Monaster bazylianów w Werchracie w świetle dokumentów sporządzonych przed jego kasatą w 1808 r.

Magdalena Ujma

doi:10.18778/1644-857X.18.02.06

Authors

Magdalena Ujma Uniwersytet Opolski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Historii, Zakład Historii Nowożytnej https://orcid.org/0000-0003-4066-8198

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.18.02.06

Keywords:

Austrian annexation, Basilian monastery, confiscation of the monastery property

Abstract

In 1808 was compiled inventories of economic, with which you can approximately assess the situation of material in the basilian monastery in Werchrata. The monastery belonged to the then diocese of Przemysl. Cause the work on the inventory was scheduled confiscation of property Basilian in Werchrata. It turned out, however, that due to the negligence of confiscation was rendered in modes available today regestry was not the first attempt of carrying out of inventory of goods belonging to the Basilian monks during this difficult period.

The confiscation of the movable and immovable property of the monastery in Werchrata solved in 1804, so two years later the monks moved to Krechów. Documents related to confiscation real estate bazilian with Werchrata are proof that the Austrian authorities did not seek a forfeiture. The reason for this could be the anticipation of a slight advantage confiscation poor monastery. In addition, benefactors monastery sought to the retardation of confiscation. Surviving inventories of the monastery in Werchrata solve her financial problems. At the time a small community of monks in Werchrata was already associated with the community of monks of the monastery in Jamnica. Threatening with their bad management of Basilian who are unable to properly use the provided privileges and wages. The explanation for this state of affairs would require, however, a deeper scientific analysis is possible only after finding economic documentation with respect to the period before and after partition of the state.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie [CPAH-Lw.], fond 201, opis 4, nr 1445, 2218.
Google Scholar

Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie [CPAH-Lw.], fond 159, opis 9, nr 3580.
Google Scholar

Odpowiedź na historyę o unii kościoła grec. kat. Ruskiego przez ks. Michała Malinowskiego, kanonika świętojurskiego we Lwowie, w 1862 r. wydaną, napisana przez Prawdoluba, Rusina, Lwów 1863.
Google Scholar

Pociej H., Antirresis abo apologia przeciwko Krzysztofowi Philaletowi, który niedawno wydał książki imieniem starożytnej Rusi religie greckiej przeciw książkom o synodzie brzeskim napisanym w Roku Pańskim 1597, oprac. J. Byliński, J. Długosz, Wrocław 1997.
Google Scholar

Szeptycka Z.Z., Młodość i powołanie ojca Romana Andrzeja Szeptyckiego zakonu św. Bazylego Wielkiego opowiedziane przez matkę jego 1865–1892, oprac. B. Zakrzewski, Wrocław 1993.
Google Scholar

Ciołka D., Synod zamojski z 1720 r. i jego postanowienia, „Almanach Diecezjalny” 2006, t. II, s. 9–39.
Google Scholar

Cubrzyńska-Leonarczyk M., Dziedzictwo Unii Brzeskiej: z dziejów oficyny wydawniczej OO Bazylianów w Supraślu (1695–1803), Białystok 2007.
Google Scholar

Cubrzyńska-Leonarczyk M., Katalog druków supraskich, Warszawa 1996.
Google Scholar

Cubrzyńska-Leonarczyk M., Oficyna supraska 1695–1803. Dzieje i publikacje unickiej drukarni ojców bazylianów, Warszawa 1993.
Google Scholar

Cubrzyńska-Leonarczyk M., Z dziejów kultu św. Onufrego w Warszawie XVIII–XIX w., „Rocznik Warszawski” 2012, t. XXXVII, s. 93–113.
Google Scholar

Czemeryński K., O dobrach koronnych byłej Rzeczypospolitej polskiej, Lwów 1870.
Google Scholar

Czołowski A., Janusz B., Przeszłość i zabytki województwa tarnopolskiego, Tarnopol 1926.
Google Scholar

Deruga A., Biskup Józef Szumlański (1667–1708), Lwów 1935.
Google Scholar

Giżycki J.M., Bazylianie w Owruczu, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1910, t. XXXVIII, z. 10–11, s. 929–940.
Google Scholar

Giżycki J.M., Bazylianie we Włodzimierzu i Tryhorach, Kraków 1912.
Google Scholar

Giżycki J.M., O Bazylianach w Humaniu, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1899, t. XXVII, s. 456–464.
Google Scholar

Historia Kościoła w Polsce, t. I, cz. 2, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań–Warszawa 1974.
Google Scholar

Klasztory mnisze na wschodnich terenach dawnej Rzeczypospolitej od XVI do początków XX wieku, red. J. Gwoździk, R. Witkowski, A.M. Wyrwa, Poznań 2014.
Google Scholar

Kossowski A., Blaski i cienie unii kościelnej w Polsce w XVII–XVIII w. w świetle źródeł archiwalnych, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Jego Ekscelencji X. Biskupa Leona Fulmana, cz. 3, Lublin 1939, s. 1–75.
Google Scholar

Kossowski A., Klasztor bazylianów w Zamościu i jego kronika, „Roczniki Humanistyczne” 1953, t. IV, z. 4, s. 199–216.
Google Scholar

Kubasik A., Arcybiskupa Andrzeja Szeptyckiego wizja ukraińskiego narodu, państwa i cerkwi, Lwów–Kraków 1999.
Google Scholar

Likowski E., Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX w., Poznań 1880.
Google Scholar

Lorens B., Bazylianie prowincji koronnej w latach 1743–1780, Rzeszów 2014.
Google Scholar

Lorens B., Bazylianie w Galicji wobec działań kasacyjnych w latach 1772–1792, [w:] Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, red. M. Derwich, t. I (Geneza kasat. Kasaty na ziemiach zaborów austriackiego i rosyjskiego), Wrocław 2014, s. 215–232.
Google Scholar

Lorens B., Bazylianie w Warszawie w XVIII i XIX wieku w świetle źródeł lwowskich, [w:] Dziedzictwo unii brzeskiej, red. R. Dobrowolski, M. Zemło, Lublin 2012, s. 81–101.
Google Scholar

Lorens B., Bazyliański klasztor św. Onufrego w Ławrowie w XVII–XVIII w., „Nasza Przeszłość” 2008, t. CIX, s. 55–85.
Google Scholar

Lorens B., Działalność fundacyjna rodziny Wapińskich na rzecz cerkwi unickiej w Jarosławiu w XVIII wieku, [w:] Kościół unicki w Rzeczypospolitej, red. W. Walczak, Białystok 2010, s. 107–125.
Google Scholar

Lorens B., Działalność sodalicji mariańskiej w kolegiach bazyliańskich na ziemiach Rzeczypospolitej w XVIII i XIX wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2012, t. XCVII, s. 121–138.
Google Scholar

Lorens B., Inwentarz biblioteki archimandrii bazyliańskiej w Uniowie z 1789 r., „Hereditas Monasteriorum” 2013, t. II, s. 253–269.
Google Scholar

Lorens B., Regulaminy szkolne bazyliańskiego kolegium w Buczaczu na tle programów szkolnictwa staropolskiego, „Czasy Nowożytne” 2013, t. XXVI, s. 149–163.
Google Scholar

Lorens B., Sytuacja gospodarcza monasterów bazyliańskich w Galicji u progu kasat józefińskich oraz losy ich majątku po kasacie. Zarys problemu, [w:] Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej, red. M. Derwich, Wrocław 2013, s. 623–641.
Google Scholar

Lorens B., Szkoły przy klasztorach bazyliańskich w Galicji na tle austriackiej polityki oświatowej w latach 1772–1850, [w:] Historia i dziedzictwo regionów w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku, red. M. Stolarczyk, A. Kawalec, J. Kuziecki, Rzeszów 2011, s. 225–237.
Google Scholar

Lorens B., Warunki życia w monasterach bazyliańskich w południowo-wschodniej Rzeczypospolitej w XVIII wieku, [w:] Zakon bazyliański na tle mozaiki wyznaniowej i kultowej Rzeczypospolitej i krajów ościennych, red. S. Nabywaniec, S. Zabraniak, B. Lorens, Rzeszów 2018, s. 103–122.
Google Scholar

Lorens B., Życie codzienne w klasztorze bazyliańskim w Galicji (do 1882 roku), „Galicja. Studia i Materiały” 2018, t. IV, s. 103–122.
Google Scholar

Metropolita Andrzej Szeptycki. Materiały z sesji naukowej, red. T. Stegner, Ostaszewo Gdańskie 1995.
Google Scholar

Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, red. A.A. Zięba, Kraków 1994.
Google Scholar

Mironowicz A., Kościół prawosławny i unicki w połowie XVII wieku, „Acta Polono-Ruthenica” 1997, t. II, s. 71–79.
Google Scholar

Mironowicz A., Prawosławie i unia za panowania Jana Kazimierza, Białystok 1996.
Google Scholar

Nabywaniec S., Zakon św. Bazylego (OSBM) w Galicji, [w:] Klasztory mnisze na wschodnich terenach dawnej Rzeczypospolitej od XVI do początku XX wieku, red. J. Gwioździk, R. Witkowski, A.M. Wyrwa, Poznań 2014, s. 89–103.
Google Scholar

Naris ìstorìï Vasilìâns’kogo Činu Svâtogo Jozafata (Analecta OSBM, series II, sectio I, vol. XLVIII), Rim 1992.
Google Scholar

Pawłyszyn A., Prawosławne monastery eparchii chełmskiej w latach 1668–1708 (na podstawie księgi święceń biskupa lwowskiego Józefa Szumlańskiego), „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2006, R. VI, s. 171–189.
Google Scholar

Pidłypczak-Majerowicz M., Bazylianie w Koronie i na Litwie. Szkoły i książki w działalności zakonu, Warszawa–Wrocław 1986.
Google Scholar

Pidłypczak-Majerowicz M., Biblioteki klasztorne prowincji koronnej zakonu bazylianów w XVIII wieku, [w:] Z badań nad polskimi księgozbiorami historycznymi. Studia i materiały, t. XVI, red. J. Wojakowski, Warszawa 1995, s. 21–47.
Google Scholar

Pidłypczak-Majerowicz M., Kulturalna działalność zakonu bazylianów w XVII i XVIII w. na ziemiach polski-litewsko-ruskich, „Chrześcijanin w Świecie” 1988, t. XX, nr 8/9, s. 190–207.
Google Scholar

Sygowski P., Monastyr w Puhynkach na Wołyniu – dalsze badania, [w:] Volinska іkona: doslіdzhennja ta restavracіja. Materіali XI mіzhnarodnoї naukovoї konferencії, Luck 2004, s. 167–170.
Google Scholar

Szaraniewicz I., Patryjarchat wschodni wobec kościoła ruskiego i rzeczypospolitej polskiej z źródeł współczesnych, „Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności”, t. X, Kraków 1879.
Google Scholar

Szegda M., Działalność prawno-organizacyjna metropolity Józefa IV Welamina Rutskiego (1613–1637), Warszawa 1967.
Google Scholar

Szestakowa N., Klasztorne zespoły archiwalne na terenach Rusi, Litwy i Podlasia (XVI–XIX), [w:] Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław–Opole 2000, s. 637–647.
Google Scholar

Ujma M., Bractwa religijne w końcu XVII i w XVIII wieku w świetle źródeł zgromadzonych w „Konsystorzu Greckokatolickim Metropolitalnym Lwowskim”, [w:] Religijność na polskich pograniczach w XVI–XVIII wieku, red. D. Dolański, Zielona Góra 2005, s. 279–286.
Google Scholar

Wereda D., Bazylianie jako biskupi Cerkwi unickiej w Rzeczypospolitej XVIII wieku, [w:] Dziedzictwo unii brzeskiej, red. R. Dobrowolski, M. Zemło, Lublin 2012, s. 37–58.
Google Scholar

Wereda D., Biskupi uniccy w przestrzeni miejskiej Lwowa w XVIII wieku, [w:] Dziedzictwo Kresów. Kultura – narody, red. I. Kozimala, A. Królikowska, B. Topij-Stempińska, Kraków 2014, s. 169–187.
Google Scholar

Wereda D., Biskupi unickiej metropolii kijowskiej w XVIII wieku, Siedlce–Lublin 2013.
Google Scholar

Wereda D., Hierarchowie metropolii kijowskiej wobec archimandrii w Supraślu w XVIII wieku, [w:] Z dziejów opactwa supraskiego, red. R. Dobrowolski, M. Zemło, Rzym–Lublin–Mińsk 2015, s. 193–217.
Google Scholar

Wereda D., Relikwie Jozafata Kuncewicza w Białej. Ideowe ewolucje kultu, [w:] Kultura pamięci czynnikiem rozwoju społeczności lokalnej, red. A Drewniak, Lublin–Biała Podlaska 2014, s. 300–314.
Google Scholar

Wodzianowska I., Sytuacja gospodarcza klasztoru bazylianów w Zahorowie na Wołyniu u progu kasat oraz losy jego majątku i zabudowań po kasacie w 1839 r., [w:] Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej, red. M. Derwich, Wrocław 2013, s. 663–683.
Google Scholar