Joan Riviere: The Woman behind the Masquerade
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6107.2024.03Keywords:
Joan Riviere, psychoanalysis, feminism, woman, womanliness as masquerade, Sigmund Freud, Melanie Klein, Ernest Jones, short circuitsAbstract
Joan Riviere, a British psychoanalyst, is best known for her concept of femininity as masquerade, which gained recognition in feminist and philosophical circles through Judith Butler and her Gender Trouble. This paper analyzes Riviere’s life and work in the context of tensions between psychoanalysis, philosophy, and feminism. In part (I), I discuss why the relationship between these fields is not unproblematic. Part (II) focuses on Riviere’s biography, showing how various narratives – by Anna Verrall (Riviere’s mother), Ernest Jones, Sigmund Freud, and her collaborators – shape her image. The most interesting thread is Riviere's absence from discourse, the lack of reference to her, despite her significant contribution to psychoanalysis. While her concept appears in works at the intersection of philosophy, psychoanalysis, and feminism, her figure remains incomplete and elusive. More important than her image are the concrete actions she took, which had a real impact on the development of psychoanalysis. This paper, introducing Polish readers to Riviere’s figure, contributes to a deeper reflection on her contribution to the history of psychoanalysis and feminism.
References
Apter, E. (1991). Unmasking the masquerade: Fetishism and femininity from the Goncourt brothers to Joan Riviere. W: E. Apter i W. Pietz (red.), Feminizing the Fetish: Psychoanalysis and Narrative Obsession in Turnof-the-century France. Ithaca: Cornell UP, s. 65–98.
Google Scholar
Bakman, N. (2013). Thirty Years on: KR Eissler’s Interview with Joan Riviere (1953). Psychoanalysis and History 15(1), s. 91–104.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3366/pah.2013.0123
Bakman, N. (2008). She can be put to work: Joan Riviere as translator between Freud and Jones. Psychoanalysis and History, 10(1), s. 21–36.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3366/E1460823508000032
Bower, M. (2018). The life and work of Joan Riviere: Freud, Klein and female sexuality. Milton: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780429430305
Butler, J. (2008). Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości. Tłum. K. Krasuska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Doane, M. A. (1988) Masquerade Reconsidered: Further Thoughts on the Female Spectator. Discourse, Jesień-Zima 1988–89, t. 11, nr 1, s. 42–54.
Google Scholar
Dybel, P. (2001). Fantazmaty ideologii. W: Žižek, S. Wzniosły obiekt ideologii. Tłum. J. Bator i P. Dybel. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. VI–XXXIII.
Google Scholar
Dybel, P. (2006). Zagadka „drugiej płci”. Spory wokół różnicy seksualnej w psychoanalizie i w feminizmie. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Dybel, P. (2009). Okruchy psychoanalizy. Teoria Freuda między hermeneutyką i poststrukturalizmem. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Freud, S. (2009). Wyparcie (1915). W: Freud, S., Psychologia nieświadomości, Tłum. R. Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR, s. 77–88.
Google Scholar
Gajewska, A. (2008). Hasło: Feminizm. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Gusin, M. (2018). Symptomy psychoanalizy: Jacques Lacan: od filozofii do antyfilozofii. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Heath, S. (1986). Joan Riviere and the Masquerade. W: V. Burgin, J. Donald i C. Kaplan (red.), Formations of Fantasy. New York: Methuen, s. 45–61.
Google Scholar
Hegel, G. W. F. (1994). Wykłady z historii filozofii. Tom I. Tłum. Ś. F. Nowicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Hughes, A. (1991). Joan Riviere: Her life and work. W: Riviere, J., & Hughes, A. (1991). The Inner World and Joan Riviere: Collected Papers 1929–1958. Londyn: Routledge. s. 1–43
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780429482083-1
Hughes, A. (2004). Joan Riviere and the masquerade. Psychoanalysis and History, 6(2), s. 161–175.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3366/pah.2004.6.2.161
Hyży, E. (2003). Kobieta, ciało, tożsamość. Teorie podmiotu w filozofii feministycznej końca XX wieku. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Krasuska, K. (2008). Gra w przekład. W: Butler, J. Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości. Tłum. K. Krasuska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 264–269.
Google Scholar
Lacan, J. (2014) Instancja litery w nieświadomości albo rozum od czasów Freuda. Tłum. J. Waga. Psychoanaliza, 5, s. 9–46.
Google Scholar
Leder, A. (2014). Prześniona rewolucja: Ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Mizielińska, J. (2004) (De)konstrukcje kobiecości. Podmiot feminizmu a problem wykluczenia. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Mizielińska, J. (2006). Płeć, ciało, seksualność. Od feminizmu do teorii queer. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Newton Malony, H. Shafranske, E. P. (2021). Freud’s Journal IMAGO – 1912 to Present. W: H. N. Malony, E. P. Shafranske (red.) Early Psychoanalytic Religious Writings. Leiden, Boston: Brill Rodopi, s. 159–161.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004429222_012
Pokorski, B. (2024). Główne wątki psychoanalitycznej debaty towarzyszącej powstaniu tekstu Joan Riviere „Kobiecość jako maskarada”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica, 44, s. 61–94.
Google Scholar
Riviere, J. (1927). Symposium on Child Analysis. The International Journal of Psycho-Analysis, 8, s. 370–377.
Google Scholar
Riviere, J. (1929). Womanliness as a Masquerade. The International Journal of Psychoanalysis, 10, s. 303–313.
Google Scholar
Riviere, J. (2024). Kobiecość jako maskarada. Tłum. B. Pokorski. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica, 44, s. 7–22.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6107.2024.01
Riviere, J. (1991). A character trait of Freud's (1958). W: A. Hughes (red.), The Inner World and Joan Riviere: Collected Papers 1929–1958. Londyn: Routledge, s. 350–354.
Google Scholar
Sayers, J., & Forrester, J. (2013). The Autobiography of Melanie Klein. Psychoanalysis and History, 15(2), s. 127–163.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3366/pah.2013.0130
Segal, H. (1991) Foreword. In: Riviere, J., & Hughes, A., The Inner World and Joan Riviere: Collected Papers 1929–1958. Londyn: Routledge, s. xi–xiv.
Google Scholar
Sowa, J. (2011). Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Strachey, J. Heimann, P. i Munro, L. (1963). OBITUARY: Joan Riviere (1883–1962). The International Journal of Psycho-Analysis, 44, s. 228–235.
Google Scholar
Vyrgioti, M. (2019). In the closets of Fanon and Riviere: Psychoanalysis, postcolonial theory and the psychosocial. New Voices in Psychosocial Studies, s. 23–37.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-32758-3_2
Wróbel, S. (2012). Odkrycie nieświadomości: czy destrukcja kartezjańskiego pojęcia podmiotu poznającego?. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Žižek, S. (2010). Lacan. Przewodnik Krytyki Politycznej. Tłum. J. Kutyła. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Žižek, S. (2006). Kukła i karzeł. Perwersyjny rdzeń chrześcijaństwa. Tłum. M. Kropiwnicki. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza BRANTA.
Google Scholar
Zupančič, A. (2021) Czym jest seks?. Tłum. T. Sieczkowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Wielki Słonik Języka Polskiego PAN (2023). Hasło: problematyczny. Online: https://wsjp.pl/haslo/podglad/113325/problematyczny [dostęp: 13.12.2024].
Google Scholar
Women Psychoanalysts in Great Britain. (2017). Online: https://www.psychoanalytikerinnen.de/greatbritain_biographies.html [dostęp: 13.12.2024].
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
