Sprzęt taborowy (wozy) w przemieszczeniu armii zaciężnej w Polsce ostatnich Jagiellonów

Aleksander Bołdyrew

doi:10.18778/0208-6050.99.06

Autor

Aleksander Bołdyrew Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział Filologiczno-Historyczny, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych, Zakład Historii Polski do XIX w.

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.99.06

Słowa kluczowe:

historia średniowieczna, historia wczesnonowożytna, historia wojskowości

Abstrakt

Przemieszczenie armii zaciężnej w Polsce ostatnich Jagiellonów, za wyjątkiem wojny pruskiej (1519–1521), następowało na wschodnich rubieżach monarchii polsko-litewskiej. Implikowało to konieczność pokonywania nawet kilkusetkilometrowych dystansów jedynie w celu dotarcia do obszaru lub teatru działań wojennych. Armia zaciężna dokonywała więc, nawet z dzisiejszego punktu widzenia, ogromnych przemarszów. Podstawowym środkiem transportowym stosowanym dla materiałów wojennych były wozy zaprzęgane w konie pociągowe. Artykuł omawia głównie wozy konne (taborowe), ich konstrukcję, organizację przemarszu oraz wykorzystanie ich jako środka bojowego.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Metryka Koronna, sygn. 29, 36, 37, 67, 70, 77, 90. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie].
Google Scholar

Kodeks Baltazara Behema, rkps 16. [Biblioteka Jagiellońska].
Google Scholar

Ph. Mönch, Kriegsbuch, Codex Palatinus germanicus 126. [Universitäts Bibliothek Heidelberg].
Google Scholar

Acta Tomiciana. Epistolarum, legationum, responsorum, actionum et rerum gestarum Serenissimi Principis Sigismundi Primi regis Poloniae Magni Ducis Lithuaniae per Stanislausm Górski canonicum Cracoviensem et Plocensem collectarum, wyd. Z. Celichowski, t. II–III, Poznań 1853–1854; t. XVII, wyd. W. Pociecha, Wrocław 1966.
Google Scholar

Bielski M., Kronika polska, wyd. K.J. Turowski, Sanok 1856.
Google Scholar

Cennik wydany dla rzemieślników miasta Książa przez Piotra Kmitę, wojewodę krakowskiego w r. 1538, wyd. B. Ulanowski, „Sprawozdania Komisyi Językowej Akademii Umiejętności”1884, t. III, s. 350–360.
Google Scholar

Cracovia artificum 1501–1550, oprac. J. Ptaśnik, wyd. M. Friedberg, [w:] Źródła do historji sztuki i cywilizacji w Polsce, t. V, Kraków 1936–1948.
Google Scholar

Decjusz J.L., Księga o czasach króla Zygmunta, przekł. K. Kumaniecki et al., wyd. T. Bieńkowski, Warszawa 1960.
Google Scholar

Górnicki Ł., Dzieje w Koronie Polskiej […] od roku 1538 aż do roku 1572, [w:] idem, Pisma, t. II, wyd. R. Pollak, Warszawa 1961, s. 563–719.
Google Scholar

Jabłonowski A., Sprawy wołoskie za Jagiellonów, [w:] Źródła dziejowe, t. X (Sprawy wołoskie za Jagiellonów. Akta i listy), wyd. A. Jabłonowski, Warszawa 1878.
Google Scholar

Kilka zabytków ustawodawstwa królewskiego i wojewodzińskiego w przedmiocie handlu i ustanawiania cen, wyd. B. Ulanowski, „Archiwum Komisyi Prawniczej” 1895, t. I, s. 37–144.
Google Scholar

Kromer M., Kronika polska […] biskupa warmińskiego ksiąg XXX dotąd w trzech językach, a mianowicie w łacińskim, polskim i niemieckim wydana, na język polski z łacińskiego przełożona przez Marcina z Błażowa Błażowskiego, wyd. K. Pollak, Sanok 1857.
Google Scholar

Kronika od r. 1507 do 1541 spisana [z rękopisu 1549 r.], [w:] Biblioteka starożytna pisarzy polskich, t. VI, wyd. 2, wyd. K.W. Wojcicki, Warszawa 1854, s. 1–38.
Google Scholar

Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, cz. IV–V, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1910–1917.
Google Scholar

Prawa, przywileje i statuta miasta Krakowa (1507–1795), [w:] Acta historica res gestas Poloniae illustrantia ab anno 1507 usque ad annum 1795, wyd. F. Piekosiński, t. I (1507–1586).
Google Scholar

Stanisława Łaskiego wojewody sieradzkiego prace naukowe i dyplomatyczne, wyd. M. Malinowski, Wilno 1864.
Google Scholar

Stryjkowski M., Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi […], wyd. M. Malinowski, t. II, Warszawa 1980.
Google Scholar

Tarnowski J., Consilium rationis bellicae, wstęp J. Sikorski, tekst dzieła do druku przygotował oraz notą wydawniczą, komentarzem i słownikiem opatrzył T.M. Nowak, Warszawa 1987.
Google Scholar

Taryfa cen dla województwa krakowskiego z r. 1565, wyd. F. Bostel, „Archiwum Komisyi Historycznej” 1891, t. VI, s. 297–316.
Google Scholar

Bołdyrew A., Equus Polonus. Koń w wojsku polskim w XVI w., Piotrków Trybunalski 2016.
Google Scholar

Bołdyrew A., Konie pociągowe w wojsku polskim w XVI w. [w druku].
Google Scholar

Bołdyrew A., Produkcja i koszty uzbrojenia w Polsce XVI wieku, Warszawa 2005.
Google Scholar

Dróżdź P., Orsza 1514, Warszawa 2000.
Google Scholar

Dworzaczek W., Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego, Warszawa 1985.
Google Scholar

Ferenc M., Mikołaj Radziwiłł „Rudy” (ok. 1515–1584). Działalność polityczna i wojskowa, Kraków 2008.
Google Scholar

Gąsiorowski A., Itineraria dwu ostatnich Jagiellonów, „Studia Historyczne” 1973, R. XVI, z. 2, s. 249–275.
Google Scholar

Gładysz A., Wyprawa pozwolska Zygmunta Augusta w 1557 roku, „Roczniki Humanistyczne” 2008, t. LVI, z. 2, s. 81–107.
Google Scholar

Grabarczyk T., Jazda zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2015.
Google Scholar

Halecki O., Dzieje unii jagiellońskiej, t. II (W XVI wieku), Kraków 1920.
Google Scholar

Jasnowski J., Mikołaj Czarny Radziwiłł (1515–1565). Kanclerz i marszałek ziemski Wielkiego Księstwa Litewskiego, wojewoda wileński, Oświęcim 2014.
Google Scholar

Kolankowski L., Polska Jagiellonów. Dzieje polityczne, Lwów 1936.
Google Scholar

Kolankowski L., Zygmunt August, wielki książę Litwy, do roku 1548, Lwów 1913.
Google Scholar

Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. Epoka przedrozbiorowa, t. I, Kraków 1912.
Google Scholar

Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. VI, Warszawa 1814.
Google Scholar

Lubomirski T., Trzy rozdziały z historyi skarbowości w Polsce 1507–1532, Kraków 1868.
Google Scholar

Łowmiański H., Polityka Jagiellonów, wyd. K. Pietkiewicz, Poznań 2006.
Google Scholar

Nowak T., Polska sztuka wojenna w czasach Odrodzenia, Warszawa 1955.
Google Scholar

Nowak T., Uwagi o technice budowy mostów polowych w Polsce w XV do XVII, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1956, t. II, cz. 2, s. 345–387.
Google Scholar

Plewczyński M., Materiały do zagadnienia liczebności i organizacji wojska polskiego w latach 1506–1572, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1988, t. XXXI, s. 307–324.
Google Scholar

Plewczyński M., Wojny i wojskowość polska XVI wieku, t. II (Lata 1548–1575), Zabrze 2012.
Google Scholar

Plewczyński M., Wojny Jagiellonów z wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku, Oświęcim 2014.
Google Scholar

Pociecha W., Królowa Bona (1494–1557). Czasy i ludzie Odrodzenia, t. III, Poznań 1958.
Google Scholar

Pułaski K., Wojna Zygmunta I z Bohdanem, wojewodą mołdawskim w 1509 r., [w:] idem, Szkice i poszukiwania historyczne, t. I, Kraków 1887, s. 91–127.
Google Scholar

Spieralski Z., Jan Tarnowski 1488–1561, Warszawa 1977.
Google Scholar

Spieralski Z., Kampania obertyńska 1531 roku, Warszawa 1962.
Google Scholar

Spieralski Z., Wojskowość polska w okresie odrodzenia 1454–1576, [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864, t. I (Do roku 1648), Warszawa 1965, s. 244–351.
Google Scholar

Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2002.
Google Scholar

Tym J.S., Kawaleria samodzielna Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej (Dodatek), [w:] L. Mitkiewicz, Kawaleria samodzielna Rzeczypospolitej Polskiej w wojnie 1939 roku, wstęp, oprac. i red. J.S. Tym, Kraków 2013, s. 489–559.
Google Scholar

Tym J.S., Kawaleria w operacji i w walce. Koncepcje użycia i wyszkolenie kawalerii samodzielnej Wojska Polskiego w latach 1921–1939, Warszawa 2006.
Google Scholar

Tyszkiewicz J., Jeńcy wojenni i dyplomacja polska w XV–XVI wieku, [w:] Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury XII–XVII wieku ofiarowane Marianowi Biskupowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Z.H. Nowak, Toruń 1992, s. 359–367.
Google Scholar

Wielki słownik wyrazów obcych PWN, red. M. Bańko, Warszawa 2005.
Google Scholar

Wijaczka J., Asverus von Brandt 1509–1559. Życie i działalność dyplomatyczna w służbie księcia Albrechta pruskiego, Kielce 1996.
Google Scholar

Wijaczka J., Prusy Książęce a Polska, Litwa i Inflanty w połowie XVI wieku. Działalność dyplomatyczna Asverusa von Brandta w latach 1544–1558, Kielce 1992.
Google Scholar

Wilkins C., The Last Knight Errant. Sir Edward Woodville and the Age of Chivalary, London 2010.
Google Scholar

Wimmer J., Historia piechoty polskiej do roku 1864, Warszawa 1978.
Google Scholar

Wojciechowski Z., Zygmunt Stary (1506–1548), Warszawa 1946.
Google Scholar