Od powstania styczniowego do niepodległości. O lwowskiej inteligencji z powstańczą biografią w tle

Lidia Michalska-Bracha

doi:10.18778/2080-8313.19.02

Autor

Lidia Michalska-Bracha Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Humanistyczny, Zakład Historii Polski i Powszechnej 1918–1945

DOI:

https://doi.org/10.18778/2080-8313.19.02

Słowa kluczowe:

inteligencja, Lwów, XIX w., aktywność społeczna i polityczna

Abstrakt

Zasadniczym problemem badawczym podjętym w artykule jest charakterystyka środowiska lwowskiej inteligencji, współtworzonej w latach 1864–1918 przez kolejne generacje uczestników powstań narodowych, w tym przede wszystkim weteranów powstania styczniowego, zesłańców i emigrantów. Zaangażowani w sposób znaczący w ówczesnym życiu politycznym, w działalności organizacji i stowarzyszeń społecznych oraz organów samorządowych współtworzyli społeczno-polityczne oblicze Galicji w dobie autonomicznej. Odegrali znaczącą rolę w formułowaniu programów ideowych środowisk politycznych oraz wpływali na kształt głównych ośrodków prasowych („Gazety Narodowej”, „Ruchu Literackiego”, „Kuriera Lwowskiego”, „Dziennika Literackiego”, „Słowa Polskiego”). Wreszcie też angażowali się w życiu naukowym i kulturalnym Lwowa. Zagadnienia te omówione zostaną w szerszym kontekście losów zbiorowych oraz indywidualnych biografii przedstawicieli lwowskiej inteligencji o powstańczym rodowodzie, postaci znanych i zupełnie zapomnianych. Główne tezy referatu sformułowane zostały w oparciu o zbiory rękopiśmienne lwowskich archiwów i bibliotek.

Bibliografia

Biblioteka Narodowa w Warszawie, rkps, sygn. III 7020.
Google Scholar

Biblioteka Naukowa im. Wasyla Stefanyka we Lwowie, zesp. 118, t. 59.
Google Scholar

Biblioteka Polska w Paryżu, Papiery Józefa Gałęzowskiego: akc. 2446.
Google Scholar

Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Rkps, sygn. 7244/II, Materiały Bronisława Szwarce ze zbioru Bolesława i Marii Wysłouchów: B. Szwarce, Pamiętniki 1834–1903.
Google Scholar

A.G. [A. Giller], Dr Tadeusz Żuliński. Wspomnienie jego żywota. Opis pogrzebu i żałobnego nabożeństwa, Lwów 1885, s. VIII, (odbitka z „Gazety Narodowej”).
Google Scholar

A.G. [A. Giller], Dr Tadeusz Żuliński. Wspomnienie pośmiertne, Lwów 1885 (odbitka z „Przewodnika Gimnastycznego”).
Google Scholar

Dybowski B., Pamiętnik dra Benedykta Dybowskiego od roku 1862 zacząwszy do roku 1873, Lwów 1930.
Google Scholar

Giller A., Historia powstania narodu polskiego w 1861–1864 r., t. 1–4, Paryż 1867–1868, 1870–1871.
Google Scholar

Giller A., Ogólna charakterystyka powstania w 1863 r. Wydanie pośmiertne w 25-tą rocznicę powstania, Lwów 1888.
Google Scholar

Janowski J.K., Pamiętniki o powstaniu styczniowym, t. 1 (styczeń – maj 1863 r.), Lwów 1923.
Google Scholar

Przed powstaniem styczniowym. Rozprawa w Kole literacko-artystycznym we Lwowie nad książką Historia dwóch lat 1861–1862 przez Z.L.S., Lwów 1894.
Google Scholar

Romanowiczówna Z., Dziennik lwowski 1842–1930, t. 1: 1842–1887, Warszawa 2005.
Google Scholar

Romanowiczówna Z., Tadeusz Romanowicz. Listy i wspomnienia, Lwów 1934.
Google Scholar

Stella-Sawicki J., Dyplomacja europejska w sprawie polskiej podczas wypadków od 1861 do 1864 roku, [w:] Wydawnictwo materiałów do historii powstania 1863–1864, t. 5, Lwów 1894.
Google Scholar

Stella-Sawicki J., Galicja w powstaniu styczniowym, Lwów 1909.
Google Scholar

Stella-Sawicki J., Krótki rys rozwoju organizacji powstańczej w l. 1863–64 w Galicji Wschodniej, [w:] Wydawnictwo materiałów do historii powstania 1863–1864, t. 3, Lwów 1890.
Google Scholar

Stronnictwo krakowskie o powstaniu styczniowym, o styczniowym powstaniu 1863 r. Rozprawa w Kole literackim we Lwowie o książce p. Stanisława Koźmiana pt. „Rzecz o 1863 r.”, Lwów 1895.
Google Scholar

„Gazeta Wieczorna”, 6 VI 1912.
Google Scholar

„Kurier Lwowski”, nr 24, 24 I 1888.
Google Scholar

„Tygodnik Ilustrowany” nr 36, 9 IX 1911.
Google Scholar

Brzęk G., Benedykt Dybowski. Życie i dzieło, Warszawa–Wrocław 1994.
Google Scholar

Bujak J., Lwowski „Ruch Literacki” (1874–1878) a krakowskie stańczykostwo, [w:] Kraków–Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki, t. 9, cz. 2, Kraków 2009.
Google Scholar

Bykowski L., Dybowski Benedykt, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Kraków 1948.
Google Scholar

Caban W., Michalska-Bracha L., Agaton Giller (1831–1887). Członek Rządu Narodowego pierwszym historykiem powstania styczniowego, [w:] „Znak i karabin do ręki bierzem”. Powstanie styczniowe i Rząd Narodowy 1863–1864, Wrocław 2014.
Google Scholar

Czepulis-Rastenis R., Wzór osobowy inteligenta polskiego w świetle wspomnień pośmiertnych (1863–1872), [w:] Inteligencja polska pod zaborami. Studia pod red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1978.
Google Scholar

Domańska-Nogajczyk M., Jan Stella-Sawicki w środowisku zawodowym Lwowa, [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, t. 2, pod red. L. Michalskiej-Brachy i M. Przeniosło, Kielce 2009.
Google Scholar

Dybiec J., Mecenat naukowy i oświatowy w Galicji 1860–1918, Kraków 1993.
Google Scholar

Dybiec J., Nie tylko szablą. Nauka i kultura polska w walce o utrzymanie tożsamości narodowej 1795–1918, Kraków 2004.
Google Scholar

Florkowska-Frančić H., Bracia Żulińscy – powstańcze losy, doświadczenia, tradycje, pod red. W. Śladkowskiego, [w:] Powstanie styczniowe – sprawy, regiony, ludzie, Lublin 1993.
Google Scholar

Florkowska-Frančić H., Emigracyjna działalność Agatona Gillera po powstaniu styczniowym, Wrocław–Warszawa–Kraków 1985.
Google Scholar

Jakubowska U., Lwów na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 1991.
Google Scholar

Janowski M., Inteligencja wobec wyzwań nowoczesności. Dylematy ideowe demokracji liberalnej w Galicji w latach 1889–1914, Warszawa 1996.
Google Scholar

Jarowiecki J., Prasa lwowska w latach 1864–1918. Bibliografia, Kraków 2002.
Google Scholar

Julkowska V., Ksawery Liske (1838–1891), [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, pod red. J. Maternickiego, przy współpracy L. Zaszkilniaka, Rzeszów 2007.
Google Scholar

Kamińska-Kwak J., Inteligencja województwa lwowskiego w okresie międzywojennym, Rzeszów 2005.
Google Scholar

Kieniewicz S., Giller Agaton, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Kraków 1948–1958.
Google Scholar

Kieniewicz S., Romanowicz Tadeusz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 31, Wrocław–Warszawa–Kraków 1988–1989.
Google Scholar

Kieniewicz S., Domańska-Nogajczyk M., Stella-Sawicki Jan, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 43, Warszaw –Kraków 2005.
Google Scholar

Michalska-Bracha L., Emigracyjny okres w życiu Józefa Kajetana Janowskiego, [w:] Emigracja postyczniowa 1863 roku, red. E. Niebelski, Lublin 2010.
Google Scholar

Michalska-Bracha L., Lwowskie inicjatywy dobroczynne na rzecz „ubogich a zasłużonych” po powstaniu styczniowym, [w:] Dobroczynność i pomoc społeczna na ziemiach polskich w XIX, XX i na początku XXI wieku, pod red. M. Przeniosły, Kielce 2008.
Google Scholar

Michalska-Bracha L., Między pamięcią a historiografią. Lwowskie debaty o powstaniu styczniowym (1864–1939), Kielce 2011.
Google Scholar

Michalska-Bracha L., Powstanie i pierwszy okres działalności lwowskiej Komisji Wykonawczej „Towarzystwa opieki weteranów żołnierzy polskich z roku 1831”, [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, t. 4, red. L. Michalska-Bracha, M. Przeniosło, Kielce 2014.
Google Scholar

Michalska-Bracha L., Powstanie styczniowe w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego w kresie zaborów, Kielce 2003.
Google Scholar

Michalska-Bracha L., Uczestnicy powstania styczniowego w życiu społeczno-politycznym Galicji w dobie autonomicznej. Aspekty źródłowe badań i ich perspektywy, [w:] Galicja 1772–1918. Problemy metodologiczne, stan i potrzeby badań, t. 1, red. A. Kawalec, W. Wierzbieniec, L. Zaszkilniak, wstęp J. Maternicki, Rzeszów 2011.
Google Scholar

Micińska M., Inteligencja na rozdrożach 1864–1918, Warszawa 2008.
Google Scholar

Micińska M., Z obowiązku narodowej wspólnoty. Organizowanie pomocy dla zesłańców postyczniowych z terenu Monarchii Habsburskiej, [w:] Zesłańcy postyczniowi w Imperium Rosyjskim. Studia dedykowane Profesor Wiktorii Śliwowskiej, red. E. Niebelski, Lublin–Warszawa 2008.
Google Scholar

Morozowa O., Bronisław Szwarce, przekład W. R. Śliwowscy, Wrocław–Warszawa–Kraków 1982. Politechnika Lwowska 1844–1945, Wrocław 1993.
Google Scholar

Raczkowska K., Koło Literacko-Artystyczne we Lwowie, [w:] Słownik polskich towarzystw naukowych, t. 2, cz. 2, Warszawa 1994.
Google Scholar

Ramotowska F., Skotnicki Antoni, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 38, Warszawa–Kraków 1997.
Google Scholar

Redzik A., Longchamps de Bérier – zarys dziejów rodu, [w:] Lwów. Miasto – społeczeństwo – kultura, t. 5: Ludzie Lwowa, pod red. K. Karolczaka, Kraków 2005.
Google Scholar

Reychman J., Tyrowicz M., Gralewski Mateusz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960.
Google Scholar

Romek Z., Ludwik Kubala (1838–1918), [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, pod red. J. Maternickiego, przy współpracy L. Zaszkilniaka, Rzeszów 2007.
Google Scholar

Sroka Ł.T., Rada Miejska we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej 1870–1914. Studium o elicie władzy, Kraków 2012.
Google Scholar

Sroka S., Syroczyński Leon, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 46, Warszawa–Kraków 2009.
Google Scholar

Szczepański J., Weterani powstań narodowych w Zakładzie św. Kazimierza w Paryżu, Warszawa 2011.
Google Scholar

Śladkowski W., Nad Sekwaną dla Polski. Rzecz o paryskich batiniolczykach, [w:] Emigracja postyczniowa 1863 roku, red. E. Niebelski, Lublin 2010.
Google Scholar

Zdrada J., Podlewski Walerian, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 27, Wrocław–Warszawa–Kraków 1983.
Google Scholar

Zygmuntowicz Z., Agaton Giller w świetle akt państw zaborczych w 50 rocznicę śmierci, Lwów 1937.
Google Scholar