Kaplica grobowa rodziny Tollów jako przykład prawosławnego dziedzictwa w województwie łódzkim

Magdalena Zdyb

doi:10.18778/2299-8403.06.14

Autor

Magdalena Zdyb Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Politycznej, Historycznej i Studiów Regionalnych

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-8403.06.14

Słowa kluczowe:

cerkiewka w Uniejowie, cmentarz prawosławny, rodzina Tollów, kaplica grobowa

Abstrakt

W granicach współczesnego województwa łódzkiego odnajdujemy ślady wielowyznaniowego społeczeństwa. Łódź określana mianem miasta wielokulturowego jest sztandarowym przykładem współistnienia obok siebie społeczności różniących się wyznaniem. Ludność prawosławna zaczęła napływać na tereny województwa ze względu na rosyjski aparat administracyjny związany z represjami po upadku powstań listopadowego i styczniowego. Odsetek prawosławnych nie był tak wysoki, jak ewangelików, czy ludności żydowskiej, jednak pozostawili oni po sobie widoczne w krajobrazie kulturowym ślady. Dziedzictwo kulturowe w znacznej mierze zachowane zostało w postaci nagrobków, ale również budynków i historii osadniczej. Interesującą pod tym względem miejscowością jest Uniejów. Przeszłość miasta łączy się z rodziną Tollów, pozostawione przez nich dziedzictwo stanowi ważne świadectwo przeszłości.
Celem artykułu jest identyfikacja i inwentaryzacja spuścizny materialnej rodziny Tollów w przestrzeni województwa łódzkiego na przykładzie prawosławnej kaplicy grobowej. W artykule zostaną zasygnalizowane kwestie początków obecności rodziny Tollów w Polsce Środkowej i ich związków z tradycją prawosławną.

Bibliografia

Badziak K., Chylak K., Łapa M., Prawosławie na ziemiach polskich do roku 1914, Łódź wielowyznaniowa. Dzieje wspólnot religijnych do 1914 roku, Wyd. UŁ, Łódź 2014.
Google Scholar

Chmielewska G., O Sergiuszu Tollu, potomku carskich generałów, który odkrył 279 gatunków motyli, „Gazeta Pomorska” 2012, http://www.pomorska.pl/serwisy/album-bydgoski/art/7268274,o-sergiuszu-tollu-potomku-carskich-generalow-ktory-odkryl-279-gatunkow-motyli,id,t.html (dostęp: 10.04.2017).
Google Scholar

Ciekliński Z., Gotycki zamek w Uniejowie, http://ziemia.pttk.pl/Ziemia/Artykul_1969_016.pdf; (dostęp: 15.04.2017).
Google Scholar

Ciołek G., Ogrody polskie, t. 1, Przemiany treści i formy. Warszawa: Budownictwo i Architektura, Warszawa 1954.
Google Scholar

Danilczyk L., Kasprzyk M., Sławiński S., Mamoń A., UNIEJÓW. Cerkiew grobowa rodziny Tollów. Dokumentacja historyczno-konserwatorska z programem prac konserwatorskich, Załącznik – dokumentacja projektowa, Kraków 2014, http://www.uniejow.bip.net.pl/?a=2119 (dostęp: 10.04.2017).
Google Scholar

Jurij F., Rozwój struktury organizacyjnej rosyjskiego Kościoła prawosławnego w Królestwie Polskim w latach 1834–1905, „Res Historica” 2010, 30.
Google Scholar

Koter M., Liszewski A., Sulibrski A., Łódź i region Polski Środkowej. Podręcznik wiedzy o regionie dla liceów, Wyd. ŁTN, Łódź 2000.
Google Scholar

Kucharski L., Chmielecki B., Dendroflora parku zamkowego w Uniejowie – stan obecny i zmiany, „Biuletyn Uniejowski” 2014, t. 3.
Google Scholar

Lewandowska D., Grobowiec rodziny Tollów, „Wędrownik” 2002, nr 1.
Google Scholar

Myszkorowska-Olczyk G., Zespoły folwarczne na terenie gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2013, t. 2.
Google Scholar

Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie. 31 marca 2017, http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2031.03.2017/LDZ-rej.pdf (dostęp: 11.04.2017).
Google Scholar

Olszewski A., Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa (tzw. biała karta), zbiory Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, 1982, nr inw. 115.
Google Scholar

Olszewski A., Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa (tzw. biała karta), zbiory Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, 1982, nr inw. 116.
Google Scholar

Olszewski A., Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa (tzw. biała karta), zbiory Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, 1982, nr inw. 117.
Google Scholar

Piotrowska-Nosek K., Park zamkowy w Uniejowie – zarys koncepcji rewaloryzacji, [w:] Monument. Studia i materiały Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2004.
Google Scholar

Projekt budowlany remontu cerkwi – kaplicy grobowej. ARCHITEKTURA, Załącznik – dokumentacja projektowa, http://www.uniejow.bip.net.pl/?a=2119 (dostęp: 12.04.2017).
Google Scholar

Rykała A., Mniejszości religijne w Polsce – geneza, struktury przestrzenne, tło etniczne, Wyd. UŁ, Łódź 2011.
Google Scholar

Sokoł K., Sosna A., Kopuły nad Wisłą. Prawosławne cerkwie w centralnej Polsce w latach 1815–1915, Wyd. MID „Synergia”, Moskwa 2003.
Google Scholar

Sokoł K., Sosna A., Stulecie w kamieniu i metalu. Rosyjskie pomniki w Polsce w latach 1815–1915, Wyd. MID „Synergia”, Moskwa 2005.
Google Scholar

Szuszkiewicz W., Ze wspomnień. Cerkiew Tollów, „W Uniejowie. Pismo Towarzystwa Uniejowa”, Uniejów 2013, nr 55.
Google Scholar

Szymczak J., Uniejów: dzieje miasta, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Uniejowa, Uniejów 1995.
Google Scholar

Tomaszewski F., Grobowiec rodziny Tollów, „W Uniejowie. Pismo Towarzystwa Uniejowa” 2002, nr 12.
Google Scholar

Wizner K., Kosztorys szacunkowy robót remontowych „Cerkiewka” – Uniejów, zbiory Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, 1987, nr inw. 325/1.
Google Scholar

Wójcik T., Tollowie, „W Uniejowie. Pismo Towarzystwa Uniejowa” 2003, nr 15.
Google Scholar

Wójcik T., Tollowie, „W Uniejowie. Pismo Towarzystwa Uniejowa” 2016, nr 67.
Google Scholar

Wykaz udzielonych w 2016 roku dotacji z budżetu Województwa Łódzkiego na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków województwa łódzkiego, http://lodzkie.pl/files/142/Wykaz_udzielonych_dotacji_2016.pdf (dostęp: 11.04.2017).
Google Scholar

Wysocka D., Cerkiew nad Prosną, „Przegląd Prawosławny” 2005, nr 1, http://www.przegladprawoslawny.pl/articles.php?id_n=784&id=8 (dostęp: 11.04.2017).
Google Scholar

ZP.271.15.2016 Rewitalizacja cerkwi w Uniejowie – wykonanie nowych posadzek, izolacji poziomej, wykonanie nowego pokrycia dachowego, elementów ślusarskich oraz tynków wewnętrznych ścian i sklepień, http://www.uniejow.bip.net.pl/?a=2119 (dostęp: 10.04.2017).
Google Scholar

ZP.271.9.2014 – Przygotowanie dokumentacji konserwatorsko-projektowej Rewitalizacja cerkwi w Uniejowie – etap I oraz Rewitalizacja dworku z terenem przyległym w Uniejowie – etap I, http://www.uniejow.bip.net.pl/?a=1402 (dostęp: 11.04.2017).
Google Scholar

http://www.kultura.lodz.pl/pl/poi/3273290 (dostęp: 11.04.2017).
Google Scholar