Between reason and creative instinct. Leon Chwistek’s approach to art criticism

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6107.39.03

Keywords:

Leon Chwistek, art criticism, the notion of the work of art, assessment criteria, creative attitude

Abstract

Leon Chwistek was one of the most important thinkers in the inter-war Poland. As a philosopher, logician, artist and art theorist, he frequently commented on historical and contemporary aspects of artistic life, formulating his distinct ideas concerning art criticism. The aim of this article is to synthetically discuss these ideas and to outline the cultural and artistic context that shaped them. In order to achieve this goal, the author of the article refers to both the art theoretical output of Chwistek and his philosophy as well as scientific research. Having employed a descriptive method, the author presents the main questions of art criticism discussed by Chwistek in his various texts. The following aspects are examined: the role of art critics in society, experience as a basis of critical opinion, methodology of art critic’s work, criteria for evaluation of works of art and creative attitudes. In his writings Chwistek emphasized the importance of theory for artistic practice, but even more strongly he stressed the illuminating power of experience, which is able to undermine aesthetic dogmas and which should remain the basic determinant of critic’s activity.

References

Bednarz, G. (2017). Analiza krytyczna podstaw teorii wielości rzeczywistości Leona Chwistka. Estetyka i Krytyka, 1, s. 25–38.
Google Scholar

Bednarz, G. (2018). Leona Chwistka teoria wielości rzeczywistości w sztuce. Studia Humanistyczne AGH, 1, s. 21–36.
Google Scholar

Bożek, H. (2014). Teoria wielości rzeczywistości Leona Chwistka. Rys krytyczny. Argument, 2, s. 405–424.
Google Scholar

Chrobak, K. (2004). Niejedna rzeczywistość. Racjonalizm krytyczny Leona Chwistka. Kraków: Inter Esse.
Google Scholar

Chwistek, L. (1909). Sur les variations periodiques du contenu des images vues dans un contour conné. Bulletin International de l’Académie des Sciences de Cracovie. Classe des Sciences Mathématiques et Naturelles, 3, s. 394–413.
Google Scholar

Chwistek, L. (1937). Sukces sztuki wyobrażeniowej. Czas, 27.03., s. 9.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960). Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960a). Formizm (1919). W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 94–99.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960b). Formizm (1920). W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 100–104.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960c). Kult geniuszów. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 203–221.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960d). Myśli o odrodzeniu kultury duchowej. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 161–167.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960e). Niewola duchowa. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 154–160.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960f). Obrońca myśli wyzwolonej. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 191–197.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960g). Poezje formistyczne Czyżewskiego. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 105–106.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960h). Teatr przyszłości. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 171–182.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960i). Tragedia naturalizmu. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 127–146.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960j). Troska o wielkość sztuk. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 147–153.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960k). Twórcza siła formizmu. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 113–124.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960l). Tytus Czyżewski a kryzys formizmu. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 107–112.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960m). Wielość rzeczywistości w sztuce (1924). W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 51–73.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960n). Wrogowie formizmu i ich psychologia. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 89–93.
Google Scholar

Chwistek, L. (1960o). Zagadnienia współczesnej architektury. W: Chwistek L., Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie, red. K. Estreicher. Warszawa: Czytelnik, s. 77–88.
Google Scholar

Chwistek, L. (1961). Pisma filozoficzne i logiczne. T. I, red. K. Pasenkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Chwistek, L. (1961a). Tragedia werbalnej metafizyki. W: Chwistek L., Pisma filozoficzne i logiczne. T. I, red. K. Pasenkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 118–142.
Google Scholar

Chwistek, L. (1961b). Wielość rzeczywistości. W: Chwistek L., Pisma filozoficzne i logiczne. T. I, red. K. Pasenkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 30–105.
Google Scholar

Chwistek, L. (1961c). Zagadnienia kultury duchowej w Polsce. W: Chwistek L., Pisma filozoficzne i logiczne. T. I, red. K. Pasenkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 149–277.
Google Scholar

Chwistek, L. (1963). Pisma filozoficzne i logiczne. T. II, red. K. Pasenkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Chwistek, L. (1963a). Granice nauki. Zarys logiki i metodologii nauk ścisłych. W: Chwistek L. Pisma filozoficzne i logiczne. T. II, red. K. Pasenkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 1–232.
Google Scholar

Chwistek, L. (2004). Wybór pism estetycznych, red. T. Kostyrko, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Google Scholar

Chwistek, L. (2004a). Dyskusja Leon Chwistek – Władysław Strzemiński (1935). W: Chwistek L. Wybór pism estetycznych, red. T. Kostyrko. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, s. 249–260.
Google Scholar

Chwistek, L. (2004b). Moja walka o nową formę w sztuce (1935). W: Chwistek L. Wybór pism estetycznych, red. T. Kostyrko. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych, s. 239–247.
Google Scholar

Chwistek, L. (2004c). Przeżycia artystyczne. W: Chwistek L. Wybór pism estetycznych, red. T. Kostyrko. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, s. 321–240;
Google Scholar

Chwistek, L. (2004d). Rozmowa z Leonem Chwistkiem (1926). W: Chwistek L. Wybór pism estetycznych, red. T. Kostyrko. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, s. 123–125.
Google Scholar

Chwistek, L. (2004e). Sens i rzeczywistość. W: Chrobak K., Niejedna rzeczywistość. Racjonalizm krytyczny Leona Chwistka. Kraków: Inter Esse, s. 317–476.
Google Scholar

Chwistek, L. (2004f). Wielość rzeczywistości w sztuce (1918). W: Chwistek L. Wybór pism estetycznych, red. T. Kostyrko. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, s. 3–20.
Google Scholar

Chwistek, L. (2004g). Zagadnienie wiedzy w malarstwie (1936). W: Chwistek L. Wybór pism estetycznych, red. T. Kostyrko. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, s. 311–320.
Google Scholar

Chwistek, L. (2018). Nowe kierunki w sztuce, red. K. Chrobak. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK.
Google Scholar

Chwistek, L. (2018a). Formiści. W: Chwistek L., Nowe kierunki w sztuce, red. K. Chrobak. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, s. 186–188.
Google Scholar

Chwistek, L. (2018b). Innego rodzaju arystokratyzm. Komentarz do dyskusji z Władysławem Strzemińskim. W: Chwistek L., Nowe kierunki w sztuce, red. K. Chrobak. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, s. 222–223.
Google Scholar

Chwistek, L. (2018c). Sztuka dziecka. W: Chwistek L., Nowe kierunki w sztuce, red. K. Chrobak. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, s. 200–202.
Google Scholar

Chwistek, L. (2018d). O zasadniczych problemach sztuki z punktu widzenia psychologii doświadczalnej. W: Chwistek L., Nowe kierunki w sztuce, red. K. Chrobak. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, s. 203–208.
Google Scholar

Chwistek, L. (2018e). Pojęcie strefy. W: Chwistek L., Nowe kierunki w sztuce, red. K. Chrobak. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, s. 189–191.
Google Scholar

Estreicher, K. (1971), Leon Chwistek. Biografia artysty. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Femiak T. (2005). O poglądach Leona Chwistka ze szczególnym uwzględnieniem teorii wielości rzeczywistości (w 120-tą rocznicę urodzin i 60-tą rocznicę śmierci Leona Chwistka). Doctrina. Studia społeczno-polityczne, 2, s. 353–376.
Google Scholar

Jadacki, J. J. (1983). O poglądach Leona Chwistka na język. Studia Semiotyczne, XIII, s. 23–33.
Google Scholar

Jadacki, J. J. (1998). Pluralistyczna wizja Leona Chwistka. W: Jadacki J. J., Orientacje i doktryny filozoficzne. Z dziejów myśli polskiej. Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, s. 211–259.
Google Scholar

Kostyrko, T. (1968). Interpretacja koncepcji „wielości rzeczywistości” Leona Chwistka. Studia Metodologiczne, 4, s. 89–105.
Google Scholar

Kostyrko, T. (1995). Leona Chwistka filozofia sztuki. Warszawa: Instytut Kultury.
Google Scholar

Kostyrko, T. (2004). Leon Chwistek jako filozof sztuki i uczestnik życia artystycznego. W: Chwistek L., Wybór pism estetycznych, red. T. Kostyrko. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, s. IX–LXIV.
Google Scholar

Mudyń, K. (2003). O wielości rzeczywistości w koncepcji Leona Chwistka. Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria, 1, s. 101–112.
Google Scholar

Murawski, R. (2013). Filozofia matematyki. Zarys dziejów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Pasenkiewicz, K. (1961). Pierwsze systemy semantyki Leona Chwistka. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rozprawy i Studia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Pasenkiewicz, K. (1962). Analiza i krytyka teorii wielości rzeczywistości Leona Chwistka. Studia Filozoficzne, 1. s. 65–93.
Google Scholar

Piotrowski, P. (1986). Autonomia, symbol, utopia. Awangarda i teorie transcendencji formy. Artium Quaestiones, 3, s. 109–129.
Google Scholar

Słomski, W. (2008). Leona Chwistka teoria wielości rzeczywistości. Lumen Poloniae, 2, s. 57–80.
Google Scholar

Surma, P. (2013). Teoria wielości rzeczywistości Leona Chwistka. Rocznik Historii Filozofii Polskiej, 6, s. 81–126.
Google Scholar

Szczepańska-Pabiszczak, B. (1999). Leona Chwistka relatywizm ontologiczny. Studia Metodologiczne, 29, s. 177–196.
Google Scholar

Woleński, J. (2018). Leon Chwistek. Filozofia, logika i sztuka. W: Chwistek L., Nowe kierunki w sztuce, red. K. Chrobak. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, s. 9–26.
Google Scholar

Published

2021-12-08

How to Cite

Rozmarynowski, Łukasz. (2021). Between reason and creative instinct. Leon Chwistek’s approach to art criticism . Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica-Aesthetica-Practica, (39), 23–43. https://doi.org/10.18778/0208-6107.39.03