Posągi honoryfikacyjne Gajusza i Lucjusza Cezarów

Abstrakt

Jedną z bardziej prestiżowych form uhonorowania członków rodziny panującej, w okresie rządów Augusta, było wystawienie na ich cześć posągów. W niniejszym artykule skoncentrowałem się na wybranych przykładach posągów dedykowanych Gajuszowi i Lucjuszowi Cezarom, wnukom i adoptowanym synom Augusta, które fundowano na ich cześć w Rzymie oraz na terenie prowincji. Przedmiotem mojego zainteresowania był przede wszystkim kontekst historyczny oraz okoliczności wystawienia tych posągów, a także z czyjej inicjatywy zostały one ufundowane. Z przeprowadzonej analizy wynika, że powody wystawienia posągu mogły być różne. Jednym z nich było np. włożenie togi męskiej (toga virilis) przez synów Augusta, z czym wiązało się oficjalne rozpoczęcie przez nich kariery politycznej. Impulsu do ufundowania wielu posągów honoryfikacyjnych dostarczyła również wizyta Gajusza na terenie prowincji wschodnich. Mieszkańcy tamtejszych regionów podkreślali w ten sposób swoją lojalność i sympatię dla dynastii panującej. W przeważającej mierze inicjatorem wystawienia grup statuarycznych ku czci obu braci na terenie prowincji byli przedstawiciele lokalnych elit lub miejscowe władze (Rada, Zgromadzenie). Nie mamy żadnych podstaw, aby zakładać jakąkolwiek ingerencję w tym względzie ze strony cesarza, bądź senatu. Wydaje się, że mieszkańcy prowincji byli doskonale zorientowani w tym, w jaki sposób wypada uhonorować najważniejszych przedstawicieli domus Augusta. O wysokiej randze tych zaszczytów świadczy m.in to, gdzie sytuowano omawiane posągi. Były one najczęściej stawiane w najbardziej prestiżowych miejscach miast Italii i prowincji, takich jak: agora, teatr, czy świątynia. W taki sposób honorowano jedynie cesarza oraz najbliższych członków dynastii panującej. Zapoczątkowany w okresie pryncypatu Augusta zwyczaj wystawiania na cześć następców tronu posągów honoryfikacyjnych, stał się za rządów kolejnych cesarzy z dynastii julijsko-klaudyjskiej powszechną praktyką.