Czy istnieje polski kryminał gejowski? Rekonesans

Justyna Tuszyńska

doi:10.18778/1505-9057.66.04

Autor

Justyna Tuszyńska Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0003-4486-6263

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.66.04

Słowa kluczowe:

LGBTQ, powieść kryminalna, powieść gejowska, powieść środowiskowa

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytania: Jak możemy rozumieć pojęcie „kryminał gejowski”? Czy w Polsce wyodrębniła się taka odmiana gatunkowa? Czy jest to odmiana kryminału, czy raczej powieści gejowskiej? Przedmiot zainteresowania stanowią między innymi utwory Edwarda Pasewicza (Śmierć w darkroomie), Michała Witkowskiego (Drwal, Zbrodniarz i dziewczyna) i Andrzeja Selerowicza (Kryptonim „Hiacynt”, Zbrodnia, której nie było). Analiza tych utworów skupia się na sposobie wykorzystania schematu kryminalnego oraz wybranych taktyk pisarskich w kontekście najpopularniejszych strategii charakterystycznych dla konwencji kryminalnej (np. zwrot w stronę powieści społecznie zaangażowanej, eksplorowanie przestrzeni miejskiej, psychologizacja bohaterów), a także najważniejszych cech powieści środowiskowej (różne koncepcje przedstawiania grup społecznych). W konsekwencji definicja kryminału gejowskiego odnosi się zarówno do cech powieści środowiskowej, jak i kryminalnej, sytuując analizowany fenomen literacki w domenie odmian gatunkowych literatury popularnej, wraz z właściwymi jej historycznymi przekształceniami poetyki oraz semantyki tekstów.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Justyna Tuszyńska - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Justyna Tuszyńska – adiunkt w Katedrze Teorii Literatury i Komparatystki Instytutu Literaturoznawstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zainteresowania badawcze: teoria reprezentacji, historia doktryn teoretycznoliterackich, gatunki kultury popularnej, queer w literaturze. Autorka monografii Dlaczego literaturoznawcy c(z)ytują kryminały? Schemat opowieści kryminalnej jako narzędzie teoretycznoliterackie (2021). Publikowała między innymi w „Tekstach Drugich”, „Przeglądzie Kulturoznawczym”, „Literaturze Ludowej”.

Bibliografia

Pasewicz Edward, Śmierć w darkroomie, EMG, Kraków 2007.
Google Scholar

Ryziński Remigiusz, Hiacynt. PRL wobec homoseksualistów, Czarne, Wołowiec 2021.
Google Scholar

Selerowicz Andrzej, Kryptonim „Hiacynt”, Queermedia.pl, Kraków 2015.
Google Scholar

Selerowicz Andrzej, Zbrodnia, której nie było, Novae Res, Gdynia 2017.
Google Scholar

Witkowski Michał, Drwal, Znak, Kraków 2018.
Google Scholar

Witkowski Michał, Lubiewo, Korporacja Ha!art, Kraków 2005.
Google Scholar

Witkowski Michał, Zbrodniarz i dziewczyna, Świat Książki, Warszawa 2014.
Google Scholar

Czubaj Mariusz, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Dunin Kinga, Polska homoliteracka, „Gazeta Wyborcza” z dn. 17 grudnia 2005 (nr 293).
Google Scholar

Hannerz Ulf, Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich, przekł. E. Klekot, Wydawnictwo UJ, Kraków 2006.
Google Scholar

Literatura kryminalna. Na tropie źródeł, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2015.
Google Scholar

Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A Gemra, EMG, Kraków 2014.
Google Scholar

Mazurkiewicz Adam, Tropy autotematyczne w polskiej literaturze kryminalnej (rekonesans), „Literaria Copernicana” 2021, nr 3 (39), s. 33–51. https://doi.org/10.12775/LC.2021.024
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/LC.2021.024

Potrykus-Woźniak Paulina, Słownik nowych gatunków i zjawisk literackich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Bielsko-Biała 2010.
Google Scholar

Ritz German, Iwaszkiewicz, Breza, Mach: niewypowiadalne pożądanie a poetyka narracji, tłum. A. Kopacki, [w:] G. Ritz, Nić w labiryncie pożądania. Gender i płeć w literaturze polskiej od romantyzmu do postmodernizmu, Wiedza Pow-szechna, Warszawa 2002.
Google Scholar

Słownik literatury popularnej, pod red. T. Żabskiego, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1997.
Google Scholar

Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Google Scholar

Śmieja Wojciech, Homoseksualność i polska nowoczesność. Szkice o teorii, historii i literaturze, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2015.
Google Scholar

Śmieja Wojciech, Kanon i kanony, czyli jak rozumieć pojęcie „literatura homoseksualna”?, „Teksty Drugie” 2008, nr 1–2, s. 96–116.
Google Scholar

Śmieja Wojciech, Literatura, której nie ma. Szkice o polskiej „literaturze homoseksualnej”, Universitas, Kraków 2010.
Google Scholar

Tomasik Krzysztof, Gejerel. Mniejszości seksualne w PRL-u, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2012.
Google Scholar

Tuszyńska Justyna, Dlaczego literaturoznawcy c(z)ytują kryminały? Schemat opowieści kryminalnej jako narzędzie teoretycznoliterackie, Wydawnictwo UMK, Toruń 2021.
Google Scholar

Tuszyńska Justyna, Mordercze miasta (?) Nowy polski kryminał – zwrot przestrzenny czy gra miejska?, „Studia Poetica II” 2014, s. 101–109.
Google Scholar

Tuszyńska Justyna, Wytwarzanie pamięci. Współczesne opowieści o „Gejerelu”, „Literatura Ludowa” 2021, t. 65, nr 3, s. 37–49, https://doi.org/10.12775/LL.3.2021.004
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/LL.3.2021.004

Warkocki Błażej, Homo niewiadomo. Polska proza wobec odmienności, Sic!, Warszawa 2007.
Google Scholar

Warkocki Błażej, Literatura homoseksualna ontologia vs uznanie, „Pamiętnik Literacki” 2012, 103/4, s. 273–280.
Google Scholar

White Edmund, Jean Genet, Gallimard, Paris 1993.
Google Scholar

Hiacynt, Polska 2021, reż. Piotr Domalewski.
Google Scholar

Summer vacation (oryg. Hofesh Gadol), Izrael 2012, reż. Tal Granit, Sharon Maymon.
Google Scholar

Syberia, Rosja, USA 2021, reż. Wiaczesław Koptiurewski.
Google Scholar

Tajemnica Brokeback Mountain, USA, Kanada 2005, reż. Ang Lee.
Google Scholar