Neutralność Mołdawii w kontekście rosyjskiej inwazji na Ukrainę

Renata Kunert-Milcarz; Maciej Herbut

doi:10.18778/1427-9657.12.03

Autor

Renata Kunert-Milcarz Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Społecznych https://orcid.org/0000-0002-1582-9511
Maciej Herbut Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Społecznych https://orcid.org/0000-0001-6993-5857

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9657.12.03

Słowa kluczowe:

Mołdawia, agresja rosyjska na Ukrainę, neutralność, NATO, Unia Europejska

Abstrakt

Rosyjska agresja na Ukrainę redefiniuje dotychczasowe role i strategie przyjmowane przez państwa w stosunkach międzynarodowych. Szczególnie widoczne jest to w przypadku tych państw, które leżą w orbicie zainteresowań Federacji Rosyjskiej, takich jak Mołdawia. Obecna aktywność Rosji w regionie stawia pytanie o zasadność neutralnego statusu tego małego państwa. Jakie scenariusze można przewidzieć? Utrzymanie status quo, odrzucenie neutralności na rzecz pogłębionej współpracy z Zachodem (członkostwo w UE i NATO) czy połączenie neutralności państwa z przyszłą akcesją do NATO czy Unii Europejskiej? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie i istnieją argumenty przemawiające za każdym z rozwiązań.

Bibliografia

Agius, C., Devine, K. 2011. Neutrality: A Really Dead Concept? A Reprise. Cooperation and Conflict 46(3), s. 265–284, http://www.jstor.org/stable/45084643 (dostęp 17.05.2023). https://doi.org/10.1177/0010836711416955
Google Scholar

Andrzejewska, M. 2022. Mołdawia musi zapełnić magazyny, żeby nie zostać bez gazu na zimę. Biznes Alert, 4.08., https://biznesalert.pl/gazprom-gaz-rezerwy-gazu-moldawia/ (dostęp 17.05.2023).
Google Scholar

Browning, Ch. 2007. Branding Nordicity: Models Identity and the Decline of Exceptionalism. Cooperation and Conflict: Journal of the Nordic International Studies Association 42(1), s. 27–51. https://doi.org/10.1177/0010836707073475
Google Scholar

Brzozowski, A. 2022. Moldova applies for fast-track EU membership, joining Ukraine and Georgia. Euractiv, 4.08., https://www.euractiv.com/section/europe-s-east/news/moldova-applies-for-fast-track-eu-membership-joining-ukraine-and-georgia/ (dostęp 14.02.2023).
Google Scholar

Busch, C. 2022. War in Ukraine: Moldova to face severe economic shock. German Economic Team, March–April, https://www.german-economic-team.com/en/newsletter/war-in-ukraine-moldova-to-face-severe-economic-shock/ (dostęp 20.01.2023).
Google Scholar

Călugăreanu, V., Scherle, D.A. 2022. Republika Mołdawii: groźby Rosji i „przyjaciele Putina”. Deutsche Welle, 29.09., https://p.dw.com/p/4HVxn (dostęp 20.01.2023).
Google Scholar

Całus, K. 2022. Separatyzm i gaz: rosyjskie próby destabilizacji Mołdawii. Komentarze OSW 468, 23.08., https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/Komentarz_OSW_468.pdf (dostęp 20.01.2023).
Google Scholar

Całus, K., Łoskot-Strachota, A. 2022. Mołdawia dywersyfikuje źródła importu gazu. Analizy OSW, 12.08., https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-12-08/moldawia-dywersyfikuje-zrodla-importu-gazu (dostęp 20.01.2023).
Google Scholar

Center for Insight in Survey Research. 2022. Public Opinion Survey: Residents of Moldova. October–November, https://www.iri.org/wp-content/uploads/2022/12/Moldova-Poll_Public-Release.pdf (dostęp 20.01.2023).
Google Scholar

Cenuşa, D. 2022a. Moldova’s neutrality dilemma. International Politics and Society, 31.05., https://www.ips-journal.eu/topics/foreign-and-security-policy/moldovas-neutrality-dilemma-5967/ (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Cenuşa, D. 2022b. Regional insecurity and the search for resilience for Moldova – based on EU or NATO assistance? IPN Press Agency, 17.05., https://www.ipn.md/en/regional-insecurity-and-the-search-for-resilience-for-moldova-based-7978_1089801.html (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Ciobanu, V. 2022a. Are dreptul Republica Moldova să se apere? Deuteche Welle, 8.09., https://www.dw.com/ro/are%20dreptu%20republica%20moldova%20s%C4%83%20se%20apere/a%2063056235 (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Ciobanu, V. 2022b. Rosja kieruje wzrok na Mołdawię. Deutsche Welle, 28.04., https://www.dw.com/pl/vitalie-ciobanu-rosja-kieruje-wzrok-na-mo%C5%82dawi%C4%99/a-61627217 (dostęp 22.02.2023).
Google Scholar

Ciobanu, V. 2022c. Republica Moldova – spre o „neutralitate” înarmată. Deuteche Welle, 3.10., https://www.dw.com/ro/republica-moldova-spre-o-neutralitate-%C3%AEnarmat%C4%83/a-63320958 (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Cojocaru, S. 2022. Alexandru Musteața despre necesitatea reformelor și consolidării SIS: Vrem și trebuie să fim un serviciu care servește intereselor democratice ale R. Moldova. TV Moldova, 20.12., https://tvrmoldova.md/article/e0e8166966cd88f6/alexandru-musteata-despre-necesitatea-reformelor-si-consolidarii-sis-vrem-si-trebuie-sa-fim-un-serviciu-care-serveste-intereselor-democratice-ale-r-moldova.html (dostęp 20.12.2022).
Google Scholar

Election Guide. Democracy Assistance and Election News, Republic of Moldova. https://www.electionguide.org/elections/id/3739/ (dostęp 22.02.2023).
Google Scholar

Elman, M.F. 1995. The Foreign Policies of Small States: Challenging Neorealism in its own Backyard. British Journal of Political Science 25(2), s. 171–217, http://www.jstor.org/stable/194084?origin=JSTOR-pdf (dostęp 17.05.2024). https://doi.org/10.1017/S0007123400007146
Google Scholar

Erizanu, P. 2022. People can’t afford milk’: Moldovans weigh political future as Ukraine war hits economy. The Guardian, 12.12., https://www.theguardian.com/world/2022/dec/12/moldova-inflation-economy-energy-russia-invasion-ukraine (dostęp 2.01.2023).
Google Scholar

Hedenskog, J. 2022. How the EU Can Reduce Russia’s Exploitation of Moldova’s Vulnerabilities. Sceeus Report 6, https://www.ui.se/globalassets/ui.se-eng/publications/sceeus/how-the-eu-can-reduce-russias-exploitation-of-moldovas-vulnerabilities1.pdf (dostęp 27.12.2022).
Google Scholar

Herbut, M., Kunert-Milcarz, R. 2022. Neutralność Mołdawii: uwarunkowania wewnętrzne i międzynarodowe. Studia Politicae Universitatis Silesiensis 28, s. 77–101. https://doi.org/10.31261/SPUS.2020.28.04
Google Scholar

Kangas, A. 2011. Beyond Russophobia: A Practice-based Interpretation of Finnish-Russian/Soviet Relation. Cooperation and Conflict 46(1), s. 40–59, https://www.jstor.org/stable/45084627 (dostęp 17.05.2024). https://doi.org/10.1177/0010836710396776
Google Scholar

Karsh, E. 1988. Neutrality and Small States. London and New York: Routledge.
Google Scholar

Katzenstein, P. 1985. Small States in World Markets: Industrial Policy in Europe. Ithaca and London: Cornell University Press.
Google Scholar

Kirby, P. 2023. Biden hails ‘rock solid’ NATO as Putin blames West for Russia’s war. BBC News, 22.02., https://www.bbc.com/news/world-europe-64715646 (dostęp 22.02.2023).
Google Scholar

Konstytucja Republiki Mołdawii, Constituţia Republicii Moldova. 2014. Tłum. B. Zdaniuk. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, https://biblioteka.sejm.gov.pl/wp-content/uploads/2017/06/Moldawia_pol_01014.pdf (dostęp 29.10.2022).
Google Scholar

Między Rosją a Zachodem. Wojna uderza w Mołdawię. Forsal, 11.05., https://forsal.pl/swiat/artykuly/8414737,moldawia-wojna-na-ukrainie-rosja-naddniestrze-uzaleznienie-od-gazu.html (dostęp 22.02.2023).
Google Scholar

Minzarari, D. 2022. Neutrality With No Guarantees: The Evolution of Moldova’s Defense and Security Policies. Black Sea Battleground Series. The Jamestown Foundation, 1 April, https://jamestown.org/program/neutrality-with-no-guarantees-the-evolution-of-moldovas-defense-and-security/ (dostęp 22.02.2023).
Google Scholar

Niemi, J.R. 2014. The Ideological Cold War, The Politics of Neutrality in Austria and Finland. New York: Routledge.
Google Scholar

North Atlantic Treaty Organization, Relations with the Republic of Moldova, NATO-OTAN, http://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_49727.htm (dostęp 15.02.2023).
Google Scholar

Pieńkowski, J. 2022a. Mołdawia wobec rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Komentarz PISM 23, 1.03., https://www.pism.pl/publikacje/moldawia-wobec-rosyjskiej-inwazji-na-ukraine (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Pieńkowski, J. 2022b. Ostrożna postawa Mołdawii i separatystycznego Naddniestrza wobec rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Biuletyn PISM 80(2499), https://www.pism.pl/bpublikacje/ostrozna-postawa-moldawii-i-separatystycznego-naddniestrza-wobec-rosyjskiej-inwazji-na-ukraine (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Rada UE. 2022. Komunikat prasowy z 18 lipca 2022, Mołdawskie produkty rolne: Rada przyjmuje środki tymczasowej liberalizacji handlu, https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2022/07/18/moldovan-agricultural-products-council-adopts-temporary-trade-liberalisation-measures/ (dostęp 22.02.2023).
Google Scholar

Remler, P. 2022. Transdniestria, Moldova, and Russia’s War in Ukraine. Carnegie Endowment for International Peace, 2.08., https://carnegieendowment.org/2022/08/02/transdniestria-moldova-and-russia-s-war-in-ukraine-pub-87609 (dostęp 22.02.2023).
Google Scholar

Rupert, J. 2022. In Moldova, Russia Wages Another Hybrid War. The U.S. Institute of Peace. 3.11., https://www.usip.org/publications/2022/11/moldova-russia-wages-another-hybrid-war (dostęp 20.01.2023).
Google Scholar

Sava, C. 2022. Directorul SIS, Alexandru Musteața: Federația Rusă nu are nevoie de un război convențional în R. Moldova. Are foarte mulți agenți de influență, pe care noi, în mare parte, îi cunoaștem. TVR Moldova, 14.12, https://tvrmoldova.md/article/df3d7a2cb3773833/directorul-sis-alexandru-musteata-federatia-rusa-nu-are-nevoie-de-un-razboi-conventional-in-r-moldova-are-foarte-multi-agenti-de-influenta-pe-care-noi-in-mare-parte-ii-cunoastem.html (dostęp 20.12.2022).
Google Scholar

Socor, V. 2022a. Moldova’s Bizarre Neutrality: No Obstacle to Western Security Assistance (Part One). Eurasia Daily Monitor 19(123), https://jamestown.org/program/moldovas-bizarre-neutrality-no-impediment-to-western-security-assistance-part-one/ (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Socor, V. 2022b. Moldova’s Bizarre Neutrality: No Obstacle to Western Security Assistance (Part Two). Eurasia Daily Monitor 19(124), https://jamestown.org/program/moldovas-bizarre-neutrality-no-impediment-to-western-security-assistance-part-two/ (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Stosunki UE–Mołdawia. 2023, https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/eastern-partnership/moldova/ (dostęp 22.02.2023).
Google Scholar

Țăran, A. 2022. Republica Moldova sub povara statutului de neutralitate. Agenția de presă IPN, 15.07., https://www.ipn.md/ro/republica-moldova-sub-povara-statutului-de-neutralitate-op-ed-7978_1091067.html (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Traktat o Unii Europejskiej – tekst skonsolidowany uwzględniający zmiany wprowadzone Traktatem z Lizbony, Dz.U.2004.90.864/30.
Google Scholar

Wesolowsky, T. 2022, Amid Rising Russian Threat, Moldova Mulls Scrapping Neutrality. Radio Free Europe/ Radio Libert, 25.05., https://www.rferl.org/a/moldova-russian-threat-neutrality-invasion-ukraine/31868367.html (dostęp 10.12.2022).
Google Scholar

Wilson, A. 2022. Cold winter: How the EU can help Moldova survive Russian pressure and protect its democracy. The European Council on Foreign Relations (ECFR) Policy Brief, 15.11., https://ecfr.eu/publication/cold-winter-how-the-eu-can-help-moldova-survive-russian-pressure-and-protect-its-democracy/ (dostęp 20.01.2023).
Google Scholar