Skład osobowy i organizacja pracy Komisji Porządkowej Województwa Lubelskiego doby insurekcji kościuszkowskiej

Kamil Jakimowicz

doi:10.18778/1644-857X.18.02.05

Autor

Kamil Jakimowicz Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii, Katedra Historii XVI–XIX wieku i Europy Wschodniej https://orcid.org/0000-0001-8529-1983

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.18.02.05

Słowa kluczowe:

insurekcja kościuszkowska, Komisja Porządkowa Województwa Lubelskiego, Lublin, Rada Najwyższa Narodowa, Rada Zastępcza Tymczasowa

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza form organizacyjnych oraz składu personalnego Komisji Porządkowej Województwa Lubelskiego, która stanowiła instytucję administracji terytorialnej władz insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r. Wskazuje na okoliczności przystąpienia Lubelskiego do aktu powstania, panujące wówczas nastroje społeczne i polityczne, różnice postaw, co jest szczególnie istotne w kontekście zaangażowania w prace komisji porządkowej przedstawicieli stanu trzeciego. Ważnym elementem było ustalenie, w jaki sposób zmiany zachodzące w powstańczej administracji centralnej rzutowały na funkcjonowanie instytucji lokalnej. Przeprowadzone badania pozwoliły na określenie rozwiązań stosowanych przez komisarzy w obliczu kilkukrotnego zajmowania Lublina przez wojska rosyjskie i austriackie.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Archiwum Królestwa Polskiego [AKP], sygn. 247, 252, 253, 279.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], tzw. Metryka Litewska [ML], dz. VII, 111.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Zbiór Popielów [ZP], sygn. 374.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Kielcach [APKiel.], Archiwum Małachowskich z Białaczowa [AMB], sygn. 88.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie [APL], Księgi grodzkie lubelskie. Relacje [KGL Rel.], sygn. 428, 473, 493, 517, 526.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie [APL], Księgi miasta Lublina, Advocatialia [KML, Advoc.], sygn. 58, 59.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie [APL], Księgi miasta Lublina, Consularia [KML, Consul.], sygn. 158, 178, 179, 239, 253, 256.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie [APL], Księgi miasta Lublina – luzy [KML – luzy], sygn. 122.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie [APL], Księgi miasta Lublina, Perceptorum et Expensorum, sygn. 288.
Google Scholar

Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie rkps 577.
Google Scholar

Iżycki S., Głos obywatela województwa lubelskiego w czasie związku województwa tegoż do powstania narodu napisany, [Lublin 1794].
Google Scholar

Komisja Porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki, [Lublin po 5 V 1794].
Google Scholar

Komisja porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki, [Lublin po 6 V 1794].
Google Scholar

Komisja Porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki, [Lublin po 7 V 1794].
Google Scholar

Komisja Porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki, [Lublin po 12 V 1794].
Google Scholar

Komisja Porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki, [Lublin po 13 V 1794].
Google Scholar

Komisja Porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki. Ogłoszenie dotyczące składania podatków, sukman, koszul, butów, kożuchów oraz dostaw rekrutów, [Lublin po 15 IX 1794].
Google Scholar

Komisja Porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki. Rozporządzenie w sprawie dostawy rekruta konnego i pieszego, podatków i furażu, [Lublin po 17 IX 1794].
Google Scholar

Komisja Porządkowa Województwa Lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki. Uniwersał ustanawiający dozory i dozorców, [Lublin po 22 V 1794].
Google Scholar

Komisja Porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki w Wydziale Żywności, [Lublin po 20 IX 1794].
Google Scholar

Komisja Porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki. Zawiadomienie o nabożeństwie dziękczynnym za uwolnienie kraju na którym X. Lewkowicz wygłosi stosowne kazanie, [Lublin po 19 IX 1794].
Google Scholar

Lewkowicz A.S., Kazanie po solennej wotywie w kolegiacie lubelskiej […] przed którym xiążę Sapieha imieniem Naczelnika i powtórzeniem słów jego, które on do kapłana wyrzekł w dzień swojej przysięgi, zaprosił duchowieństwo, aby przemówić raczyło do ludu, [Lublin 1794].
Google Scholar

Organizacja komisji porządkowych […] Dań w obozie pod Wintarami (sic!) dnia 30 kwietnia 1794 r., [b.m. i r.w.].
Google Scholar

Proklamacja. Komisja Porządkowa województwa lubelskiego pod naczelnictwem najwyższej siły zbrojnej narodowej Tadeusza Kościuszki, [Lublin po 7 V 1794].
Google Scholar

Raczyński J., Głos obywatela województwa lubelskiego przy akcie związku województwa tegoż ku powstaniu narodu dnia 30 kwietnia 1794 r. na Rynku miasta Lublina miany, [Lublin 1794].
Google Scholar

Trzciński J., Głos obywatela na Rynku w Lublinie do obywatelów mieszkańców województwa lubelskiego w czasie powstania tychże dnia 30 kwietnia 1794 r. miany, [Lublin 1794].
Google Scholar

Uniwersał Komisji w zupełności połączonej do całego województwa lubelskiego obywatelów i ziemian w te słowa, [Lublin po 8 V 1794].
Google Scholar

Wydział Instrukcji Komisji Porządkowej Województwa Lubelskiego. Apel do duchownych różnych wyznań o oddziaływanie na lud w duchu patriotycznym, [Lublin po 25 IX 1794].
Google Scholar

Wydział Instrukcji w Komisji Porządkowej Województwa Lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki, [Lublin po 20 IX 1794].
Google Scholar

Wydział Instrukcji Komisji Porządkowej Województwa Lubelskiego pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki. Ogłoszenie odezwy Wydziału Instrukcji Rady Najwyższej Narodowej żądającej szczegółowego informowania o czynach patriotycznych i ofiarności na rzecz insurekcji, [Lublin po 25 IX 1794].
Google Scholar

Zbiór wszystkich pism urzędownych od zapisania aktu powstania narodowego w Krakowie i innych do niego się ściągających dzieło służące do napisania historii powstania narodowego, cz. 1, Kraków 1794.
Google Scholar

Akty powstania Kościuszki, t. I–II, wyd. S. Askenazy, W. Dzwonkowski, Kraków 1918.
Google Scholar

Koźmian K., Pamiętniki, t. I, oprac. J. Willaume, Wrocław 1972.
Google Scholar

Ochocki J.D., Pamiętniki, t. II, Warszawa 1852.
Google Scholar

Radzimiński Z., Z papierów generała Antoniego Radzimińskiego, „Kwartalnik Historyczny” 1917, t. XXXI, s. 265–273.
Google Scholar

Riabinin J., Lublin w księgach wójtowsko-ławniczych XVII–XVIII wieku, Lublin 1928.
Google Scholar

Tadeusz Kościuszko jego odezwy i raporta uzupełnione celniejszymi aktami odnoszącymi się do powstania narodowego 1794 r., oprac. L. Nabielak, t. V, Paryż 1871.
Google Scholar

[Ważyński P.], Petruszewicz A.S., Wiadomość o Diariuszu czyli dzienniku Porfirego Ważyńskiego (biskupa chełmskiego) od roku 1780 do 1804, „Przegląd Archeologiczny” 1883, t. II, s. 43–72.
Google Scholar

„Gazeta Wolna Warszawska”, 6 V 1794, nr 4; 26 VII 1794, nr 27.
Google Scholar

Ausz M., Szkoły pijarskie na Lubelszczyźnie w wiekach XVII–XIX, Lublin 2006.
Google Scholar

Bartel W., Ustrój władz cywilnych powstania kościuszkowskiego, Wrocław 1959.
Google Scholar

Bednaruk W., Sejmiki lubelskie w okresie stanisławowskim (1764–1795), Lublin 2011.
Google Scholar

Czeppe M., Radzimiński Adam h. Lubicz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987, s. 86–87.
Google Scholar

Francic M., Insurekcja kościuszkowska, Kraków 1988.
Google Scholar

Herbst S., Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794 r., Warszawa 1983.
Google Scholar

Jakimowicz K., Lublin w dobie egzekucji „prawa o miastach”. Reakcja społeczeństwa i władz miasta oraz okoliczności przeprowadzenia wyborów wydziałowych w sierpniu 1791 roku, „Koło Historii. Czasopismo afiliowane z Instytutem Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie” 2013, t. XIII, s. 87–98.
Google Scholar

Jakimowicz K., Organizacja i przebieg wyborów oraz działalność pierwszych konstytucyjnych władz miasta Lublina w 1792 r., „Meritum. Rocznik Koła Naukowego Doktorantów-Historyków Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie” 2016, t. VIII, s. 85–96.
Google Scholar

Jakimowicz K., Władze Lublina wobec ruchu emancypacyjnego mieszczan w dobie Sejmu Czteroletniego (do 1791 roku), „Koło Historii. Czasopismo afiliowane z Instytutem Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie” 2015, t. XVII, s. 97–112.
Google Scholar

Jędrzejewski P., Krakowska Komisja Porządkowa w dobie powstania kościuszkowskiego, „Krakowski Rocznik Archiwalny” 2015, t. XXI, s. 53–74.
Google Scholar

Kądziela Ł., Sapieha Kazimierz Nestor h. Lis, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXV, Warszawa–Kraków 1994, s. 52–67.
Google Scholar

Kłaczewski W., Dłuski Tomasz, [w:] Słownik biograficzny miasta Lublina, t. III, red. T. Radzik, A. Witusik, J. Ziółek, Lublin 2009, s. 79.
Google Scholar

Konopczyński W., Dłuski Tomasz h. Nałęcz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. V, Kraków 1939–1946, s. 197–198.
Google Scholar

Korzon T., Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764–1794), t. VI, Kraków 1898.
Google Scholar

Kukulski Z., Pierwsi nauczyciele świeccy w szkole wydziałowej lubelskiej w dobie Komisji Edukacji Narodowej, Lublin 1939.
Google Scholar

Lewandowski J., Komisja Porządkowa chełmska w postaniu kościuszkowskim, „Rocznik Lubelski” 1970, t. XIII, s. 81–99.
Google Scholar

Łoś W., Ostatni podkomorzy lubelski, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1891, nr 6, s. 198.
Google Scholar

Malec J., Polska myśl administracyjna XVIII wieku, Kraków 2008.
Google Scholar

Mazurkiewicz J., Lublin w okresie reform (1764–1795), [w:] Dzieje Lublina. Próba syntezy, t. I, red. J. Mazurkiewicz, Lublin 1965, s. 172-184.
Google Scholar

Mencel T., Lubelszczyzna a powstanie kościuszkowskie, [w:] Sukmana i krzyż. Studia z dziejów insurekcji kościuszkowskiej. Zagadnienia militarne i organizacyjne, udział duchowieństwa, legenda naczelnika, red. J. Ziółek, Lublin 1990, s. 45–98.
Google Scholar

Powstanie kościuszkowskie 1794. Dzieje militarne, t. I, zespół aut. A. Ajnenkiej [et al.], red. T. Rawski, Warszawa 1994.
Google Scholar

Riabinin J., Rada miejska lubelska w XVIII wieku, Lublin 1933.
Google Scholar

Rolnik D., Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 – styczeń 1793), Katowice 2000.
Google Scholar

Sobolowa B., Władze lokalne powstania kościuszkowskiego, [w:] Sukmana i krzyż. Studia z dziejów insurekcji kościuszkowskiej. Zagadnienia militarne i organizacyjne, udział duchowieństwa, legenda naczelnika, red. J. Ziółek, Lublin 1990, s. 35–44.
Google Scholar

Stroynowski A., Droga Tadeusza Kościuszki do funkcji Naczelnika Powstania, „Czasy Nowożytne” 2016, t. XXIX, s. 43–58.
Google Scholar

Szczygielski W., Przyczynek do badań nad świadomością polityczną szlachty lubelskiej w Czasach Sejmu Czteroletniego, [w:] Dyplomacja, polityka, prawo. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Henrykowi Kocójowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. I. Panic, Katowice 2001, s. 267–277.
Google Scholar

Szyndler B., Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994.
Google Scholar

Szyndler B., Tadeusz Kościuszko 1746–1817, Warszawa 1991.
Google Scholar

Śliwiński A., Powstanie kościuszkowskie, Warszawa 1920.
Google Scholar

Tokarz W., Marsz Madalińskiego, Warszawa 1926.
Google Scholar

Wilkoszewski A., Komisje Porządkowe Koronne za powstania kościuszkowskiego, „Przegląd Historyczny” 1929, t. XXVIII, s. 219–286.
Google Scholar

Zahorski A., Naczelnik w sukmanie, Kraków 1990.
Google Scholar

Zahorski A., Warszawa w powstaniu kościuszkowskim, Warszawa 1985.
Google Scholar

Żaliński H., Hugo Kołłątaj w Powstaniu Kościuszkowskim, [w:] Powstanie Kościuszkowskie i jego Naczelnik. Historia i tradycja, red. T. Kulak, M. Francic, Kraków 1996, s. 49–62.
Google Scholar