Inteligencja polska w służbie państwowej II Rzeczypospolitej (zarys problematyki)

Autor

  • Robert Litwiński Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Humanistyczny, Zakład Historii Najnowszej

DOI:

https://doi.org/10.18778/2080-8313.19.05

Słowa kluczowe:

inteligencja, „państwowa służba cywilna”, Druga Rzeczpospolita

Abstrakt

Inteligencja polska ukształtowana na przestrzeni XIX w. miała spełniać różnorodne zadania. Jednym z najważniejszych była „służba państwowa”, realizowana między innymi poprzez pracę na państwowych etatach. Euforii z odzyskanej w 1918 r. niepodległości towarzyszyła troska o odpowiednie zorganizowanie państwa, które nie miało nawet ogólnopolskiego rządu, a kilka ośrodków politycznych pretendowało do władzy. Kraj był zniszczony i wygłodzony, a do tego granice trzeba było wytyczać drogą zbrojną, pomimo tego, że właściwie nie było jednolitej armii. Brakowało aparatu administracyjnego, który przestawiłby życie gospodarcze i społeczno-polityczne na pracę pokojową. Nic dziwnego, że polska inteligencja miała w tym przypadku do odegrania istotną rolę, a funkcjonowanie państwa zależało przede wszystkim od liczebności i jakości kadr, jakimi mogło dysponować. Należy zaznaczyć, że z pewnością proces budowy państwa oraz tworzenie jego aparatu zaktywizowały do działania dość szerokie grono fachowców i działaczy wśród inteligencji, którzy wykonywali tytaniczną wręcz pracę, w trudnych przecież warunkach dwudziestolecia międzywojennego, co było widoczne w odbudowie i organizacji nowego państwa polskiego oraz zapewnieniu warunków do pokojowej egzystencji.

Bibliografia

1939 kwiecień 14, Warszawa. – List J. Drohojowskiego do S. Strakacza w sprawie propozycji przyjazdu I. Paderewskiego do Polski, [w:] Archiwum Polityczne Ignacego Paderewskiego, t. 4: 1935–1940, oprac. T. Jędruszczak, A. Leinwand, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
Google Scholar

Ajnenkiel A., Historia Sejmu Polskiego, t. 2, cz. 2, II Rzeczpospolita, Warszawa 1989.
Google Scholar

C.Ch., O inteligencji w znaczeniu polskim, „Dziennik Literacki” 1861, nr 100.
Google Scholar

Cywiński B., Rodowody niepokornych, Warszawa 1971.
Google Scholar

Dębicki Z., Kryzys inteligencji polskiej, Warszawa–Lublin–Łódź–Kraków 1918.
Google Scholar

Górski P., Między inteligencką tradycją a menadżeryzmem. Studium kształtowania środowiska naukowej organizacji, jego ideologii i działań organizatorskich w Polsce międzywojennej, Kraków 2005.
Google Scholar

Górski P., Profesjonalizacja administracji państwowej w Polsce 1918–1939. Uwarunkowania społeczne i kulturowe, Kraków 2011.
Google Scholar

Gulczyński A., Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej (1919–1922), Poznań 1995.
Google Scholar

Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., Żarnowski J., Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa 2005.
Google Scholar

Jabłonowski M., Formacja specjalna. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939, Warszawa 2002/2003.
Google Scholar

Janowski M., Narodziny inteligencji 1750–1831, Warszawa 2008.
Google Scholar

Kraskowska E., Miejsce pisarza i pisarki w kulturze międzywojnia, [w:] Metamorfozy społeczne. Kultura i społeczeństwo, pod red. W. Mędrzeckiego i A. Zawiszewskiej, Warszawa 2012.
Google Scholar

Lechoń J., Portrety ludzi i zdarzeń, oprac. P. Kądziela, Warszawa 1997.
Google Scholar

Leszczyński P.A, Centralna administracja wyznaniowa II RP. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Warszawa 2006.
Google Scholar

Litwiński R., Korpus policji w II Rzeczypospolitej. Służba i życie prywatne, Lublin 2010.
Google Scholar

Mędrzecki W., Inteligencja polska na Wołyniu w okresie międzywojennym, Warszawa 2005.
Google Scholar

Micińska M., Inteligencja na rozdrożach 1864–1918, Warszawa 2008.
Google Scholar

Mycielska D., Postawy polityczne profesorów wyższych uczelni w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, t. 4, pod red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1985.
Google Scholar

Na Zamku, „Gazeta Polska”, 29 III 1939, nr 88.
Google Scholar

Profesorowie Uniw. Jagiellońskiego w sprawie Brześcia, „Kurier Poznański” 1930, nr 582.
Google Scholar

Schramm T., Tworzenie uniwersytetów. Kadry profesorskie uniwersytetów w Warszawie, Poznaniu i Wilnie u progu Rzeczypospolitej, [w:] Społeczeństwo-państwo-modernizacja. Studia ofiarowane Januszowi Żarnowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, pod red. W. Mędrzeckiego, Warszawa 2002.
Google Scholar

Stegner T., „Postępowa demokracja” a inteligencja, [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, t. 4, pod red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1985.
Google Scholar

Ustawa z dnia 17 lutego 1922 r. o państwowej służbie cywilnej, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1922, nr 21, poz. 164.
Google Scholar

W.R., Autostrady a nasze potrzeby wojenne, „Kurier Poranny” 1937, nr 275.
Google Scholar

Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764–1989, Warszawa 2007.
Google Scholar

Żarnowski J., Inteligencja, [w:] W. Mędrzecki, Sz. Rudnicki, J. Żarnowski, Społeczeństwo polskie w XX wieku, Warszawa 2003.
Google Scholar

Żarnowski J., O inteligencji polskiej lat międzywojennych, Warszawa 1965.
Google Scholar

Żarnowski J., Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939, Warszawa 1973.
Google Scholar

Żeromski S., Organizacya inteligencyi zawodowej, Warszawa–Kraków 1919.
Google Scholar

Żółkiewski S., Społeczne konteksty kultury literackiej na ziemiach polskich (1890–1939), do druku przygotowali: A. Brodzka, O.S. Czarnik, M. Hopfinger, Warszawa 1995.
Google Scholar

Życie i praca pisarza polskiego na podstawie ankiety Związku Zawodowego Literatów Polskich w Warszawie, Warszawa 1932.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2019-06-14

Jak cytować

Litwiński, R. (2019). Inteligencja polska w służbie państwowej II Rzeczypospolitej (zarys problematyki). Studia Z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX I XX Wieku, 19, 81–99. https://doi.org/10.18778/2080-8313.19.05