Religijność mieszkańców późnośredniowiecznego Szadku w świetle aktów ich ostatniej woli

Agnieszka Bartoszewicz

doi:10.18778/1643-0700.18.01

Authors

Agnieszka Bartoszewicz Prof. dr hab., Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, 00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28

DOI:

https://doi.org/10.18778/1643-0700.18.01

Keywords:

Szadek, the 15th c., religiousness of town dwellers, the parish of Szadek

Abstract

The municipal records in Szadek contain 42 testaments from the period 1446–1502, which is a considerable number compared with e.g. the neighbouring cities. There also is information about four bequests that do not have the character of testaments, but are indicative of the main traits of the citizens’ religiousness. The analysed material comprises dispositions given by 61 burghers (some of the legacies were done jointly by married couples). The parish church was the main beneficiary of the bequests for religious purposes (which were quite frequent). The form of the analysed testaments shows that they were made orally, while the written version was secondary, and was sometimes made after the donor’s death. The great variety of the bequests and the number of entries informing about them in city records cannot be regarded as typical of a small town. It is an interesting evidence of the high cultural level of Szadek – a town small but actively participating in modernization processes taking place in the 15th century in the Kingdom of Poland.

References

Adamska A., Stąd do wieczności. Testament w perspektywie piśmienności pragmatycznej na przełomie średniowiecza i epoki nowożytnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2013, t. 61, nr 21, s. 185–200.
Google Scholar

Bartoszewicz A., Późnośredniowieczny Szadek i jego mieszkańcy w świetle zapisek z najstarszej księgi miejskiej, „Biuletyn Szadkowski” 2006, t. 6, s. 111–126.
Google Scholar

Bartoszewicz A., Wstęp, [w:] Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku, Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku, oprac. A. Bartoszewicz, K. Mrozowski, M. Radomski, K. Warda, red. A. Bartoszewicz, Wyd. Naukowe Semper, Warszawa 2017 (Katalogi testamentów mieszkańców miast z terenów Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1795 roku, t. 5), s. 7–27.
Google Scholar

Chorążyczewski W., Rosa A., Egodokumenty – egodokumentalność – analiza egodokumentu – spuścizna egodokumentalna, [w:] Egodokumenty. Tradycje historiograficzne i perspektywy badawcze, red. W. Chorążyczewski, A. Pacevičius, S. Roszak, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2015, s. 7–21.
Google Scholar

Grzelczak-Miłoś I., Mieszczaństwo poznańskie w świetle libri testamentorum, mpis, praca doktorska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2011.
Google Scholar

Łosowska A., Paweł i inni pisarze przeworscy w drugiej połowie XV wieku, „Miscellanea Historico-Archivistica” 2015, t. XXII, s. 89–105.
Google Scholar

Marszał T., Szadek. Monografia miasta, Wyd. Zarząd Miasta i Gminy Szadek, Szadek 1995.
Google Scholar

Marszał T., Szadkowski słownik biograficzny. Średniowiecze i renesans, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.
Google Scholar

Możejko B., Rozrachunek z życiem doczesnym. Gdańskie testamenty mieszczańskie z XV i początku XVI wieku, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Oliński P., Fundacje mieszczańskie w miastach pruskich w okresie średniowiecza i na progu czasów nowożytnych (Chełmno, Toruń, Elbląg, Gdańsk, Królewiec, Braniewo), Wyd. Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2008.
Google Scholar

Piwowarczyk E., Legaty testamentowe ad pias causas w XV-wiecznym Krakowie. Z badań nad pobożnością miejską, Wyd. Drukarnia Akcydensowa Dorosz Andrzej, Kraków 2010.
Google Scholar

Piwowarczyk E., Pobożność krakowskich mieszczan w świetle ich testamentowych legatów z lat 1501–1530, „Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne” 2011, nr 18/2, s. 77–100.
Google Scholar

Słoń M., Fundacje szpitalne władz komunalnych jako centra kultu miejskiego, [w:] Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Wyd. Instytut Historii PAN, Warszawa 2002, s. 361–373.
Google Scholar

Sochacka A., Jawor G. (oprac.), Księga sądowa miasta Kamionki w ziemi lubelskiej 1481–1559, Archiwum Państwowe w Lublinie, Instytut Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009.
Google Scholar

Sowina U., Najstarsze sieradzkie testamenty mieszczańskie z początku XVI w. Analiza źródłoznawcza, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1991, t. 39, nr 1, s. 3–25.
Google Scholar

Sowina U., Pacuski K., Testamenty mieszczan krakowskich jako źródła do badań nad stronami rodzinnymi imigrantów w krakowskiej elicie władzy (przykład Jana z Reguł na Mazowszu), [w:] Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, red. Z. Noga, Wyd. Antykwa, Kraków 2011, s. 433–446.
Google Scholar

Szende K., Testamenty i ustne oświadczenia woli. Oralność i piśmienność w procesie sporządzania testamentów na Węgrzech w późnym średniowieczu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2013, 61, nr 2, s. 223–238.
Google Scholar

Szkutnik P., Parafia szadkowska na początku XVI wieku w świetle Liber Beneficiorum Jana Łaskiego, „Biuletyn Szadkowski” 2013, t. 13, s. 65–80.
Google Scholar

Szkutnik P., Źródła do dziejów Szadku znajdujące się w archiwach kościelnych, „Biuletyn Szadkowski” 2015, t. 5, s. 111–127.
Google Scholar

Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku, oprac. A. Bartoszewicz, K. Mrozowski, M. Radomski, K. Warda, red. A. Bartoszewicz, Warszawa 2017 (Katalogi testamentów mieszkańców miast z terenów Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1795 roku, t. 5).
Google Scholar

Warda K., Testamenty mieszczan radziejowskich w późnym średniowieczu w świetle ksiąg ławniczych i radzieckich, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2013, t. 61, nr 2, s. 269–275.
Google Scholar

Wysmułek J. , Testamenty mieszczan krakowskich (XIV–XV wiek), Wyd. Polskie Towarzystwo Historyczne, Wyd. Neriton, Warszawa 2015.
Google Scholar

Zaremska H., Miasto: struktury społeczne i styl życia, [w:] Kultura Polski średniowiecznej. XIV–XV w., red. B. Geremek, Wyd. Semper, Warszawa 1997, s. 189–238.
Google Scholar

Zyglewski Z., Religijność w miastach kujawskich późnego średniowiecza, [w:] Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Wyd. Instytutu Historii PAN, Warszawa 2002, s. 327–345.
Google Scholar

Związek T., Testament młynarza z Koła Przyczynek do badań nad późnośredniowiecznym młynarstwem na ziemiach polskich, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2012, nr 5 (9), s. 154–169.
Google Scholar