Zapinki tarczowate z motywem krzyża z Tumian, pow. Olsztyn
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.30.11Słowa kluczowe:
Grupa olsztyńska, zapinki tarczowate, krzyż, TumianyAbstrakt
Olsztyn Group has been formed in the later phase of the Migration Period (Phase E), developed in Masurian Lake District. This group had maintained lots of contacts with southern and western areas of Europe which can be proof, by the found goods of external origin.
At the end-stage of Olsztyn Group (7th) round brooches with various ornament become popular. One of them was the brooches ornamented with the cross. Made of bronze and silver has in central part placed filigree cross or its imitation. These items are unique because that kind of ornament had been used in the western part of Europe in the area of upper Rhine. Popular among Franks, Alamans and Turings because dissemination of Christian religion. Strong believes about protective function of cross had been reason of placing it at ceramic and weapon by cultures of western Europe. The same symbol or its imitation had been used by culture at Mazurian Lakelands due the lack of union this kind of symbol with the local lands.
Round brooches from Tumiany cannot be connected with influence of Christian mission. There is no evidence to support such a claim. Most likely, brooches with cross ornament had been used by citizens of Mazury as typical jewelry without connection with it religious meaning. But these artifacts may indicate extensive contacts with western Europe and earliest contacts with Christianity, in this part of the continent.
Pobrania
Bibliografia
Åberg N. (1919), Ostpreussen in der Völkerwanderungszeit, Uppsala–Leipzig.
Google Scholar
Baranowski T. (1996), Pochówki koni z Tumian, w woj. olsztyńskim, „Archeologia Polski”, t. XLI, z. 1–2, s. 65–130.
Google Scholar
Behm-Blancke G. (1972), Ein fränkischer Knickwandtopf mit Kreuzsymbolen aus Thüringen, „Ausgrabungen und Funde. Nachrichtenblatt für Ur- und Frühgeschichte”, Bd. 17, Hf. 5, s. 246–250.
Google Scholar
Behm-Blancke G. (1989), Das Priester- und Heiligengrab von Schlotheim. Zur Strategie und Mission der Franken in Nordthüringen, „Alt-Thüringen”, Bd. 24, s. 199–219.
Google Scholar
Bierbrauer V. (2003), The Cross Goes North: From Late Antiquity to Merovingian Times South and North of the Alps, [w:] The Cross Goes North. Processes of Conversion in Northern Europe, AD 300–1300, red. M. Carver, Kongress York, York, s. 429–442.
Google Scholar
Bitner-Wróblewska A. (1999) Archiwum Feliksa Jakobsona w Rydze – nieoczekiwana szansa dla archeologii bałtyjskiej, [w:] Archeologia ziem pruskich. Nieznane zbiory i materiały archiwalne. Międzynarodowa konferencja pod patronatem wojewody olsztyńskiego, Ostróda 15–17.X.1998, red. M. Hoffmann, J. Sobieraj, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Olsztyn, s. 203–212.
Google Scholar
Bitner-Wróblewska A. (2001), From Samland to Rogaland. East-West connections in the Baltic basin during the Early Migration Period, Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa.
Google Scholar
Bitner-Wróblewska A. (2008), Śladami kolekcji Prussia-Museum (1943–2008), [w:] Archeologiczne księgi inwentarzowe dawnego Prussia-Museum. Die archäologischen Inventarbücher aus dem ehemaligen Prussia-Museum. Археологические инвентарные книги бывшего музея „Пруссия”, red. A. Bitner-Wróblewska, Aestiorum Hereditas I, Archiwum Państwowe w Olsztynie, Olsztyn, s. 46–67.
Google Scholar
Böhme H. (1993), Adelsgräber im Frankenreich. Archäologische Zeugnisse zur Herausbildung einer Herrenschicht unter dem merowingischen Königen, „Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz”, 40/2, s. 397–534.
Google Scholar
Carver M. (2001), Why that, Why there, Why then? The Politics of Early Medieval Monumentality, [w:] Image and power in archaeology of early medieval Britain. Essays in Honour of Rosemary Cramp, red. A. MacGregor, H. Hamerow, Oxbow Books, Oxford, s. 1–22.
Google Scholar
Christlein R. (1978), Die Alamannen. Archäologie eines lebendigen Volkes, Konrad Theiss Verlag, Stuttgart et Aalen.
Google Scholar
Crome H. (1928), Ausgrabungen und Besichtigungen im Jahre 1928, „Prussia”, Hf. 28, s. 375–385.
Google Scholar
Dąbrowska E. (1984), Skarb ozdób brązowych z VI–VII w., na stanowisku 62A w Nowej Hucie-Mogile, „Archeologia Polski”, t. 29, s. 351–369.
Google Scholar
Engel C. (1939), Das jüngste heidnische Zeitalter in Masuren, „Prussia”, Hf. 33, s. 41–57.
Google Scholar
Fingerlin G. (1986), Zwei interessante Neufunde aus dem Reihengräberfeld Sasbach am Kaiserstuhl, Kr. Emmendingen, Archäologische Ausgrabungen in Baden-Württemberg 1985, Konrad Theiss Verlag, s. 171–173.
Google Scholar
Fromm L. (1932), Die Goten im Kreis Allenstein, „Unsere Heimat”, 24, s. 281–282.
Google Scholar
Garam E. (2001), Funde byzantinischer Herkunft in der Awarenzeit vom Ende des 6. bis zum Ende des 7. Jahrhunderts, Monumenta Avarorum Archaeologica, vol. 5, Magyar Nemzeti Múzeum, Budapest.
Google Scholar
Gavrituchin O. I. (O. И. Гавритухин) (1997), Маленькие трапецевидные подвески с полоской из прессованных точек по нижнему краю, „Гистарыична-Археалагичны Зборник”, No. 12, s. 43–58.
Google Scholar
Gavrituchin O. I., Oblomskij A. M. (Гавритухин O. И., Обломский A. M.) (1996), Гапоновский клад и его культурно-историсчецкий контекст, Паннеславянский Мир. Археология Славян и их соседей 3, России Aкадемия Наук, Москва.
Google Scholar
Grzegorczyk A. (2011), Fibule tarczowate z ornamentem wytłaczanym w grupie olsztyńskiej, Łódź, niepublikowana praca magisterska, Archiwum Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Haberstroh J. (1996), Ein merowingischer Friedhof an der fränkischen Ostgrenze in Neuses a.d. Regnitz, „Das archäologische Jahr in Bayern 1996”, s. 146–148.
Google Scholar
Heydeck J. (1895), Das Gräberfeld von Daumen und ein Rückblick auf den Anfang einer deutsch-nationalen Kunst, „Prussia”, Hf. 19, s. 41–80.
Google Scholar
Hilberg V. (2009), Masurische Bügelfibeln. Studien zu den Fernbeziehungen der völkerwanderungszeitlichen Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren. Daumen und Kellaren – Tumiany i Kielary, Band 2, ed. A. Bitner-Wróblewska, C. von Carnap-Bornheim, V. Hilberg, W. Nowakowski, Schriften des Archäologischen Landesmuseum 9, Neumünster.
Google Scholar
Hübener W. (1969), Absatzgebiete frühgeschichtlicher Töpfereien in der Zone nördlich der Alpen. Beiträge zur Keramik der Merowingerzeit, Antiquitas. Reihe III, Bd. 6, Rudolf Habelt Verlag, Bonn.
Google Scholar
Jakobson F., (2009), Die Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren im Kreise Allenstein, Ostpreussen. Daumen und Kellaren – Tumiany i Kielary, Band 2, ed. A. Bitner-Wróblewska, C. von Carnap-Bornheim, J. Ciglis, V. Hilberg, W. Nowakowski, Schriften des Archäologischen Landesmuseum 9, Neumünster.
Google Scholar
Jaskanis J. (1977), Cmentarzyska kultury zachodniobałtyjskiej z okresu rzymskiego. Materiały do badań nad obrządkiem pogrzebowym, „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”, t. IV, s. 239–350.
Google Scholar
Juga-Szymańska A. (2007), Archiwalia archeologiczne dotyczące kultury bogaczewskiej, [w:] Kultura bogaczewska w 20 lat później. Materiały z konferencji. Warszawa 26–27 marca 2003, red. A. Bitner-Wróblewska, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział w Warszawie, Warszawa, s. 121–137.
Google Scholar
Junker H., Wieder H. (2003), Das neue Prussia-Fundarchiv in Berlin, „Archäologisches Nachrichtenblatt”, Bd. 8, 1, s. 24–40.
Google Scholar
Klein-Pfeuffer M. (1993) Merowingerzeitliche Fibeln und Anhänger aus Preßblech, Marburger Studien zur Vor- und Frühgeschichte, Bd. 14, Hitzeroth Verlag, Marburg/Lahn.
Google Scholar
Kobielus S. (2000), Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
Google Scholar
Kobyliński Z., Szymański W. (2005), Pradziejowe i wczesnośredniowieczne osadnictwo w zespole kemowym w Haćkach, [w:] Haćki. Zespół przyrodniczo-archeologiczny na Równinie Bielskiej, red. J. B. Faliński, A. Bera, Z. Kobyliński, A. J. Kwiatkowska-Falińska, Białowieska Stacja Geobotaniczna Uniwersytetu Warszawskiego, Białowieża-Warszawa, s. 43–74.
Google Scholar
Koch R. (2003), Eine durchbrochene Scheibenfibel mit Kreuz aus Uppåkra bei Lund, [w:] Fler fynd i centrum. Materialstudier i och kring Uppåkra, red. B. Hårdh, Uppåkrastudier 9, s. 215–225.
Google Scholar
Koch U. (1990), Das fränkische Gräberfeld von Klepsau in Hohenlohekreis. „Forschungen und Berichte zur Vor- und Frühgeschichte in Baden-Württemberg”, Bd. 38, Stuttgart.
Google Scholar
Kontny B., Okulicz-Kozaryn J., Pietrzak M. (2011), Nowinka. Site 1. The cementary from Late Migration Period in the northern Poland, Instytut Archeologii Uniwersytet Warszawski, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk-Warszawa.
Google Scholar
Kowalski J. (2000), Chronologia grupy elbląskiej i olsztyńskiej kręgu zachodniobałtyjskiego (V-VII w.), „Barbaricum”, t. 6, s. 203–265.
Google Scholar
Kulakov V. (1989), Могильники западной Мазурского Поозёря конца y – начала уш вв./ по материалам раскоок 1878–1938, „Barbaricum”, t. 1, s. 148–285.
Google Scholar
Menghin W. (1985), Die Langobarden. Archäologie und Geschichte, Konrad Theiss Verlag, Stuttgart.
Google Scholar
Müller-Wille M. (1998), Zwei religie Welten: Bestattungen der fränkischen Könige Childerich und Chlodwig, Abhandlung der Akademie der Wissenschaften und der Literatur, Mainz.
Google Scholar
Nowakowski W. (1995), Od Galindai do Galinditae. Z badań nad pradziejami bałtyjskiego ludu z Pojezierza Mazurskiego, „Barbaricum”, t. 4, s. 5–126.
Google Scholar
Okulicz J. (1989), Próba identyfikacji archeologicznej ludów bałtyjskich w połowie pierwszego tysiąclecia naszej ery, „Barbaricum”, t. 1, s. 64–100.
Google Scholar
Parczewski M. (1988), Najstarsza faza kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce, Rozprawy Habilitacyjne – Uniwersytet Jagielloński, nr 141, Kraków.
Google Scholar
Peschek Ch. (1996), Das fränkische reihengräberfeld von Kleinlangheim, Lkr. Kitzingen/Nordbayern, Germanische Denkmäler der Völkerwanderungszeit. Serie A, XVII, Ed. by Römisch-Germanische Komission des Deutschen Archäologischen Instituts, Mainz am Rhein.
Google Scholar
Reich Ch., Menghin W. (2008), Prussia-Sammlung w Museum für Vor- und Frühgeschichte, [w:] Archeologiczne księgi inwentarzowe dawnego Prussia-Museum. Die archäologischen Inventarbücher aus dem ehemaligen Prussia-Museum. Археологические инвентарные книги бывшего музея „Пруссия”, red. A. Bitner-Wróblewska, Aestiorum Hereditas I, Archiwum Państwowe w Olsztynie, Olsztyn, s. 68–97.
Google Scholar
Roth H., Theune C. (1995), Das frühmittelalterliche Gräberfeld bei Weingarten, Forschungen und Berichte zur Vor- und Frühgeschichte in Baden-Württemberg, Theiss Verlag, Stuttgart.
Google Scholar
Rudnicki M. (2006), Eine Scheibenfibel mit Mittelbuckel aus dem masurischen Gräberfeld Leleszki und das Problem der späteren Stufe der Olsztyn-Gruppe, „Archaeologia Lituana”, t. 7, s. 80–84.
Google Scholar
Rudnicki M. (2009-2010), Ażurowa tarczka z Kielar. Przyczynek do badań nad dalekosiężnymi powiązaniami grupy olsztyńskiej, „Światowit”, t. VIII (XLIX), fasc. B, s. 119–132.
Google Scholar
Rudnicki M. (2010), Zawieszki trapezowate z terenu grupy olsztyńskiej – wyraz kontaktów ze Słowianami?, [w:] Archeológia Barbarov 2009. Hospodárstvo Germánov. Sidliskové a ekonomické štruktury od neskorej doby laténskej po včasny stredovek. Zbornik referátov z V. protohistorickej konferencje Nita, 21–25 septembra 2009, red. J. Beljak, G. Březinová, V. Varsik, Archeologický ústav SAV, Nitra, s. 669–686.
Google Scholar
Sasse B., Theune C. (1996), Perlen als Leittypen der Merowingerzeit, „Germania”, t. 74, z. 1, s. 187–231.
Google Scholar
Schutz H. (2001), Tools, Weapons and Ornaments. Germanic Material Culture in Pre-Carolingian Central Europe, 400–750,The Northern World 1, Brill, Leiden.
Google Scholar
Sós A. (1963), Bemerkungen zur Frage der archäologischen Nachlasses der awarenzeitlichen Slawen in Ungarn, „Slavia Antiqua”, t. X, s. 318–329.
Google Scholar
Szymański P. (2004), Cmentarzysko kultury bogaczewskiej i grupy olsztyńskiej w Zalcu koło Mrągowa, na Pojezierzu Mazurskim, „Barbaricum”, t. 7, s. 153–190.
Google Scholar
Szymański W. (1968), Niektóre aspekty kontaktów słowiańsko-bałtyjskich w świetle wyników badań w Szeligach, pow. Płock, „Archeologia Polski”, t. XIII, z. 1, s. 188–210.
Google Scholar
Tempelmann-Mączyńska M. (1985), Die Perlen der römischen Kaiserzeit und der frühen Phase der Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, Römisch-Germanische Forschungen 43, P. von Zabern, Mainz am Rhein.
Google Scholar
Valujev A. (2008), Historia odkrycia ksiąg inwentarzowych i części zbiorów Prussia-Museum w Kaliningradzie, [w:] Archeologiczne księgi inwentarzowe dawnego Prussia-Museum. Die archäologischen Inventarbücher aus dem ehemaligen Prussia-Museum. Археологические инвентарные книги бывшего музея „Пруссия”, red. A. Bitner-Wróblewska, Aestiorum Hereditas I, Archiwum Państwowe w Olsztynie, s. 98–109.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
