Marcin Świetlicki a Tadeusz Różewicz. Dwa głosy o "sacrum"

Sylwia Grzeszna

doi:10.18778/2299-7458.02.20

Authors

Sylwia Grzeszna Uniwersytet Łódzki, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Literatury Polskiej XX i XXI Wieku.

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.02.20

Keywords:

Marcin Świetlicki, Tadeusz Różewicz, sacrum

Abstract

This article is an attempt to demonstrate various references to the sacred based primarily on poetry by Tadeusz Różewicz and Marcin Świetlicki.

In the first part, I am listing the perspectives which appeared in previous books addressing the problem in the sacred in the works by the author of Niepokój ("Anxiety") (Christianity, apophatic tradition, and weak nihilism). Juxtaposing them emphasizes the elusiveness of Różewicz's project. This thesis is supported by the message of Ostatnia rozmowa ("The Last Conversation") and analogies to (attempted) painting excluding the participation of a broader audience.

The second part is a brief recognition of Martin Świetlicki's project of the sacred, taking into account the major differences in the discovery realm of sacred in the works of the two poets. Unlike Różewicz, Świetlicki restricts his search to the metaphysical order. His works can be read as a story planned in advance, transforming selected Bible stories (creation of the world, naming newborns like the forefathers, exile from paradise, waiting for rebirth in Babylon).

Although they sound similar, the voices of Różewicz and Świetlicki proclaim the truth relating to different experiences, differently shaping the message of the seemingly similar works of the two poets.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Apokalipsa świętego Jana. Objawienie, a nie tajemnica, oprac. Michał Wojciechowski, Częstochowa 2012, s. 326–327
Google Scholar

Bielik-Robson Agata, „Na pustyni”. Kryptoteologie późnej nowoczesności, Kraków 2008, s. 11–12
Google Scholar

Blanchot Maurice, Spojrzenie Orfeusza, przeł. Michał Paweł Markowski, „Literatura na Świecie” 1996, nr 10, s. 36
Google Scholar

Blanchot Maurice, Śnić, pisać, [w:] Michel Leiris. Noce bez nocy i kilka dni bez dnia, przeł. Anna Wasilewska, Gdańsk 2011, s. 14
Google Scholar

Braun Kazimierz, T. Różewicz, Języki teatru, Wrocław 1989, s. 169–170
Google Scholar

Dakowicz Przemysław, Różewicz i Bonhoeffer. Na marginesie wiersza „nauka chodzenia”, [w:] tenże, Helikon i okolice. Notatki o poezji współczesnej, Sopot 2008, s. 47
Google Scholar

Drewnowski Tadeusz, Walka o oddech. Bio-poetyka. O pisarstwie Tadeusza Różewicza, Kraków 2002, s. 165–173
Google Scholar

Forstner Dorothea OSB, Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. i oprac. Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek, Ryszard Turzyński, Warszawa 2001, s. 340–341
Google Scholar

Gutowski Wojciech, Z próżni nieba ku religii życia. Motywy chrześcijańskie w literaturze Młodej Polski, Kraków 2001, s. 268
Google Scholar

Hetman Grzegorz, Życie, metafora, język – o Różewiczowskich inspiracjach w twórczości poetów polskich debiutujących po 1989 roku, [w:] Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, red. Wojciech Browarny, Joanna Orska, Adam Poprawa, Kraków 2007, s. 449–450
Google Scholar

Januszkiewicz Michał, Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz, Borowski, Różewicz, Poznań 2009, s. 264
Google Scholar

Kruszewski Wojciech, Deus Desideratus. Sacrum w poetyckim dziele Różewicza, Lublin 2005, s. 59
Google Scholar

Morin Edgar, Antropologia śmierci. Myśl francuska, wybór i przekł. Stanisław Ciechowicz, Jakub Maciej Godzimirski, Warszawa 1993, s. 79
Google Scholar

Myszkowski Krzysztof, Rozmowy z Tadeuszem Różewiczem (fragmenty), „Kwartalnik Artystyczny” 2011, nr 4, s. 15
Google Scholar

Neusch Marcel, Bóg w trudnej sytuacji, [w:] tenże, U źródeł współczesnego ateizmu. Sto lat dyskusji na temat Boga, tłum. Anna Turowiczowa, Paryż 1980, s. 34
Google Scholar

Olejniczak Józef, O poezji Marcina Świetlickiego. Rozpoznanie wstępne, [w:] Nowa poezja polska. Twórcy – tematy – motywy, red. Tomasz Cieślak i Krystyna Pietrych, Kraków 2009, s. 356
Google Scholar

Różewicz Tadeusz, brama, [w:] tenże, nożyk profesora, Wrocław 2002, s. 31
Google Scholar

Sawicki Stefan, Sacrum w literaturze, [w:] tenże, Poetyka, interpretacja, sacrum, Warszawa 1981, s. 173
Google Scholar

Skrendo Andrzej, Dwaj nihiliści: Przyboś i Różewicz, „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska”, Słupsk 2004, nr 3,s. 235–239
Google Scholar

Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym, red. Lenald Ryken, James C. Wilhoit, Tremper Longman III, przeł. Zbigniew Kościuk, Warszawa
Google Scholar

Szczukowski Dariusz, Sacrum Różewicza, „Podteksty” 2007, nr 4. Tekst dostępny na stronie: http://podteksty.amu.edu.pl/podteksty/?action=dynamic&nr=11&dzial=6&id=260 [dostęp: 1.10.2012]
Google Scholar

Szczukowski Dariusz, Różewicz wobec niewyrażalnego, Kraków 2008, s. 180
Google Scholar

Świetlicki Marcin, Piosenka chorego, [w:] tenże, Wiersze, Kraków 2011, s. 128
Google Scholar

Świetlicki Marcin, Tak sobie właśnie wyobrażałem smoka, „Tygodnik Powszechny” 1991, nr 26, s. 3
Google Scholar

Zarębianka Zofia, „Ja wobec… ja” oraz „ja” wobec świata. Zanegowane autokreacje w zanegowanym świecie w poezji Marcina Świetlickiego, [w:] taż, Czytanie sacrum, Kraków 2008, s. 110–116
Google Scholar

Zieniewicz Andrzej, Postpamięć wojny jako osnowa poetyki późnych utworów Tadeusza Różewicza, [w:] Wojna i postpamięć, red. Zbigniew Majchrowski i Wojciech Owczarski, Gdańsk 2011, s. 360–361
Google Scholar