Marcin Świetlicki a Tadeusz Różewicz. Dwa głosy o "sacrum"

Sylwia Grzeszna

doi:10.18778/2299-7458.02.20

Autor

Sylwia Grzeszna Uniwersytet Łódzki, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Literatury Polskiej XX i XXI Wieku.

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.02.20

Słowa kluczowe:

Marcin Świetlicki, Tadeusz Różewicz, sacrum

Abstrakt

Artykuł jest próbą pokazania różnych odniesień do sfery sacrum w oparciu przede wszystkim o poetyckie dokonania Tadeusza Różewicza i Marcina Świetlickiego. W pierwszej części przywołuję perspektywy, które pojawiły się w dotychczasowych książkowych ujęciach problemu sakralności w twórczości autora Niepokoju (chrześcijaństwo, tradycja apofatyczna oraz słaby nihilizm). Ich zestawienie uwydatnia nieuchwytność projektu Różewicza. Tezę tę wspiera przesłanie Ostatniej rozmowy oraz analogie do (prób) malarstwa wykluczającego udział szerszej publiczności. Część druga jest skrótowym ujęciem projektu sacrum Marcina Świetlickiego, uwzględniającym najważniejsze różnice w odkrywaniu sfery świętości w twórczości obu poetów. W odróżnieniu od Różewicza, Świetlicki zamyka swoje poszukiwania w ramach porządku metafizycznego. Jego twórczość można odczytywać jako z góry zaplanowaną opowieść, transformującą wybrane historie biblijne (stwarzanie świata, nadawanie imion nowo narodzonym wzorem prarodziców, wygnanie z raju, oczekiwanie na odrodzenie w Babilonie). Głosy Różewicza i Świetlickiego, choć brzmią podobnie, obwieszczają prawdy odnoszące się do różnych doświadczeń, w odmienny sposób kształtujące przesłanie pozornie spokrewnionej twórczości obu poetów.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Apokalipsa świętego Jana. Objawienie, a nie tajemnica, oprac. Michał Wojciechowski, Częstochowa 2012, s. 326–327
Google Scholar

Bielik-Robson Agata, „Na pustyni”. Kryptoteologie późnej nowoczesności, Kraków 2008, s. 11–12
Google Scholar

Blanchot Maurice, Spojrzenie Orfeusza, przeł. Michał Paweł Markowski, „Literatura na Świecie” 1996, nr 10, s. 36
Google Scholar

Blanchot Maurice, Śnić, pisać, [w:] Michel Leiris. Noce bez nocy i kilka dni bez dnia, przeł. Anna Wasilewska, Gdańsk 2011, s. 14
Google Scholar

Braun Kazimierz, T. Różewicz, Języki teatru, Wrocław 1989, s. 169–170
Google Scholar

Dakowicz Przemysław, Różewicz i Bonhoeffer. Na marginesie wiersza „nauka chodzenia”, [w:] tenże, Helikon i okolice. Notatki o poezji współczesnej, Sopot 2008, s. 47
Google Scholar

Drewnowski Tadeusz, Walka o oddech. Bio-poetyka. O pisarstwie Tadeusza Różewicza, Kraków 2002, s. 165–173
Google Scholar

Forstner Dorothea OSB, Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. i oprac. Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek, Ryszard Turzyński, Warszawa 2001, s. 340–341
Google Scholar

Gutowski Wojciech, Z próżni nieba ku religii życia. Motywy chrześcijańskie w literaturze Młodej Polski, Kraków 2001, s. 268
Google Scholar

Hetman Grzegorz, Życie, metafora, język – o Różewiczowskich inspiracjach w twórczości poetów polskich debiutujących po 1989 roku, [w:] Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, red. Wojciech Browarny, Joanna Orska, Adam Poprawa, Kraków 2007, s. 449–450
Google Scholar

Januszkiewicz Michał, Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz, Borowski, Różewicz, Poznań 2009, s. 264
Google Scholar

Kruszewski Wojciech, Deus Desideratus. Sacrum w poetyckim dziele Różewicza, Lublin 2005, s. 59
Google Scholar

Morin Edgar, Antropologia śmierci. Myśl francuska, wybór i przekł. Stanisław Ciechowicz, Jakub Maciej Godzimirski, Warszawa 1993, s. 79
Google Scholar

Myszkowski Krzysztof, Rozmowy z Tadeuszem Różewiczem (fragmenty), „Kwartalnik Artystyczny” 2011, nr 4, s. 15
Google Scholar

Neusch Marcel, Bóg w trudnej sytuacji, [w:] tenże, U źródeł współczesnego ateizmu. Sto lat dyskusji na temat Boga, tłum. Anna Turowiczowa, Paryż 1980, s. 34
Google Scholar

Olejniczak Józef, O poezji Marcina Świetlickiego. Rozpoznanie wstępne, [w:] Nowa poezja polska. Twórcy – tematy – motywy, red. Tomasz Cieślak i Krystyna Pietrych, Kraków 2009, s. 356
Google Scholar

Różewicz Tadeusz, brama, [w:] tenże, nożyk profesora, Wrocław 2002, s. 31
Google Scholar

Sawicki Stefan, Sacrum w literaturze, [w:] tenże, Poetyka, interpretacja, sacrum, Warszawa 1981, s. 173
Google Scholar

Skrendo Andrzej, Dwaj nihiliści: Przyboś i Różewicz, „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska”, Słupsk 2004, nr 3,s. 235–239
Google Scholar

Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym, red. Lenald Ryken, James C. Wilhoit, Tremper Longman III, przeł. Zbigniew Kościuk, Warszawa
Google Scholar

Szczukowski Dariusz, Sacrum Różewicza, „Podteksty” 2007, nr 4. Tekst dostępny na stronie: http://podteksty.amu.edu.pl/podteksty/?action=dynamic&nr=11&dzial=6&id=260 [dostęp: 1.10.2012]
Google Scholar

Szczukowski Dariusz, Różewicz wobec niewyrażalnego, Kraków 2008, s. 180
Google Scholar

Świetlicki Marcin, Piosenka chorego, [w:] tenże, Wiersze, Kraków 2011, s. 128
Google Scholar

Świetlicki Marcin, Tak sobie właśnie wyobrażałem smoka, „Tygodnik Powszechny” 1991, nr 26, s. 3
Google Scholar

Zarębianka Zofia, „Ja wobec… ja” oraz „ja” wobec świata. Zanegowane autokreacje w zanegowanym świecie w poezji Marcina Świetlickiego, [w:] taż, Czytanie sacrum, Kraków 2008, s. 110–116
Google Scholar

Zieniewicz Andrzej, Postpamięć wojny jako osnowa poetyki późnych utworów Tadeusza Różewicza, [w:] Wojna i postpamięć, red. Zbigniew Majchrowski i Wojciech Owczarski, Gdańsk 2011, s. 360–361
Google Scholar