Po co i jak (nie) uczyć cudzoziemców fonetyki języka polskiego?

Autor

  • Ewa Badyda Uniwersytet Gdański, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Języka Polskiego / Centrum Kultury i Języka Polskiego dla Cudzoziemców, ul. Wita Stwosza 55, 80-308 Gdańsk https://orcid.org/0000-0002-1059-8849

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.26.13

Słowa kluczowe:

nauczanie języka polskiego jako obcego, fonetyka, fonem, głoska

Abstrakt

Fonetyka nie jest eksponowaną płaszczyzną w nauczaniu języka polskiego jako obcego o nastawieniu komunikacyjnym, jednak skuteczność komunikacyjna zależy też od umiejętności odwzorowania przez studenta prawidłowej postaci brzmieniowej wyrazu, zwłaszcza w zakresie relewantnych fonologicznie cech głosek. Trudności studenta z prawidłową wymową wynikają z ukształtowania jego słuchu fonemowego i zautomatyzowania ruchów artykulacyjnych zgodnie z wymogami jego języka rodzimego, dlatego ogólna ekspozycja na brzmienie języka polskiego może być niewystarczająca. Uzasadnione jest skoncentrowanie się na różnicowaniu słuchem głosek polskich i prawidłowej ich wymowie już na początku nauki. Umożliwia to późniejsze odwoływanie się do wprowadzonych wzorców fonetycznych i zapobieganie powstaniu błędnych nawyków wymawianiowych. W pracy nad fonetyką należy skupić się zwłaszcza na najbardziej charakterystycznych opozycjach fonologicznych w języku polskim, z uwzględnieniem tych, które są istotne z punktu widzenia fleksji. Zasadne jest wprowadzanie fonemów w powiązaniu z alfabetem, ponieważ w nauce języka obcego student zapoznaje się z kodem fonetycznym i graficznym równolegle. Pozwala to na późniejsze wykorzystanie postaci ortograficznej do przypomnienia wymowy, poprawne zapisywanie wyrazów ze słuchu, a jednocześnie uniknięcie odczytywania nowych polskich wyrazów zgodnie z konwencją ortograficzną obcego języka. Ponadto umożliwia w przyszłości operowanie w mowie nazwami własnymi poznawanymi w postaci graficznej.

Bibliografia

Balkowska G., 2004, Nauczanie wymowy polskiej w grupie wielojęzycznej, w: A. Dąbrowska (red.), Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Stowarzyszenia „Bristol”, Wrocław, s. 247–254.
Google Scholar

Biernacka M., 2013, Pojęcie kompetencji fonologicznej vel fonetycznej – rozważania terminologiczne, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 20, Glottodydaktyka – media – komunikacja. Kształtowanie kompetencji komunikacyjnej, I. Dembowska-Wosik i E. Pałuszyńska (red.), s. 75–82.
Google Scholar

Biernacka M, 2015a, Nauczanie fonetyki języka polskiego jako obcego w świetle technik nauczania wybieranych przez autorów współczesnych podręczników, w: M. Gaze, P. Góralczyk-Mowczan (red.), Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców 3, Łódź, s. 20–37.
Google Scholar

Biernacka M., 2015b, Trudności w nauczaniu wymowy polskiej cudzoziemców w świetle wyników badań ankietowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, G. Zarzycka (red.), s. 251–265.
Google Scholar

Biernacka M., 2016, Znajdź z polskim wspólny język. Fonetyka w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Poradnik metodyczny, Łódź.
Google Scholar

Coste D., North B., Sheils J., Trim J., 2003, Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, Warszawa. (ESOKJ), https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/attachments/ESOKJ_Europejski-System-Opisu.pdf [25.04.2018].
Google Scholar

Gajewska E., 2017, Gdy podręcznik zawodzi. Rady dla nauczycieli dbających o wymowę swoich uczniów, „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 48–57.
Google Scholar

Izdebska-Długosz D., 2016, Uczyć czy nie uczyć? – Przemiany miejsca i roli gramatyki w świetle metod nauczania języków obcych, „Acta Humana”, t. 7, s. 93–103.
Google Scholar

Kaleta R., 2010, Błędy fonetyczne Białorusinów uczących się języka polskiego, „Lingwistyka Stosowana” , t. 2, s. 121–132.
Google Scholar

Kijewska A., 2001, Bułgarskie interferencje fonetyczne w języku polskim a błąd glottodydaktyczny (na materiale prac pisemnych studentów bułgarskich), w: R. Cudak, J. Tambor (red.), Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, Katowice, s. 263–274.
Google Scholar

Lenneberg E. H., 1967, Biological foundations of language, New York.
Google Scholar

Madelska L., 2010, Posłuchaj, jak mówię. Poradnik dla rodziców i nauczycieli. Materiały do ćwiczenia słuchu i wymowy dla dzieci oraz dla obcokrajowców, uczących się języka polskiego jako obcego, Wiedeń.
Google Scholar

Majewska-Tworek A., 2006, Fonetyczne interferencje i asymilacje w analizie wymowy polskiej u niemieckojęzycznych studentów, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 2907, „Studia Linguistica”, t. XXV, Wrocław, s. 103–110.
Google Scholar

Majewska-Tworek A., Majewska A., 2014, Nauczanie wymowy polskiej jako obcej – teoria i praktyka, w: A. Dąbrowska, U. Dobesz (red.), 40 lat wrocławskiej glottodydaktyki polonistycznej. Teoria i praktyka, Wrocław, s. 277–290.
Google Scholar

Mirosławska W., 2013, Trudne miejsca w nauczaniu wymowy polskiej w środowisku bułgarskojęzycznym, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, s. 303–309.
Google Scholar

Młynarczyk M., 2013, Artykulacja polskich głosek u chińskich studentów uczących się języka polskiego, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 3551, „Studia Linguistica”, t. XXXII, Wrocław, s. 133–145.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 października 2003 r. w sprawie egzaminów z języka polskiego jako obcego, Dz.U. 2003, nr 191, poz. 1871.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2007 r. w sprawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla uchodźców, Dz.U. 2007, nr 35, poz. 221.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 lutego 2016 r. w sprawie egzaminów z języka polskiego jako obcego, Dz.U. 2016, poz. 405.
Google Scholar

Sawicka I., 1995, Fonologia, [w:] L. Dukiewicz, I. Sawicka (red.), Fonetyka i fonologia, Kraków, s. 107–195.
Google Scholar

Stasiak S., 2017, O czynnikach wpływających na przyswajanie wymowy języka obcego (zwłaszcza w kontekście szkolnym), „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 20–24.
Google Scholar

Szmidt D., Castellví J., 2011, Cechy charakterystyczne fonetyki polskiej w nauczaniu Katalończyków, w: R. Nycz, W. Miodunka, T. Kunz (red.), Polonistyka bez tajemnic, Kraków, s. 197–208.
Google Scholar

Szpyra-Kozłowska J., 2002, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin.
Google Scholar

Śledziński D., 2010, Fonemy, difony, trifony i sylaby – charakterystyka jednostek na podstawie korpusu, „Kwartalnik Językoznawczy”, nr 3–4, s. 84–113.
Google Scholar

Tambor J., 2010, Nauczanie wymowy polskiej. Trudności różnych grup cudzoziemców, w: A. Achtelik, M. Kita, J. Tambor (red.), Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, t. 2, Katowice, s. 30–51.
Google Scholar

Wierzchowska B., 1971, Wymowa polska, Warszawa.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2019-12-20

Jak cytować

Badyda, E. (2019). Po co i jak (nie) uczyć cudzoziemców fonetyki języka polskiego?. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 26, 197–208. https://doi.org/10.18778/0860-6587.26.13