Testamentum de bonis a Deo concessis Ostatnia wola księdza Macieja z Szadku z 1488 r.

Agnieszka Bartoszewicz

doi:10.18778/1643-0700.24.01

Autor

Agnieszka Bartoszewicz Uniwersytet Warszawski, Wydział Historii https://orcid.org/0000-0002-5282-2933

DOI:

https://doi.org/10.18778/1643-0700.24.01

Słowa kluczowe:

Szadek, XV wiek, testament, duchowieństwo

Abstrakt

Późnośredniowieczne testamenty wpisane do akt miejskich Szadku przechowywanych w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie stanowią cenne źródło dla historyków zajmujących się religijnością, relacjami społecznymi oraz kulturą materialną. Testament księdza Macieja syna Barona z 1488 roku, sporządzony przez notariusza publicznego Jakuba z Szadku w formie instrumentu notarialnego i wpisany cztery lata później do szadkowskiej księgi ławniczej stanowi tego doskonały przykład. Dokument ten zawiera szczegółowe zapisy dotyczące podziału majątku: legaty na rzecz krewnych i przyjaciół oraz zapisy na cele pobożne. Pokazuje pozycję społeczną pochodzącego z Szadku księdza, jego kontakty, m.in. z innymi duchownymi, oraz religijność i mentalność. W artykule została poddana analizie treść testamentu, zarówno jego formularz, jak i postanowienia testatora. W aneksie znajduje się krytyczna edycja analizowanego dokumentu.

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Dawnych, Księgi miejskie Szadek, sygn. 1/151/0/-/1
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych, Zbiór Kartograficzny, sygn. 1/402/184-3
Google Scholar

Adamska A., Stąd do wieczności. Testament w perspektywie piśmienności pragmatycznej na przełomie średniowiecza i epoki nowożytnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2013, t. 61, nr 2, s. 185–200.
Google Scholar

Bartoszewicz A., Obraz kartograficzny Szadku w XIX w., „Biuletyn Szadkowski” 2008, t. 8, s. 85–91.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1643-0700.08.04

Bartoszewicz A., Późnośredniowieczny Szadek i jego mieszkańcy w świetle zapisek najstarszej księgi miejskiej, „Biuletyn Szadkowski” 2006, t. 6, s. 111–126.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1643-0700.06.04

Bartoszewicz A., Religijność mieszkańców późnośredniowiecznego Szadku w świetle aktów ich ostatniej woli, „Biuletyn Szadkowski” 2018, t. 18, s. 5–19.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1643-0700.18.01

Chronologia polska, B. Włodarski (red.), wydanie I – 2 dodruk, Warszawa 2013.
Google Scholar

Czyżak M., Volens de bonis et rebus suis sibi a Deo collatis anime sue saluti providere. Testamenty kanoników i wikariuszy gnieźnieńskich w pierwszej połowie XV wieku, „Roczniki Historyczne” 2010, t. 76, s. 103–140.
Google Scholar

Kubicki R., Testamenty elbląskie. studium z dziejów miasta i jego mieszkańców w późnym średniowieczu, Gdańsk 2020.
Google Scholar

Łozowski P., O pożytkach z kwantyfikacji w badaniach nad średniowiecznymi testamentami, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2012, t. 72, s. 227–236.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/RDSG.2012.08

Manikowska H., W poszukiwaniu źródła „totalnego”. Najważniejsze kierunki badań nad testamentami ludności miejskiej w XIII–XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2020, t. 68, nr 1, s. 19–35.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.23858/KHKM68.2020.1.002

Marszał T., Szadkowski słownik biograficzny. Średniowiecze i renesans, Łódź 2012.
Google Scholar

Mikuła M., Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2020, t. 68, nr 2, s. 131–158.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.23858/KHKM68.2020.2.001

Możejko B., Rozrachunek z życiem doczesnym. Gdańskie testamenty mieszczańskie z XV i początku XVI wieku, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Skupieński K., Notariat publiczny w Polsce średniowiecznej, wyd. 2, Lublin 2002.
Google Scholar

Sorka K., Ius commune on the Periphery? A Study of Peasants’ Wills in Poland in the XV–XVII centuries, „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Germanistische Abteilung” 2023, t. 140, s. 436–451.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/zrgg-2023-0013

Sowina U., Najstarsze sieradzkie testamenty mieszczańskie z początku XVI w. Analiza źródłoznawcza, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1991, t. 39, nr 1, s. 3–25.
Google Scholar

Sumowski M,, Duchowni w testamentach mieszczańskich – mieszczanie w testamentach duchownych. Zapisy ostatniej woli jako źródła do badania powiązań (Prusy, XV–początek XVI wieku), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2020, t. 68, nr 3, s. 315–334.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.23858/KHKM68.2020.3.003

Suski P., Spory wokół gerady i hergewetu w polskim miejskim prawie spadkowym w XVI w. [w:] Prawo blisko człowieka. Z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego, M. Mikuła (red.), Kraków 2008, s. 165–175.
Google Scholar

Szende K., Testamenty i ustne oświadczenia woli. Oralność i piśmienność w procesie sporządzania testamentów na Węgrzech w późnym średniowieczu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2013, t. 61, nr 2, s. 223–238.
Google Scholar

Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku, A. Bartoszewicz, K. Mrozowski, M. Radomski, K. Warda (opr.), Warszawa 2017 (Katalogi testamentów mieszkańców miast z terenów Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1795 roku 5).
Google Scholar

Wiśniowski E., Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne, Lublin 2004 (Dzieje chrześcijaństwa Polski i Rzeczypospolitej Obojga Narodów 2).
Google Scholar

Wolff A., Projekt instrukcji wydawniczej dla pisanych źródeł historycznych do połowy XVI wieku, „Studia Źródłoznawcze” 1957, t. 1, s. 155–181.
Google Scholar

Wysmułek J., History of Wills. Testators and Their Families in Late Medieval Krakow. Tools of Power, Leiden, Boston 2020 (Later Medieval Europe 23).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9789004461444

Wysmułek J., Testamenty mieszczan krakowskich (XIV–XV wiek), Warszawa 2015.
Google Scholar

http://agadd2.home.net.pl/metrykalia/402/album/184-3/index.html#img=PL_1_402_184-3.jpg [dostęp 2.04.2024]
Google Scholar

https://cac.historia.uj.edu.pl/ [dostęp 3.04.2024]
Google Scholar