Liczman z zamku Ogrodzieniec. Próba interpretacji
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.38.03Słowa kluczowe:
numizmatyka, liczman, zamek Ogrodzieniec, Norymberga, XVI wiekAbstrakt
Wśród zabytków pozyskanych w trakcie badań zamku Ogrodzieniec w 1964 r., prowadzonych pod kierownictwem ówczesnego dr. Jerzego Szydłowskiego, odkryto liczne zabytki ruchome, w tym także numizmaty. Niewątpliwie w tej kategorii zabytków na uwagę zasługuje liczman z rachmistrzem, datowany na lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte XVI w. Typologicznie ów zabytek można określić jako Mitchiner 1430/1430a. Omawiany typ, znany jako Rechenmester-Typus lub Schulpfennig, posiada na awersie przedstawienie mężczyzny za stołem w trakcie wykonywania obliczeń. Na rewersie natomiast mamy litery alfabetu ułożone w pięciu liniach. Prezentowany zabytek pochodzi z pracowni trzech Hansów Schultesów, działających w latach 1553–1612 w Norymberdze. Liczman znajdujący się obecnie w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu (nr inw. MGB/A/30/2006:3) został bez wątpienia przywieziony do Ogrodzieńca i należał do któregoś z właścicieli zamku bądź jego mieszkańców. Monety tego typu charakteryzują się bardzo bogatą symboliką i stanowią ciekawy przykład dalekosiężnych kontaktów handlowych.
Pobrania
Bibliografia
Korespondencja Działu 1964, Archiwum Działu Archeologii Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.
Google Scholar
Abłamowicz D., Wójcik-Kühnel I. (2007), Pamięci Profesora Jerzego Szydłowskiego, „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia”, 17, s. 11–17.
Google Scholar
Adamkiewicz S. (2014), Jan Firlej – marszałek wielki koronny, wojewoda krakowski (ok. 1520–1574) (praca doktorska), https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/handle/11089/6702 (dostęp: 20 IV 2020).
Google Scholar
Carnell P. (2002), Medieval jettons discovered in Wiveton, www.bahs.uk/GH-Files/HG1-5/GH5.2.pdf (dostęp: 18 III 2019).
Google Scholar
Chmiel A. (1901), Cecha schrottgeldowa krakowska, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne 1901”, 4.1 (47), s. 295–297.
Google Scholar
Chorąży B., Misztal S., Wąs L. (2008), Bielsko-Bialskie ślady w numizmatyce, Gmina Bielsko-Biała, Bielsko-Biała.
Google Scholar
Drożdż K. (2014), Podskarbiówki i liczmany Rzeczypospolitej Obojga Narodów i z Rzeczpospolitą powiązane, Polskie Towarzystwo Numizmatyczne. Oddział im. K. Beyera w Warszawie, Warszawa.
Google Scholar
Drożdż K. (2019), Liczmany europejskie, Polskie Towarzystwo Numizmatyczne. Oddział im. K. Beyera w Warszawie, Warszawa.
Google Scholar
Duma P. (2012), Numizmaty z badań przy kościele św. Piotra u Pawła na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu, [w:] A. Pankiewicz (red.), Nowożytny cmentarz przy kościele św. Piotra i Pawła na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu (lata 1621–1670), Uniwersytet Wrocławski, Instytut Archeologii, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 17), s. 111–118.
Google Scholar
Duma P. (2015), Cechy i liczmany odnalezione na Pl. Nowy Targ we Wrocławiu, „Folia Numismatica”, 29.2, s. 151–158.
Google Scholar
Dutkowski J. (1987), O liczmanach norymberskich i innych, „Biuletyn Numizmatyczny”, 1–3, s. 18–25.
Google Scholar
Idzikowska B. (2018), A reckoning counter from Nuremberg found in Dongola, [w:] W. Godlewski, D. Dzierzbicka, A. Łajtar (red.), Dongola 2015–2016. Fieldwork, conservation and site management, Polish Centre of Mediterranean Archaeology. University of Warsaw, Warsaw, s. 227–230, https://doi.org/10.31338/uw.9788323534877.pp.227-230
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323534877.pp.227-230
Kałkowski T. (1969), Cztery żywoty mennicy malborskiej, Muzeum Zamkowe, Malbork.
Google Scholar
Kałkowski T. (1981), Tysiąc lat monety polskiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar
Kellehr R. (2009), Coins and Tokens, [w:] G. Beresford (red.), Caldecote. The development and desertion of a Hertfordshire village, Taylor and Francis, London (Society of Medieval Archeology. Monograph, 28), s. 211–212, https://doi.org/10.4324/9781351194112-14
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9781351194112-14
Kiełb Z. (2015), Herby urzędników polskich i litewskich na monetach oraz liczmanach emitowanych w latach 1479–1707, nakł. aut., Puławy.
Google Scholar
Lachowska M. (2015), Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu, [w:] P. Laska, P. Sypczuk (red.), Renovatio et restitutio. Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 89–106.
Google Scholar
Makowski T. (2015), Numizmatyka na pograniczu różnych specjalności. Żetony czy tokeny? Uwagi o nazewnictwie nowożytnych numizmatów, „Acta Archeologica Lodziensia 2015”, 61, s. 111–117.
Google Scholar
Manegold C. (1997), „Grammatica loquitur – Arithmetica numeranta”. Ein numismatischer Beitrag zur Geschichte des Nürnberg Schreib- und Rechenmeister, „Jahrbuch für Numismatik und Geldgeschichte”, 47, s. 167–204.
Google Scholar
Mikołajczyk A. (1977), Norymberskie i francuskie liczmany w Polsce, „Biuletyn Numizmatyczny 1977”, 10 (128), s. 181–185.
Google Scholar
Mitchiner M. (1988), Jetons, Medalets and Tokens: The medieval Period and Nuremberg, vol. I, Seaby, London.
Google Scholar
Paszkiewicz B. (1999), Znaleziska monet i liczmanów średniowiecznych w Starej Wieży zamku w Cieszynie, „Średniowiecze Polskie i Powszechne 1999”, 1, s. 177–189.
Google Scholar
Remecas E. (1999), Skaičiavimo žetonai rastr Vilniuje, „Lietuvos archeologia”, 18, s. 253–261.
Google Scholar
Rudowski I.C. (2014), Die Vielfalt Und Schönheit der Rechenpfennige, RTS 26, „Arithmuseum Bonn”, 29 März 2014.
Google Scholar
Szydłowski J. (1964), Sprawozdanie (wstępne) z badań sondażowych na terenie zamku w Ogrodzieńcu, pow. Zawiercie, w dniach 22–30 VI oraz 12–14 X 1964 r. (maszynopis w archiwum Działu Archeologii Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu).
Google Scholar
https://ikmk.smb.museum/object?id=18205888 (dostęp: 20 III 2019).
Google Scholar
https://ikmk.smb.museum/object?lang=en&id=18205908 (dostęp: 20 III 2019).
Google Scholar
https://www.deutsche-digitale-bibliothek.de/item/3KKNELNZFL4QGCERXHUZE7O63GRT3YVI (dostęp: 20 III 2019).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
