„Hej! Użyjmy żywota…” – życie towarzyskie członków wileńskiego Towarzystwa Filomatów

Elżbieta Klimus

doi:10.18778/2080-8313.26.01

Autor

Elżbieta Klimus Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie https://orcid.org/0000-0001-5961-2050

DOI:

https://doi.org/10.18778/2080-8313.26.01

Słowa kluczowe:

Towarzystwo Filomatów, życie towarzyskie, rozrywka, Wilno, związki młodzieżowe

Abstrakt

Towarzystwo Filomatów powstało 13 października 1817 r. z inicjatywy sześciu studentów Uniwersytetu Wileńskiego. Głównym celem stowarzyszenia było samokształcenie oraz samodoskonalenie. Z czasem filomaci rozszerzyli swą działalność, tworząc związki zależne. Młodzieńcy nie ograniczali się wyłącznie do nauki. Uczestniczyli w życiu kulturalnym Wilna, nawiązywali kontakty z prominentnymi postaciami społeczności lokalnej, ale także tworzyli wewnętrzne życie towarzyskie na niwie związków młodzieżowych. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie wydarzeń, w jakich uczestniczyli filomaci, opisanie form rozrywek, które były im bliskie, a także próba określenia, w jaki sposób życie towarzyskie definiowało charakter młodzieżowej organizacji.

Biogram autora

Elżbieta Klimus - Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Dr Elżbieta Klimus – doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie historia. Zatrudniona w Katedrze Historii Powszechnej Instytutu Historii na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Zainteresowania naukowe: związki młodzieżowe na ziemiach zabranych w I poł. XIX w.; działalność społeczno-kulturalna Polaków pod zaborami; dydaktyka historii i wiedzy o społeczeństwie; neurodydaktyka w nauczaniu historii.

Bibliografia

omeyko I., Filareci i filomaci. List Ignacego Domeyki, Poznań 1872.
Google Scholar

[Frank J.], Pamiętniki dra Józefa Franka, profesora Uniwersytetu Wileńskiego, tłum., wstęp i uwagi W. Zahorski, t. 3, Wilno 1913.
Google Scholar

Korespondencja Filomatów, wyd. J. Czubek, t. 1–5, Kraków 1913.
Google Scholar

Materiały do historii Towarzystwa Filomatów, wyd. S. Szpotański, S. Pietraszkiewiczówna, t. 1, Kraków 1920.
Google Scholar

Materiały do historii Towarzystwa Filomatów, wyd. S. Szpotański, S. Pietraszkiewiczówna, t. 2, Kraków 1921.
Google Scholar

Morawski S., Kilka lat młodości mojej w Wilnie (1818–1825), wyd. A. Czartkowski, H. Mościcki, Warszawa 1924.
Google Scholar

Odyniec A. E., Wspomnienia z przeszłości opowiadane Deotymie, Warszawa 1884.
Google Scholar

Poezja filomatów, wyd. J. Czubek, t. 1–2, Kraków 1922.
Google Scholar

Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823–1824. Historia śledztwa przeciw uczestnikom konspiracji studenckich i młodzieżowych w Wilnie oraz w Wileńskim Okręgu Naukowym, oprac. J. Borowczyk, Poznań 2003.
Google Scholar

Ślizień O., Z pamiętnika (1821–1824), [w:] Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816–1824, wyd. H. Mościcki, Warszawa 1924, s. 107–142.
Google Scholar

Wybór pism filomatów. Konspiracje studenckie w Wilnie 1817–1823, oprac. A. Witkowska, Wrocław 2005.
Google Scholar

Ankudowicz-Bieńkowska M., Życie muzyczne w Wilnie w relacjach Gabrieli Puzyniny, Stanisława Morawskiego i Wiktora Każyńskiego, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, red. M. Korybut-Marciniak, M. Zbrzeźniak, Olsztyn 2013, s. 237–246.
Google Scholar

Dunajówna M., Tomasz Zan. Lata uniwersyteckie 1815–1824, Wilno 1933.
Google Scholar

Jabłońska-Erdmanowa Z., Oświecenie i romantyzm w stowarzyszeniach młodzieży wileńskiej na początku XIX w., Wilno 1931.
Google Scholar

Kamiński A., Polskie związki młodzieży 1804–1831, Warszawa 1963.
Google Scholar

Karpińska M., Romantyczno-magnetyczna ucieczka od ciała. Od Antośka Golca do Zygmunta Krasińskiego, [w:] Somatotes. Cielesność w ujęciu historycznym, red. R. Matuszewski, Warszawa 2012, s. 105–128.
Google Scholar

Klimus E., Prekursorzy haseł pozytywistycznych. Elementy pracy organicznej i pracy u podstaw w programie Towarzystwa Filomatów (1817–1823), „Niepodległość i Pamięć” 2017, R. 24, nr 2(58), s. 17–42.
Google Scholar

Linde S. B., Słownik języka polskiego, t. 6, Warszawa 1814, s. 592.
Google Scholar

Lisak A., Życie towarzyskie w XIX wieku. Salony, bale, teatry, Warszawa 2013.
Google Scholar

Miller A., Teatr polski i muzyka na Litwie jako strażnice kultury zachodu (1745–1865). Studjum z dziejów kultury polskiej, Wilno 1936.
Google Scholar

Stankiewicz-Kopeć M., Jak bawili się filomaci? Rola zabawy w działalności Towarzystwa Filomatów wileńskich, „Українська полоністика” [„Ukraїnsʹka połonіstika”] 2016, Вип. [Wip.] 13, c. 3–19.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/SPI.2016.3.005

Wawrzykowska-Wierciochowa D., Adam i Maryla. Dzieje romantycznej miłości Adama Mickiewicza i Maryli Wereszczakówny, Warszawa 1990.
Google Scholar

Witkowska A., Rówieśnicy Mickiewicza. Życiorys jednego pokolenia, Warszawa 1962.
Google Scholar