„Blaski Miltonowskiego utraconego raju”. Obraz przeszłości w pisarstwie Henryka Sienkiewicza
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6077.50.09Słowa kluczowe:
historia, przeszłość, powieść historyczna, egzystencja, śmierć, wartość życia, artyzmAbstrakt
The article deals with the analysis of the artistic and the ideological assumptions of the constructing the literary image of the past in point of view of Henryk Sienkiewicz in connection with his polemic against Włodzimierz Spasowicz in the context of the discussion of the 19th-century about the values of historical novel. In the theoretical declarations the author pays major attention to the hypnotic charm of the past which he named „the brilliane of Milton’s paradise lost” and references to the great poetry of romanticism. In the writer;s programme intentions the literary works should presented the ideological versions of the myth of the Polish past during the period of national slavery. Sienkiewicz focuses on subjective experiences of his fictional heroes, connects existential and historical dimensions of human life, looking for semantic mechanisms of history. The analysis of the writer’s outlook on life concentrating on the universal questions like the sense of life, the essence of world, the human’s nature and the hierarchy of values. The article attempts to show that the absolute values existence depends on the memory of the past.
Pobrania
Bibliografia
Bednarek B., 2001, Epos europejski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar
Bujnicki T., 2006, Sienkiewicz czyta Kraszewskiego, w: R. Stachura, T. Budrewicz, B. Faron (red.), przy współpracy K. Gajdy, Powieść historyczna dawniej i dziś, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Google Scholar
Bujnicki T., 2007, Pozytywista Sienkiewicz. Linie rozwojowe pisarstwa autora Rodziny Połanieckich, Collegium Columbinum, Kraków.
Google Scholar
Caillois R., 1995, Człowiek i sacrum, przeł. A. Tatarkiewicz, E. Burska, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa.
Google Scholar
Chrzanowski I., 1939, Studia i szkice. Rozbiory i krytyki, t. I, Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, Kraków.
Google Scholar
Chrzanowski I., 1971, O literaturze polskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar
Górska P., 1956, Paleta i pióro. (Wspomnienia), Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar
Handke K., 2002, Świat barw. Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. V, Universitas, Kraków.
Google Scholar
Hayden W., 2000, Poetyka pisarstwa historycznego, E. Domańska, M. Wilczyński (red.), Universitas, Kraków.
Google Scholar
Koziołek R., 2009, Ciała Sienkiewicza. Studia o płci i przemocy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Koziołek R., 2011, Kompleks Darwina, „Teksty Drugie”, nr 3.
Google Scholar
Krasiński E., 1934, O Radziejowicach i ich gościach niektórych (ze wspomnień o Sienkiewiczu), Skład Główny: Dom Książki Polskiej, Warszawa; reprint Radziejowice.
Google Scholar
Ludorowski L., 2001, Henryka Sienkiewicza sztuka reportażu podróżniczego, Towarzystwo im. Henryka Sienkiewicza. Zarząd Główny w Lublinie, Lublin.
Google Scholar
Milton J., 1791, Miltona Ray utracony ksiąg dwanaście z angielskiego przekładania Jacka Przybylskiego, Drukarnia Antoniego Grobla, Kraków.
Google Scholar
Poulet G., 1977, Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne, wybór J. Błoński, M. Głowiński, przedm. J. Błoński, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Rolland R., 1965, Dziennik z lat wojny 1914-1919 (fragmenty), przeł. i wybór Z. Karczewska-Markiewicz, Wydawnictwo Obrony Narodowej, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1948a, Nowele amerykańskie, w: tenże, Dzieła, t. III, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1948b, Nowele ludowe, w: tenże, Dzieła, t. II, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1949, Nowele, obrazki – przypowieści, w: tenże, Dzieła, t. V, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1950a, Listy z Afryki, w: tenże, Dzieła, t. XLIII, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1950b, Listy z podróży i wycieczek, w: tenże, Dzieła, t. XLIV, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1950c, Mieszaniny literacko-artystyczne, w: tenże, Dzieła, t. L, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1950d, Wiadomości bieżące, w: tenże, Dzieła, t. LI, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1951a, Korespondencja I, w: tenże, Dzieła, t. LV, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1951b, Szkice literackie I, w: tenże, Dzieła, t. XLV, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1951c, Wiersze i inne drobne utwory, w: tenże, Dzieła, t. XL, red. J. Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1977, Listy, t. I, cz. 1–2, red. J. Krzyżanowski, listy opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 1996, Listy, t. II, cz. 3, listy opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Sienkiewicz H., 2007, Listy, t. III, cz. 3, listy opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
Słowacki J., 1954, Dzieła wszystkie, t. II, red. J. Kleiner, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Słowacki J., 1957, Dzieła wszystkie, t. XI, red. J. Kleiner, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Słowacki J., 1998, Zachwycenie, Wiersze i poematy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Google Scholar
Sobieraj T., 2006, W stronę faktu i prawa ogólnego. Uwagi o stosunku pozytywistów do powieści historycznej, w: R. Stachura, T. Budrewicz, B. Faron (red.), przy współpracy K. Gajdy, Powieść historyczna dawniej i dziś, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Google Scholar
Steiner G., 1993, W zamku Sinobrodego. Kilka uwag w kwestii przedefiniowania kultury, przeł. O. Kubińska, Atext, Gdańsk.
Google Scholar
Szczublewski J., 2006, Sienkiewicz. Żywot pisarza, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Google Scholar
Tetmajer W., 1916, Sienkiewicz-malarz. Wspomnienie malarza, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 48.
Google Scholar
Wedemann M., 2013, Epos w guście Ariosta. O ariostyczności Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Google Scholar
Witkiewicz S., 1948, Na przełęczy, oprac. Cz. Kozioł, Spółdzielnia Wydawnicza Książka, Warszawa.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.