
Google Scholar
Utkowska B., 2015, „Mówić swoje cudzymi słowami”. Żeromski i kultura remisu, w: Z.J. Adamczyk (red.), Stefan Żeromski. Kim był? Kim jest?, wstęp A. Dąbrowski, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach, Kielce.
Google Scholar
Wilkoń A., 1976, O języku i stylu Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza. Studia nad tekstem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Wiśniewska H., 1996, Zapożyczenia kresowe w Ogniem i mieczem na tle ich występowania w utworach z epoki, w: D. Ostaszewska, E. Sławkowa (red.), Język Artystyczny, t. 10, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Koń, który mówi (Mister Ed, USA 1961–1966, serial, reż. Arthur Lubin).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.