Bedeutungsbildung zwischen textuellem Angebot und individuellem Rezeptionshorizont: Janusz Głowackis „Antygona w Nowym Jorku” („Antigone in New York”) – polnisch, englisch und deutsch

Brigitte Schultze

doi:10.18778/2196-8403.2011.15

Autor

Brigitte Schultze

DOI:

https://doi.org/10.18778/2196-8403.2011.15

Słowa kluczowe:

Janusz Głowacki, „Antygona w Nowym Jorku”, tragikomedia, tragedia Sofoklesa, emigracja, bezdomność, społeczeństwo konsumpcyjne

Abstrakt

Niniejszy artykuł dotyczy uwieńczonej największym sukcesem sztuki teatralnej Janusza Głowackiego – Antygony w Nowym Jorku. Tragikomedia, po raz pierwszy wydana w 1992 roku, przetłumaczona na wiele języków i przedstawiona w wielu krajach, zawiera szeroką ofertę kreacji sensu scenicznego: oprócz referencji do tragedii Sofoklesa są tu aktualne tematy jak temat migracji, bezdomności, ekscesów społeczeństwa konsumpcyjnego i inne. Porównane między sobą wersje dramatu – polska, angielska i niemiecka – wykazują znaczne dywergencje. Przy tym różnice w recepcji owej sztuki teatralnej wynikają nie tylko ze zmian w samym tekście, lecz również z indywidualnej, subiektywnej kondycji czytelników i widzów teatralnych (z ogólnej kompetencji kulturowej, kraju pochodzenia itd.), a również ze zmian politycznych na początku XXI stulecia.

Bibliografia

BLUMENBERG, HANS (1981): Arbeit am Mythos. Frankfurt (M.).
Google Scholar

CSUB NEWS (2007): Antigone in New York: http://www.csub.edu/csubnews/2007/winter/antigone.shtml (28.2.2011).
Google Scholar

GŁOWACKI, JANUSZ (1992): Antygona w Nowym Jorku. In: Dialog 10:5-40.
Google Scholar

GŁOWACKI, JANUSZ (1994): Antigone in New York. Deutsch von Alissa Walser. Hamburg.
Google Scholar

GŁOWACKI, JANUSZ (1996): Antygona w Nowym Jorku. In: GŁOWACKI, JANUSZ: Ścieki, skrzeki, karaluchy. Utwory prawie wszystkie. [Abwässer, Froschlaich, Kakerlaken. Werke beinah alle]. Warszawa, 13-83.
Google Scholar

GŁOWACKI, JANUSZ / TORRES, JOAN (1997): Antigone in New York. New York/London/ Toronto.
Google Scholar

KAUNAS KAMERINIS TEATRAS (2010): Janusz Głowacki. Antigone in New York: http://inforeklama.lt.teatras/index.php?page=spektakliai&cat_id=56&lang=en (28.2.2011).
Google Scholar

KIVIAT, BARBARA (2010): The Case against Homeownership. Buying a house is supposed to make people better citizens, better investors and better off. But that American Dream may well be a fantasy. In: Time, 27.9.2010:39-44.
Google Scholar

MEYER-FRAATZ, ANDREA (2005): Trzy Antygony XX wieku: Bertolda Brechta, Dominika Smolego, Janusza Głowackiego. [Drei Antigonen des 20. Jahrhunderts: Bertolt Brecht, Dominik Smolego, Janusz Głowacki]. In: WIŚNIEWSKA, LIDIA (ed.): Mity. Mitologie. Mityzacje. Nie tylko w literaturze. Bydgoszcz, 75-84.
Google Scholar

MEYER-FRAATZ, ANDREA (32009): Janusz Głowacki. In: ARNOLD, HEINZ LUDWIG (ed.): Kindlers Literatur Lexikon. Stuttgart/Weimar, 294-295.
Google Scholar

SCHLOEMANN, JOHAN (2009): Bloß keine Moral von der Geschichte. Der Traum des Aischylos und der schöne Schrecken: Karl Heinz Bohrer sucht das Tragische. In: Süddeutsche Zeitung 105:14.
Google Scholar

SCHMALZRIEDT, EGIDIUS (1991): Sophokles. Antigone. In: Kindlers Neues Literatur Lexikon. Bd. 15. München, 743-745.
Google Scholar

SCHULTZE, BRIGITTE (1987): Übersetzung, Nachdichtung, Bearbeitung: Zur Klassifikation der deutschen Varianten von Zygmunt Krasińskis „Nie-Boska komedia“. In: HENTSCHEL, GERD / INEICHEN, GUSTAV / POHL, ALEK (eds.): Sprach- und Kulturkontakte im Polnischen. München, 559-580.
Google Scholar

SCHULTZE, BRIGITTE (1997): Innereuropäische Fremdheit: der polnische „cham“ – übersetzt und umschrieben, fremdgehalten und akkulturiert. In: BACHMANN-MEDICK, DORIS (ed.): Übersetzung als Repräsentation fremder Kulturen. Berlin, 140-161.
Google Scholar

SCHULTZE, BRIGITTE (2004): Übersetzungen von Drama und fürs Theater: Herausforderungen an die Literatur- und Theaterwissenschaft. In: FRANK, ARMIN PAUL / TURK, HORST (eds.): Die literarische Übersetzung in Deutschland. Studien zu ihrer Kulturgeschichte in der Neuzeit. Berlin, 193-217.
Google Scholar

SCHULTZE, BRIGITTE (2010): Estetyka i znaczenie mitów prymarnych i innych odmian mitów w dramacie polskim po 1990 roku. (Z języka niemieckiego przełożyła Katarzyna Krasoń, przekład przejrzała i poprawiła Brigitte Schultze). [Aus dem Deutschen übersetzt von Katarzyna Krasoń, durchgesehen und autorisiert von Brigitte Schultze]. In: Rocznik Komparatystyczny 1:217-251.
Google Scholar

SCHULTZE, BRIGITTE (2011): „Antygona w Nowym Jorku“ Janusza Głowackiego po polsku, po angielsku i po niemiecku, czyli: o jakiej sztuce scenicznej mówimy? [Janusz Głowackis Antigone in New York polnisch, englisch und deutsch, oder: von welchem Bühnenstück sprechen wir?]. In: OderÜbersetzen [im Druck].
Google Scholar

SOPHOKLES (2000): Antigone. Tragödie. Übersetzt von Wilhelm Kuchenmüller. Stuttgart.
Google Scholar

TEATR IM. STEFANA JARACZA W ŁODZI (2004): Antygona w Nowym Jorku (marzec 2004): http://www.teatr-jaracza.lodz.pl/przedstawienia.php?idg=3 (03.4.2009).
Google Scholar

THADDEN, ELISABETH VON (2011): Reicher werden. Die Soziologin Juliet Schor rechnet mit dem zerstörerischen Wohlstand ab, erklärt dem Staat die Unabhängigkeit und sieht bessere Zeiten kommen. In: Die Zeit 7:58.
Google Scholar

TREPTE, HANS-CHRISTIAN (1998): Der Amerika-Mythos in der polnischen Literatur des 19. und 20. Jahrhunderts. In: BEHRING, EVA / RICHTER, LUDWIG / SCHWARZ, WOLFGANG (eds.): Geschichtliche Mythen in den Literaturen und Kulturen Ostmittelund Südosteuropas. Stuttgart, 139-156.
Google Scholar

UPTON, CAROLE-ANNE (2000): Moving Target. Theatre Translation and Cultural Relocation. Manchester, UK/Northampton, MA.
Google Scholar

WILMER, STEPHEN E. (2010): Performing „Antigone“ in the Twenty-First Century. In: WILMER, STEPHEN E. / ŽUKAUSKAITĖ, AUDRONĖ (eds.): Interrogating Antigone in Postmodern Philosophy and Criticism. Oxford, 379-392.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199559213.003.0022

WOLNY, ALFRED (2010): Antygona w Nowym Jorku. Janusz Głowacki. Teatr J. Kochanowskiego w Opolu. [Rez. 16.5.2001]: http//www.teatry.art.pl/Recenzje/…/ zyczep.htm (28.2.2011).
Google Scholar