„W sytuacji bez wyjścia”. Dwa raporty chargé d’affaires Henryka Wolpego o stanie przesiedleń i repatriacji oraz o represjach wobec ludności polskiej w ZSRR (1946)

Wojciech Marciniak

doi:10.18778/1644-857X.24.01.12

Authors

Wojciech Marciniak University of Lodz https://orcid.org/0000-0002-0640-6816

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.24.01.12

Keywords:

repatriation, resettlement, Polish-Soviet relations, communist repression, Polish Embassy in Moscow, Home Army

Abstract

In the Autumn of 1946, the chargé d’affaires of the Polish Embassy in Moscow, Henryk Wolpe, prepared two reports for the Polish government regarding the repatriation difficulties of Poles in the USSR. He presented the need to negotiate a new agreement with the Soviets. In his reports, he described the situation of individual groups of the Polish citizens wishing to go to Poland. The reports in question belong to a group of conceptual documents related to the intervention policy of the post-war Polish authorities towards exiles, prisoners and other groups of Polish citizens in the Soviet Union.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Wojciech Marciniak, University of Lodz

Dr Wojciech Marciniak – pracownik Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego (UŁ), kierownik Archiwum Sybiraków UŁ, członek Centrum Studiów Migracyjnych UŁ i Polsko-Kazachstańskiej Komisji Historycznej.

Zainteresowania naukowe: dzieje obywateli polskich na Wschodzie po 17 września 1939 r., procesy przesiedleń i repatriacji ludności polskiej z ZSRR po 1944 r., historia Związku Patriotów Polskich w ZSRR i polskiej dyplomacji po II wojnie światowej.

References

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie [AMSZ], Ambasada RP w Moskwie [ARPM], sygn. 27-15-253
Google Scholar

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie [AMSZ], Biuro ds. Repatriacji [Bds.R], sygn. 22-10-252
Google Scholar

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie [AMSZ], Departament Polityczny. Wydział Radziecki [DPWR], sygn. 6-31-487
Google Scholar

Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, t. IX (styczeń 1946 – grudzień 1949), oprac. E. Basiński, K. W. Bolszakowa, I. A. Chrienow et al., Warszawa 1974.
Google Scholar

Dziennik Ustaw RP 1945.
Google Scholar

Polska Delegacja w Polsko-Radzieckiej Komisji Mieszanej Do Spraw Ewakuacji. Wybór dokumentów (1945–1947), wstęp i oprac. W. Marciniak, Łódź 2016.
Google Scholar

Przesiedlenia Polaków i Ukraińców 1944–1946, wybór i oprac. nauk. J. Szapował, J. Tucholski, red. nauk. W. Chudzik et al., Warszawa 2000.
Google Scholar

Przesiedlenie ludności polskiej z Kresów Wschodnich do Polski 1944–1947, wybór, oprac. i red. dokumentów S. Ciesielski, Warszawa 1999.
Google Scholar

Arkusz A., Obywatele polscy w obozie NKWD-MWD ZSRR nr 178–454 w Riazaniu w latach 1944–1947, Kraków 2010.
Google Scholar

Banaś K., Władysław Wolski. Meandry kariery komunistycznego działacza, Łódź 2019.
Google Scholar

Buchowski K., Przesiedlenia ludności polskiej z Litwy etnicznej w latach 1945–1947, „Dzieje Najnowsze” 2005, t. XXXVI, nr 1, s. 69–78.
Google Scholar

Ciesielski S., Materski W., Paczkowski A., Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich, Warszawa 2000.
Google Scholar

Głowacki A., Na pomoc zesłańczej edukacji. Działalność wydawnicza Komitetu do Spraw Dzieci Polskich w ZSRR (1943–1946), Łódź 2017.
Google Scholar

Głowacki A., Trudna repatriacja obywateli polskich z głębi ZSRR w latach 1945–1946, [w:] Władze komunistyczne wobec ziem odzyskanych po II wojnie światowej. Materiały z konferencji, red. S. Łach, Słupsk 1997, s. 173–189.
Google Scholar

Golon M., Moskwa, Kijów, Mińsk, Leningrad, Wilno… Problem utworzenia i działalności polskich placówek konsularnych w ZSRR w latach 1944–1972, [w:] Polska polityka wschodnia w XX wieku, red. M. Wojciechowski, Włocławek–Toruń 2004, s. 201–237.
Google Scholar

Hryciuk G., Przesiedleńcy. Wielka epopeja Polaków, 1944–1946, Kraków 2023.
Google Scholar

Kołodziej E., Polityka Rządu RP w Warszawie wobec repatriacji i reemigracji obywateli polskich z ZSRR w latach 1944–1948, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1994, nr 1(203), s. 317–332.
Google Scholar

Komunistyczne amnestie z lat 1945–1947. Drogi do „legalizacji” czy zagłady?, red. W. J. Muszyński, Warszawa 2012.
Google Scholar

Kozikowski J., Amnestie w województwie białostockim 1945 i 1947. „Akt dobrej woli” czy metoda rozpracowania i likwidacji podziemia niepodległościowego?, „Studia Podlaskie” 2016, t. XXIV, s. 219–258. https://doi.org/10.15290/sp.2016.24.10
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/sp.2016.24.10

Marciniak W., Dwa raporty ambasadora Henryka Raabego o obywatelach polskich represjonowanych w ZSRR (1943–1946), „Wrocławskie Studia Wschodnie” 2016, t. XX, s. 167–178.
Google Scholar

Marciniak W., Od interwencji do zaprzeczenia. Zarys ewolucji stosunku Ambasady RP w Moskwie wobec problemów repatriacyjnych obywateli polskich w głębi ZSRR w latach 1945–1948, [w:] Od rewolucji do pierestrojki. Transformacje Wschodniej Europy w ostatnim stuleciu, red. M. Gibiec, G. Hryciuk, M. Ruchniewicz, Łomianki 2022, s. 307–326.
Google Scholar

Marciniak W., Powroty z Sybiru. Repatriacja obywateli polskich z głębi ZSRR w latach 1945–1947, Łódź 2014.
Google Scholar

Marciniak W., Problemy z repatriacją obywateli polskich z głębi terytorium ZSRR po zakończeniu masowego przesiedlenia (lipiec 1946 – wrzesień 1947), „My, Sybiracy” 2011, nr 22, s. 12–34.
Google Scholar

Materski W., Dyplomacja Polski „lubelskiej” lipiec 1944 – marzec 1947, Warszawa 2007.
Google Scholar

Materski W., Proces kształtowania się granic i sojuszy politycznych (lipiec 1945 – marzec 1947), [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. VI (1944/1945–1989), red. W. Materski, W. Michowicz, Warszawa 2010, s. 112–278.
Google Scholar

Olechowski P., Początki działalności Konsulatu Generalnego RP w Kijowie po II wojnie światowej (1947–1949), „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2019, t. X, nr 2, s. 125–144. https://doi.org/10.31648/pw.5472
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/pw.5472

Paczkowski A., Represje sowieckie wobec uczestników polskiego podziemia zbrojnego w latach 1944–1947, [w:] Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, red. W. Materski, T. Szarota, Warszawa 2009, s. 279–290.
Google Scholar

Paczoska A., Dzieci Jałty. Exodus ludności polskiej z Wileńszczyzny w latach 1944–1947, Toruń 2003.
Google Scholar

Rogut D., Polsko-sowieckie rozmowy dyplomatyczne w sprawie zwalniania z obozów Polaków i obywateli polskich z Wileńszczyzny (1945–1948), [w:] Polska i jej wschodni sąsiedzi w XX wieku. Studia i materiały ofiarowane prof. dr. hab. Michałowi Gnatowskiemu w 70-lecie urodzin, red. H. Konopka, D. Boćkowski, Białystok 2004, s. 435–453.
Google Scholar

Sakson A., Mazurzy i Warmiacy w powojennej rzeczywistości (1945–1946), [w:] Na swoim? Wśród swoich? Pierwsze lata na Ziemiach Zachodnich i Północnych, red. K. Bock-Matuszczyk, W. Kucharski, P. Zubowski, Wrocław 2018, s. 105–120.
Google Scholar

Sommer A., Sze’erit hapleta. Ocaleni z Zagłady: działalność American Jewish Joint Distribution Committee w Polsce w latach 1945–1989, Kraków 2014.
Google Scholar

Stravinskienė V., Tarp gimtinės ir tėvynės: Lietuvos SSR gyventojų repatriacijaį Lenkiją (1944–1947, 1955–1959 m.), Vilnius 2013.
Google Scholar

Szczepańska-Dudziak A., Organizacja i funkcjonowanie polskiej służby konsularnej w latach 1945–1949, „Dzieje Najnowsze” 2017, t. XLIX, nr 1, s. 125–144. https://doi.org/10.12775/DN.2017.1.06
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/DN.2017.1.06

Szumiło M., Henryk Raabe (1882–1951) – ambasador Polski Ludowej w Moskwie, [w:] Polska dyplomacja na Wschodzie w XX – początkach XXI wieku, red. H. Stroński, G. Seroczyński, Olsztyn–Charków 2010, s. 463–474.
Google Scholar

Węgrzyn D., Trudny powrót do domu społeczności pogranicza. Deportowani do pracy przymusowej w ZSRS z terenu Górnego Śląska w 1945 r. i ich repatriacja, [w:] Losy Polaków na Wschodzie XIX–XX w. Repatriacje, przesiedlenia i osadnictwo, red. J. Kita, W. Marciniak, Łódź 2020, s. 149–173.
Google Scholar