Tęsknota za głębszym życiem w świecie dobrobytu. Syndrom „człowieka zbędnego”

Autor

  • Łukasz Kutyło Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Socjologii Polityki i Moralności,

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-1690.23.08

Słowa kluczowe:

duchowość, kryzys egzystencjalny, poczucie sensu, późna nowoczesność

Abstrakt

Punktem wyjścia dla rozważań podjętych w artykule stał się wewnętrzny stan, który sygnalizowali duchowi nomadzi, przejawiający się w braku sensu, dolegliwościach psychofizycznych oraz poczuciu bezsilności, apatii. Przyjmował on postać kryzysu duchowego, trwającego zazwyczaj od dłuższego czasu i przejawiającego się z różną intensywnością. Założyłem, że ten stan – nazwany przeze mnie syndromem „człowieka zbędnego” – jest zjawiskiem powszechniejszym i bardziej złożonym zarazem, a zasadniczą rolę w jego powstawaniu odgrywają procesy zachodzące w społeczeństwie. Próbując przybliżyć swoje stanowisko, odwołałem się do przypadku 42-letniej Klaudii. Jej historia pokazuje, że możliwą przyczyną syndromu jest niemożność ustosunkowania się do „świata”, w którym nacisk kładzie się na posiadanie. Osoby pragnące głębszego życia, chcące bardziej być niż mieć, czują się w nim zbędne.

Biogram autora

Łukasz Kutyło - Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Socjologii Polityki i Moralności,

Łukasz Kutyło – doktor socjologii, adiunkt w Katedrze Socjologii Polityki i Moralności UŁ. Interesuje się socjologią duchowości, moralności, pracy oraz religii. Prowadził badania m.in. na temat sekularyzacji, deprywatyzacji religii, norm społecznych (oraz ich wpływu na życie gospodarcze). Obecnie zajmuje się „duchowymi nomadami” i syndromem „człowieka zbędnego”. Poza zainteresowaniami naukowymi, fascynuje się Europą Wschodnią, Azją Środkową i Bliskim Wschodem.

Bibliografia

Benisz, H. (1996). O poszukiwaniu sensu życia. Od poczucia braku sensu do odkrycia wiary w nadsens, czyli odpowiedź V.E. Frankla na problemy egzystencjalne człowieka, Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria nr 4(20), ss. 43–60.
Zobacz w Google Scholar

Bey, H. (2009). Tymczasowa Strefa Autonomiczna. Kraków: Korporacja Ha!art.
Zobacz w Google Scholar

Blass, R. (2009). Poza iluzją. Psychoanaliza a kwestia prawdy religijnej. W: David M. Black (red.), Psychoanaliza i religia w XXI wieku. Kraków:
Zobacz w Google Scholar

Wydawnictwo WAM.
Zobacz w Google Scholar

Buksik, D. (2009). Nuda, apocomia, pustka – Choroby dotykające współczesnego człowieka czy nerwica noogenna w ujęciu V.E. Frankla?, Studia Psychologica UKSW nr 9, ss. 191–199.
Zobacz w Google Scholar

Bunge, G. (2007). Acedia. Duchowa depresja. Nauka duchowa Ewagriusza z Pontu o acedii. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów „Tyniec”.
Zobacz w Google Scholar

Büssing, A., Starck, L., van Treeck, K. (2021). Experience of Spiritual Dryness and Acedia Symptoms in Seventh-Day Adventists, Journal of Religion and Health vol. 60(2), pp. 1261–1280.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10943-020-01092-7

Cyrek, O. (2013). Acedia i sposoby jej zwalczania w ujęciu Jana Klimaka, Studia Paradyskie nr 23, ss. 21–41.
Zobacz w Google Scholar

Delsol, Ch. (2003). Esej o człowieku późnej nowoczesności. Kraków: Wydawnictwo „Znak”.
Zobacz w Google Scholar

Delsol, Ch. (2020). Czas wyrzeczenia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zobacz w Google Scholar

Ewagriusz z Pontu (2007). Pisma ascetyczne (Tom I). Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów „Tyniec”.
Zobacz w Google Scholar

Frankl, V. E. (2018). Wola sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii. Warszawa: Wydawnictwo „Czarna owca”.
Zobacz w Google Scholar

Frankl, V.E. (2016). Człowiek w poszukiwaniu sensu. Głos nadziei z otchłani Holokaustu. Warszawa: Wydawnictwo „Czarna owca”.
Zobacz w Google Scholar

Fromm, E. (2017). Mieć czy być? Poznań: Wydawnictwo „Rebis”.
Zobacz w Google Scholar

Giordan, G. (2007). Spirituality: From a Religious Concept to a Sociological Theory. In: K. Flanegan, Peter C. Jupp (eds.), A Sociology of Spiritualty. New York: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Heschel, A. (2008). Człowiek szukający Boga: szkice o modlitwie i symbolach. Kraków: Wydawnictwo „Znak”.
Zobacz w Google Scholar

Jan Klimak (2019). Drabina raju. Kęty: Wydawnictwo „Marek Derewiecki”.
Zobacz w Google Scholar

Jünger, E. (2018). Eumeswil. Kraków: Korporacja Ha!art.
Zobacz w Google Scholar

Kutyło, Ł. (2022). Bojaźń i drżenie: doświadczenie kryzysu duchowego w procesie stawania się duchowym nomadą, Collectanea Theologica nr 3(92), ss. 221–235.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2022.92.3.07

Längle, A. (2003). Analiza egzystencjalna – poszukiwanie zgodny na życie, Psychoterapia nr 2(125), ss. 33–45.
Zobacz w Google Scholar

Leśniewski, K. (2006). „Nie potrzebują lekarza zdrowi…”. Hezychastyczna metoda uzdrawiania człowieka. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Zobacz w Google Scholar

Luckmann, T. (1990). Shrinking Transcendence, Expanding Religion? Sociological Analysis vol. 50(2), pp. 127–138.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/3710810

Luckmann, T. (2006). Niewidzialna religia. Problem religii w nowoczesnym społeczeństwie. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Zobacz w Google Scholar

Macheta, L. (2003). Demon południa i zafałszowanie egzystencji. O acedii starożytnego mnicha i zbędności inteligenta rosyjskiego XIX wieku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zobacz w Google Scholar

Macheta, L. (2017). Acedia a lype w pismach
Zobacz w Google Scholar

Ewagriusza z Pontu. Teo-antropologia ontologiczna, Analecta Cracoviensia nr 49, ss. 111–128.
Zobacz w Google Scholar

Marcuse, H. (1998). Eros i cywilizacja. Warszawa: Wydawnictwo „Muza”.
Zobacz w Google Scholar

Messer, S.B. (2002). A psychodynamic perspective on resistance in psychotherapy: vive la resistance, Journal of Clinical Psychology vol. 58(2), pp. 157–163.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/jclp.1139

Michalski, K. (2019). Nerwice noogenne jako cierpienie na bezsens życia w logoterapii i analizie egzystencjalnej Viktora E. Frankla, Studia z historii filozofii nr 2(10), ss. 143–171.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/szhf.2019.020

Nietzsche, F. (1999). To rzekł Zaratustra. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zobacz w Google Scholar

Nowacki, A. (2014). Dzieci przez matkę odrzucone. „Zbędni ludzie” w prozie Mykoły Chwylowego, Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze nr 24, ss. 157–168.
Zobacz w Google Scholar

Poleszak, L. (2010). Lenistwo duchowe, Sympozjum nr 1(19), ss. 175–188.
Zobacz w Google Scholar

Popielski, K. (2007). Poczucie sensu jako doświadczenie egzystencjalnie znaczące i potrzeba rozwojowa. W: M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Zobacz w Google Scholar

Radosz, J. (2020). Лишний человек и маленький человек в русской литературе XXI века, Przegląd Rusycystyczny nr 4(172), ss. 207–217
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/pr.9101

Smith, J.M., Halligan C.L. (2021). Making Meaning without a Maker: Secular Consciousness through Narrative and Cultural Practice, Sociology of Religion: A Quarterly Review vol. 82(1), pp. 85–110.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/socrel/sraa016

Wright, K. (2009). Doświadczenia prewerbalne a intuicja sacrum. W: David M. Black (red.), Psychoanaliza i religia w XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Zobacz w Google Scholar

Young, J. (1994). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Sarasota: Professional Resource Press.
Zobacz w Google Scholar

Young, J., Klosko, J.S., Weishaar, M.E. (2013). Terapia schematów. Przewodnik praktyka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Zobacz w Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2022-11-20

Jak cytować

Kutyło, Łukasz. (2022). Tęsknota za głębszym życiem w świecie dobrobytu. Syndrom „człowieka zbędnego”. Władza Sądzenia, (23), 136–149. https://doi.org/10.18778/2300-1690.23.08

Numer

Dział

Articles