Groty broni drzewcowej o cechach skandynawskich w kulturze luboszyckiej
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.30.09Słowa kluczowe:
groty, uzbrojenie, kultura luboszyckaAbstrakt
The armament from the Luboszyce culture is a true mix of influences coming either from the West, East or even the North. The contacts with the last of these have already been mentioned in the publications dealing with the cultural processes in the basins of middle Oder and Elbe rivers, however, in none of them was the true intensity of this phenomenon emphasized with proper strength. The purpose of this article is to change this situation by focusing on the category of shafted weapons’ heads. Scandinavianlike artifacts of this type from the territory of the Luboszyce culture are dated mostly within the C1b and C2 periods. However, some single loose (and thereby devoid of reliable context) finds that represent the head types of lesser chronological sensitivity might even be positioned as early as the phase C1a, while others as late as phase C3. The overall number of northern type spearheads is 19 from the total of 102 finds of this weapon category from the culture in question, which brings a strong 18% ratio. As far as javelin heads are concerned (3 are known from the discussed territory), all of tchem show Scandinavian influence. This means that the population of the Luboszyce culture maintained really intense contacts with the North in the very time of the unrests that led to the creation of the Danish bog deposits.
In the discussed group of artifacts one peculiar feature can be observed. Many of the Scandinavian - like spearheads have a conic (or pyramid) – shaped area of transition between the socket and the leaf. Similar elements can be observed in late roman period spearheads both from the Northern circle and Przeworsk culture, but in either case they are rather infrequent. Within the Luboszyce culture spearheads with the mentioned feature constitute a 10% of the whole weapon category, while among Scandinavianinfluenced artifacts they fetch a 37%. This means that conic/pyramid - shaped socket/leaf transition is far more widespread among northern type spearheads from the Luboszyce culture than they are in genuine Scandinavian contexts.
All these peculiarities deserve further, intensive and in-depth studies. Let’s hope further excavations and new finds as well as new research (including laboratory methods such as metallographic examination) of the existing artifacts will enable us to understand their significance better.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum.., Archiwum M. Jahna, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Barankiewicz B. (1959), Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Grodzisku Mazowieckim, „Materiały Starożytne”, t. 5, s. 191–232.
Google Scholar
Bemmann J. (2007), Anmerkungen zu Waffenbeigabensitte und Waffenformen während der jüngeren Römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit in Mitteldeutschland, „Alt-Thüringen”, t. 40, s. 247–290.
Google Scholar
Bemmann G., Bemmann J. (1998), Der Opferplatz von Nydam. Die Funde aus den älteren Grabungen: Nydam–I und Nydam–II, Band 1: Tekst, Band 2: Katalog und Tafeln, Wachholtz Verlag, Neumunster.
Google Scholar
Bemmann J., Hahne G. (1994), Waffenführende Grabinventare der jüngeren römischen Kaiserzeit un Völkerwanderungszeit in Skandinavien. Studie zur zeitlichen Odnung anhand der norwegischen Funde, „Bericht der Römisch-Germanische Kommission”, t. 75, s. 283–640.
Google Scholar
Biborski M. Ilkjaer J. 2006, Illerup Ådal. Die Schwerter. Textband, „Jutland Archeological Society Publications”, t. 25.11, Aarhus.
Google Scholar
Bohnsack D. (1940), Die Burgunden, [w:] Vorgeschichte der deutschen Stämme, red. H. Reinerth, t. 3, Leipzig Bibliographisches Institut, Berlin, s. 1033–1148.
Google Scholar
Brather M. J. (2001), In voller Montur. Kriegergrab der jüngeren Kaiserzeit aus Dornswalde, Landkreis Teltow-Fläming, „Archäologie in Berlin und Brandenburg”, t. 10, s. 89–93.
Google Scholar
Carnap-Bornheim C. v. (1991), Die Schwertriemenbügel aus dem Vimose (Fünen), „Kleine Schriften aus dem vorgeschichtlichen Seminar aus dem Phillips-Universität Marburg”, t. 38, Marburg.
Google Scholar
Domański G. (1979), Kultura luboszycka między Łabą a Odrą w II–IV wieku, Ossolineum, Wrocław.
Google Scholar
Domański G. (2008), Ceramika kultury luboszyckiej wykonana na kole garncarskim, [w:] Ceramika warsztatowa w środkowoeuropejskim Barbaricum, red. A. Błażejewski, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 145–163.
Google Scholar
Domański G. (2010a), Dorzecze dolnej Nysy Łużyckiej u schyłku starożytności, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN Oddział we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar
Domański G. (2010b), Zróżnicowanie obrządku pogrzebowego kultury luboszyckiej, [w:] Terra Barbarica. Studia ofiarowane Magdalenie Mączyńskiej w 65. Rocznicę urodzin, red. A. Urbaniak, R. Prochowicz, I. Jakubczyk, M. Levada, J. Schuster, Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina, t. II, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, Fundacja MAB, Łódź–Warszawa, s. 239-250.
Google Scholar
Gandert O. F. (1929), Die späte Kaiserzeit, [w:] Heimatkunde für den Kreis Liebenwerda, hrsg. O. Bornschein, O. F. Gandert, Verlag C. Ziehlke, Liebenwerda, s. 172–175.
Google Scholar
Gałęzowska A. (1999), Sołacz w okresie wpływów rzymskich. Odkrycia archeologiczne z końca XIX i początku XX wieku, „Kronika Miasta Poznania”, t. 3, s. 7–26.
Google Scholar
Geisler H. (1970), Zwei spätgermanische Brandgräber aus dem Bezirk Cottbus, „Niederlausitzer Studien”, t. 4, s. 133–141.
Google Scholar
Godłowski K. (1988) Problemy chronologii okresu rzymskiego, [w:] Scripta Archaeologica, red. M. Gedl, Varia, t. 231, Uniwersytet Jagielloński, PWN, Warszawa–Kraków, s. 27–49.
Google Scholar
Ilkjaer J. (1990), Illerup Ådal. Die Lanzen und Speere, „Jutland Archeological Society Publications”, t. 25.1–2, Aarhus.
Google Scholar
Ilkjaer J., Biborski M. (2006), Illerup Ådal. Die Schwerter. Textband, „Jutland Archeological Society Publications”, t. 25.11, Aarhus.
Google Scholar
Jahn M. (1921), Der Reitersporn. Seine Entstehung und früheste Entwicklung, Mannus-Bibl. 21, Leipzig.
Google Scholar
Jahn M. (1925), Neue spätkaiserzeitliche Funde aus der Lausitz, [w:] Studien zu vorgeschichtlichen Archäologie. Alfred Götze zu seinem 60. Geburtstage dargebracht von Kollegen, Freuden und Schülern in deren Aufgang, Hrsg. H. Mötefindt, C. Kobitzsch, Leipzig, s. 190–198.
Google Scholar
Jentsch H. (1889), Gräberfunde aus der Zeit des späteren provinzialrömischen Einflüssen bei Reichersdorf, Kr. Guben, „Zeitschrift für Ethnologie”, t. 21, s. 343–352.
Google Scholar
Jentsch H. (1895), Das Gräberfeld bei Sadersdorf, Kr. Guben, und ändere Niederlausitzer Fundstellen der La-Téne und provinzialrömischen Zeit, „Niederlausitzer Mitteilungen”, t. 4, s. 1–143.
Google Scholar
Kaczanowski P. (1988), Chronologia inkrustowanych grotów broni drzewcowej z okresu wpływów rzymskich z obszaru europejskiego Barbaricum, [w:] Scripta Archaeologica, red. M. Gedl, Varia, t. 231, Uniwersytet Jagielloński, PWN, Warszawa–Kraków, s. 51–77.
Google Scholar
Kaczanowski P. (1995), Klasyfikacja grotów broni drzewcowej kultury przeworskiej z okresu rzymskiego, Varia, t. 342, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Google Scholar
Kaczanowski P., Zaborowski J. (1988), Bemerkungen über die Bewaffnung der Bevölkerung der Wielbark-Kultur, [w:] Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim, red. J. Gurba, A. Kokowski, t. 1, UMCS, Lublin, s. 221–239.
Google Scholar
Kempisty A. (1968), Ciałopalne cmentarzysko z późnego okresu rzymskiego w miejscowości Korzeń, pow. Gostynin, „Materiały Starożytne”, t. 11, s. 303–416.
Google Scholar
Kietlińska A., Dąbrowska T. (1963), Cmentarzysko z okresu rzymskiego we wsi Spicymierz, pow. Turek, „Materiały Starożytne”, s. 143–254.
Google Scholar
Kokowski A., Kuśnierz J., Urbański A. (1997), Grób wojownika kultury przeworskiej z miejscowości Swaryczów w woj. zamojskim, [w:] Kultura przeworska, t. 3, red. J. Gurba, A. Kokowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 141–150.
Google Scholar
Kontny B. (2008), Dawna technika na nowo odkryta – uwagi na marginesie znaleziska grotu z Łodzi-Łagiewnik, „Silesia Antiqua”, t. 44, s. 135–169.
Google Scholar
Kossina G. (1905), Über verzierte Eisenlanzenspitzen als Kennezeichen der Ostgermanen, „Zeitschrift für Ethnologie”, t. 37, s. 369–407.
Google Scholar
Leube A. (1975), Die römische Kaiserzeit im Oder-Spree-Gebiet, Veröffentlichungen des Museums für Ur- und Frühgeschichte Potsdam, t. 9, Berlin.
Google Scholar
Madyda-Legutko R. (1986), Die Gürtelschnallen der Römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, Bulletin of Archeological Research International Series, t. 360, Oxford.
Google Scholar
Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak J., Zagórska-Telega J. (2011) Opatów Fpl. 1. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur im nordwestlichen Kleinpolen. Katalog, Monumenta Archaeologica Barbarica, t. 15.1-2, Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Marschalleck K. H. (1944), Urgeschichte des Kreises Luckau (Niederlausitz), Verlag Brüke, Kirchhain N.-L.
Google Scholar
Meyer E. (1971), Die germanischen Bodenfunde der spätrömischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit in Sachsen, I. Katalog, „Arbeits- und Forschungsberichte zur sächsische Bodendenkmalpflege”, t. 9, Berlin.
Google Scholar
Motyková-Šnejdrová K. (1961), Nálezy z doby římské v Pečkách, „Archeologické rozhledy”, t. 13, s. 33–40.
Google Scholar
Nadolski A. (1950), Kilka uwag o inkrustowanych grotach oszczepów z późnego okresu rzymskiego, „Slavia Antiqua”, t. 2, s. 220–240.
Google Scholar
Ørsnes M. (1988), Ejsbøl I. Waffenopferfunde des 4.-5. Jahrhunderts nach Chr., Nordiske Fortidsminder, serie B, Bd. 11, København.
Google Scholar
Pescheck Ch. (1939), Ein Burgundengrab aus Falkenberg, Kr. Lebus in Römisch-Germanischen Zentralmuseum Mainz, „Mainzener Zeitschrift”, t. 34, s. 14–16.
Google Scholar
Raddatz K. (1957), Der Thorsberger Moorfund. Gürtelteile und Körperschmuck,Wachholtz, Neumünster.
Google Scholar
Schulz W. (1931), Ost- und Elbgermanen in spätromischer Zeit in den Ostkreisen der Provinz Sachsen, „Jahresschrift für die Vorgeschichte der sächsischesthüringisches Länder”, t. 19, s. 62–95.
Google Scholar
Schultz H. A. (1937), Die Burgunden im Gebiete der heutigen Preußischen Oberlausitz, „Jahreshefte der Gesellschaft für Anthropologie, Urgeschichte und Volkskunde der Preußischen Oberlausitz”, t. 4.
Google Scholar
Schuster J. (1998), Zur ostbrandenburgisch-ostsächsischen Drehscheibenkeramik, [w:] 20 lat archeologii w Masłomęczu, t. 2, Goście, red. J. Ilkjaer, A. Kokowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 203–214.
Google Scholar
Schuster J. (2008), Ceramika toczona na kole między środkową Odrą a Łabą, [w:] Ceramika warsztatowa w środkowoeuropejskim Barbaricum, red. A. Błażejewski, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 131–143.
Google Scholar
Schwarzländer S. (2006), Das germanische Hügelgräberfeld in Horno, Fpl. 1, Lkr. Spree-Neise. Ergebnisse einer archäologischen Teiluntersuchung, „Veröffentlichungen zur Brandenburgischen Landesarchäologie”, t. 38, s. 45–82.
Google Scholar
Tackenberg K. (1925), Die Wandalen in Niederschlesien, Vorgeschichtliche Forschungen Bd. 1, Berlin.
Google Scholar
Weineck F. (1896), Der straupitzer Eisenfund, „Niederlausitzer Mitteilungen”, t. 4, s. 321–350.
Google Scholar
Zieling N. (1989), Studien zu germanischen Schilden der Spätlatene- und der römischen Kaiserzeit im freien Germanien, Bulletin of Archeological Research International Series, t. 505, Oxford.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
