Kosmos - Mensch - Ökologie. Ethologische Diagnose der Situation des Menschen in der westlichen Zivilisation

Abstrakt

Niniejszy tekst przedstawia poglądy Konrada Lorenza odnośnie do zagrożeń, jakie stwarza dla ludzkości cywilizacja techniczna. Lorenz przyjmuje etologiczny punkt widzenia na kulturę, tzn. analizuje patologie systemu zachowań dzisiejszego człowieka. Nie jest to jednak spojrzenie tradycyjnie przyrodnicze. Etologia w wersji zaproponowanej przez Lorenza nie mieści się bowiem w Dillheyowskim podziale fakultetów na Natur- i Geisteswissenschaften. Nowatorstwo tej dyscypliny polega - jak myślę - na wykorzystaniu w badaniach szczególnego stosunku między „wrodzonym” i „nabytym” , między „naturą” i „kulturą”. Nie traktuje się tych pojęć ani jako sobie przeciwstawne, ani jako redukowalne do siebie. Teza ta ma w koncepcji Lorenza uzasadnienie metodologiczne i ontologiczne. Swoje rozważania zaczynam o prezentacji tych przesłanek. Następnie przechodzę do zarysowania etologicznej wizji człowieka. Obraz ten stanowi dla Lorenza punkt odniesienia przy ocenie aktualnej sytuacji ludzkości. Umożliwia wskazanie zakłóceń zachowań ludzkich i znalezienie ich przyczyn, jak również sugeruje, gdzie należy szukać środków zaradczych. Zagadnieniom tym poświęcam kolejne fragmenty szkicu.