Moralne programy niestosowania przemocy - niektóre warunki ich skutecznej realizacji

Abstrakt

Moralne programy rezygnacji ze stosowania przemocy są zjawiskiem zasługującym na wnikliwą uwagę. W swym artykule przyjmuję, że jest moralnie pożądane, aby zakres stosowania tych programów w rozwiązywaniu konfliktów indywidualnych i grupowych ulegał rozszerzaniu. Ponadto zakładam, że najbardziej efektywne, spośród różnych systemów normatywnych regulujących zachowania jednostek w społeczeństwie, są normy moralności potocznej. Jej cechą charakterystyczną jest unikanie skrajności. W artykule staram się wykazać, że postulaty "nonviolence" mogą być traktowane jako program moralności potocznej po odrzuceniu tych programów, które z jednej strony traktują postulat niestosowania przemocy jako kategoryczny nakaz moralny (absolutyzm moralny L. Tołstoja), a z drugiej zaś - w sposób wyłącznie instrumentalny (propozycje M. Lernera).