Oporowski epizod powstańczy 1863 roku w relacji Kazimierza Jana Franciszka Staszewskiego

Adrianna Czekalska

doi:10.18778/2080-8313.26.09

Authors

Adrianna Czekalska Doctoral School of Humanities, University of Lodz https://orcid.org/0000-0001-7076-0169

DOI:

https://doi.org/10.18778/2080-8313.26.09

Keywords:

January Uprising, Kutno County, Oporów Castle, Orsetti

Abstract

In 2023, in Poland was celebrated the 160^th anniversary of the January Uprising. Despite the rich literature on the subject of the 1863 insurrection, interested in this problem can still find some less know and sometimes difficult to verify information about battles and skirmishes. One of such events is the uprising episode in the village of Oporów, currently administratively part of the Kutno district in the Lodz Uprising Voivodeship.

Undoubtedly, the inhabitants of Oporów regularly saw both sides of the conflict, although the literature only mentions a skirmish fought on September 7, 1863, between the infantry Imperial Russian Army and the troop of Stanislaw Szumlański. Apart from the mentioned clash, regionalists and enthusiasts of the history of Kutno and the surrounding area recall also a short diary account by Kazimierz Jan Franciszek Staszewski, who lived in the Oporów castle (then owned by the Orsetti family). The aim of this text is to present and critically analyze this memory, showing the everyday life of the inhabitants of a small village during one of the largest and most tragic Polish uprisings.

Author Biography

Adrianna Czekalska, Doctoral School of Humanities, University of Lodz

Mgr Adrianna Czekalska – absolwentka studiów historycznych na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego. Obecnie doktorantka Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych UŁ. Asystentka muzealna w Muzeum-Zamku w Oporowie.

Zainteresowania naukowe: historia społeczno-gospodarcza polskiego ziemiaństwa, województwo łódzkie na przestrzeni XIX i XX w., dyplomacja okresu Sejmu Wielkiego.

References

Archiwum Państwowe w Płocku Oddział w Kutnie, Akta gminy Żychlin, sygn. 228.
Google Scholar

Staszewski K., Wspomnienia z lat minionych. Z czasów powstania styczniowego, „Życie Mazowsza” 1937, nr 4/6, s. 70–72.
Google Scholar

Zieliński S., Bitwy i potyczki 1863–1864 na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, Rapperswil 1913.
Google Scholar

„Gazeta Warszawska”, 19 XI 1863, nr 265.
Google Scholar

Buława A., Kadra dowódcza oddziałów zbrojnych w powstańczym województwie kaliskim (1863–1864), [w:] Powstanie styczniowe w regionie częstochowskim i w województwie kaliskim (1863–1864), red. M. Trąbski, N. Morawiec, R. W. Szwed, Częstochowa 2014, s. 43–68.
Google Scholar

Grynszpanowicz P., Kazimierz Jan Franciszek Staszewski, Płock 2021.
Google Scholar

Jadczyk K., Dowódcy powstania styczniowego. Portret zbiorowy, Łódź 2016.
Google Scholar

Jurkiewicz-Zejdowska A., Wesołowski J., Sobierajska I., i in., Powstanie styczniowe, Warszawa 2013.
Google Scholar

Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, Warszawa 1983.
Google Scholar

Kin-Majewska G., Oporów. Muzeum-Zamek i Klasztor Ojców Paulinów w Oporowie. Informator, Oporów 2005.
Google Scholar

Kin-Majewska G., Zamek w Oporowie, Oporów 1998.
Google Scholar

Kowalska U., Stasiak P. A., Powstanie styczniowe w regionie kutnowskim w świetle wybranych tytułów prasy tajnej i warszawskiej, „Kutnowskie Zeszyty Regionalne” 2008, t. 12, s. 507–526.
Google Scholar

Majewska-Rau A., Muzeum-Zamek w Oporowie, Informator, Oporów 2014.
Google Scholar

Majewska-Rau A., Zamek w Oporowie – dzieje zabytku oraz restauracji w latach 1962–1965, [w:] Oporów. Stan Badań. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji 50. rocznicy Muzeum w Oporowie 22 listopada 1999 roku, red. G. Kin-Rzymkowska, Oporów 2000, s. 191–238.
Google Scholar

Mamrot P., Dowódcy oddziałów powstańczych w województwie kaliskim w okresie powstania styczniowego, Warszawa 2019.
Google Scholar

Michalska-Bracha L., Powstanie styczniowe w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego w okresie zaborów, Kielce 2003.
Google Scholar

Milczarek J., Powstanie styczniowe w Sieradzkiem, Sieradz 1983.
Google Scholar

Nowak W., Terror wobec ludności cywilnej Królestwa Polskiego i Ziem Zabranych stosowany przez oddziały i żandarmerię powstańczą w latach 1863–1864, [w:] Powstanie styczniowe 1863–1864. Walka i uczestnicy. Represje i wygnanie. Historiografia i tradycja, red. W. Caban, W. Śliwowska, Kielce 2005, s. 41–54.
Google Scholar

Nycak J. B., Nieznane dokumenty z powstania 1863 r., „Tygodnik Płocki” 1985, nr 13, s. 4.
Google Scholar

Orman E., Syrewicz Emeryk, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 46, Kraków 2009, s. 284.
Google Scholar

Pezda J., Szumlański Stanisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 49, Kraków 2013–2014, s. 356–357.
Google Scholar

Powstanie styczniowe 1863–1864. Wrzenie. Bój. Europa. Wizje, red. S. Kalembka, Warszawa 1990.
Google Scholar

Powstanie styczniowe. Motywy. Walka. Dziedzictwo, red. A. Maziarz, Warszawa 2014.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. 9, Warszawa 1888.
Google Scholar

Sokołowski A., Powstanie styczniowe (1863–1864), Wiedeń [ca 1910].
Google Scholar

Spiskowcy i partyzanci 1863 roku, oprac. i red. S. Kieniewicz, Warszawa 1967.
Google Scholar

Szczepański J., Dzieje Gąbina do roku 1945, Warszawa 1984.
Google Scholar

Szymczak A., Powstanie styczniowe w regionie kutnowskim w świetle wybranych tytułów prasy tajnej i warszawskiej, „Kutnowskie Zeszyty Regionalne” 2018, t. 22, s. 23–66.
Google Scholar

Ziemnicki J. A., Zgierz i okolice w powstaniu styczniowym, „Prace i Materiały Muzeum Miasta Zgierza” 2003, t. 5, s. 193–212.
Google Scholar

Biuletyn Informacji Publicznej – Osiedla Miasta Płocka, https://nowybip.plock.eu/dYHeX45a/osiedla-miasta-plocka (dostęp: 2.05.2023).
Google Scholar