Przywracanie i utrwalanie pamięci w społeczeństwie polskim o żołnierzach formacji granicznych Drugiej Rzeczypospolitej poległych w walkach obronnych z niemieckimi i sowieckimi wojskami we wrześniu 1939 roku

Halina Łach

doi:10.18778/0208-6050.105.11

Authors

Halina Łach Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Powszechnej https://orcid.org/0000-0002-1279-7673

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.105.11

Keywords:

soldiers of border formations, II Republic of Poland, Polish campaign of 1939, places of struggle, consolidation of social memory

Abstract

The article is a reflection on the need to preserve the social memory of the soldiers of the border formations of the Second Republic of Poland. In the Polish campaign of 1939, they fought a heroic fight with the German and Soviet armies. Sub-units of the Korpus Ochrony Pogranicza (Border Protection Corps; KOP) and the Straż Graniczna (Border Guard) and units created on their basis have shown outstanding combat qualities. They fought fierce battles against repeatedly stronger opponents, including in the area of Wieluń, on Hel, Węgierska Górka, Wizna, Szacka and Wytyczna. After the war, the history of September events and the memory of the soldiers of the KOP and the Border Guard were secretly suppressed. Important facts about the struggles and battles of the soldiers of the KOP and the Border Guard were deliberately omitted. In the new political reality after 1989, political changes influenced the evolution of Poles’ historical consciousness, which led to an increase in public interest in the memory of the KOP and the Border Guard. The main purpose of the research was to determine the place of defense battles of border guards soldiers from September 1939, as well as to show the activities of local government units, social organizations and Border Guard authorities in restoring and preserving the memory of their heroism in present times. The scientific deliberations in the article are concretised on the following thesis that: Preservation and commemoration of places of struggle of soldiers of border formations in Polish society in September 1939 constitute permanent values for the heritage of the nation and the Polish state, which should be popularized in the process of upbringing and education of young people in particular. generations.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Tekst ujednolicony Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 roku o Straży Granicznej, [w:] Polskie formacje graniczne: Straż Graniczna 1918–1939: dokumenty organizacyjne: wybór źródeł, t. II, wstęp, wybór i oprac. M. Jabłonowski, B. Polak, Koszalin 1999, s. 187–200.
Google Scholar

Antoszewski E.Z., Manowce polityki historycznej. Manipulowanie świadomością historyczną narodu, Warszawa 2013.
Google Scholar

Biernat F., Rola Korpusu Ochrony Pogranicza w ochronie polskiej granicy wschodniej i w wojnie obronnej 1939 roku, [w:] Szkice z dziejów wojskowych Polski w latach 1918–1939, red. B. Miśkiewicz, Poznań 1979, s. 51–102.
Google Scholar

Dominiczak H., Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Warszawa 1992.
Google Scholar

Dominiczak H., Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996, Warszawa 1997.
Google Scholar

Dubaj S., Zarys historii powstania pomników, miejsca upamiętnienia ofiar – żołnierzy Wojska Polskiego poległych w bitwie z Armią Czerwoną pod Wytcznem, [w:] Korpus Ochrony Pogranicza. Materiały z konferencji naukowej w 80-rocznicę powstania Korpusu Ochrony Pogranicza, Kętrzyn 2005, s. 297–304.
Google Scholar

Goryński G., Pamięć potomnych, [w:] Ślady pamięci. 80 rocznica powstania KOP, „Jednodniówka”, Stowarzyszenie Weteranów Polskich Formacji Granicznych, Warszawa 2004, s. 61–62.
Google Scholar

Goryński G., Udział żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza w walkach obronnych na Półwyspie Helskim we wrześniu 1939 r., [w:] Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powołania. Materiały z konferencji popularnonaukowej, red. L. Grochowski, Kętrzyn 1994, s. 160–166.
Google Scholar

Grzelak C.K., Badania nad dziejami Korpusu Ochrony Pogranicza, [w:] Ślady pamięci. 80 rocznica powstania KOP, „Jednodniówka”, Stowarzyszenie Weteranów Polskich Formacji Granicznych, Warszawa 2004, s. 30–36.
Google Scholar

Grzelak C.K., Kresy w czerwieni. Agresja Związku Sowieckiego na Polskę w 1939 roku, Warszawa 1998.
Google Scholar

Grzelak C.K., Szack, Wytyczno 1939. Korpus Ochrony Pogranicza na Kresach Wschodnich 1939 r., Warszawa 2013.
Google Scholar

Grzelak C.K., Wrzesień 1939. W szponach dwóch wrogów, Warszawa 2013.
Google Scholar

Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, Warszawa 2008.
Google Scholar

Jurga T., Obrona Polski 1939. Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r., oprac. W. Strzałkowski, Warszawa 1990.
Google Scholar

Kula H.M., Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939, Warszawa 1994.
Google Scholar

Kula M., Naród, historia i dużo kłopotów, Kraków 2011.
Google Scholar

Kupczak L., Uroczystości rocznicowe w Węgierskiej Górce, [w] Ślady pamięci. 80 rocznica powstania KOP, „Jednodniówka”, Stowarzyszenie Weteranów Polskich Formacji Granicznych, Warszawa 2004, s. 77–80.
Google Scholar

Matuszak Z., Przygotowanie i udział w działaniach wojennych Straży Granicznej we wrześniu 1939 r., [w:] 80 rocznica powstania Straży Granicznej II Rzeczypospolitej, t. II, Warszawa–Kętrzyn 2008, s. 217–236.
Google Scholar

Paprocki M., Prochwicz J., Korpus Ochrony Pogranicza w planach mobilizacyjnych II Rzeczypospolitej, [w:] Materiały z konferencji naukowej w 80-rocznicę powstania Korpusu Ochrony Pogranicza, Kętrzyn 2005, s. 177–182.
Google Scholar

Pomorski J., Korpus Ochrony Pogranicza w obronie Rzeczypospolitej 1924–1939, Pruszków 1998.
Google Scholar

Półwysep Helski. Historia orężem pisana, red. A. Drzewiecki, M. Kardas, Gdynia 2009.
Google Scholar

Romanowski E., Zarys działań przeprowadzonych w Wytycznie pod moim kierunkiem w latach 1988–1994 w zakresie upamiętniania tragedii żołnierzy zgrupowania Korpusu Ochrony Pogranicza, [w:] Ślady pamięci. 80 rocznica powstania KOP, „Jednodniówka”, Stowarzyszenie Weteranów Polskich Formacji Granicznych, Warszawa 2004, s. 37–41.
Google Scholar

Rubas M.J., Katyńska lista strat polskich formacji granicznych. Żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza i funkcjonariusze Straży Granicznej pomordowani i zaginieni na wschodzie na przełomie lat 1939–1940, Warszawa 2000.
Google Scholar

Rubas M.J., Obchody 80. Rocznicy powołania KOP, [w:] Ślady pamięci. 80 rocznica powstania KOP, „Jednodniówka” nr 2, Stowarzyszenie Weteranów Polskich Formacji Granicznych, Warszawa 2007, s. 19–31.
Google Scholar

Szawłowski R. (Karol Liszewski), Wojna polsko-sowiecka 1939, t. I, Warszawa 1996.
Google Scholar

Ślęziak K., Miejsca pamięci ofiar II wojny światowej na Żywiecczyźnie – kontekst społeczny i edukacyjny, [w:] Historia – pamięć – tożsamość w edukacji humanistycznej, t. III (Pamięć człowieka, pamięć miejsca, miejsca pamięci: studia historyczno-antropologiczne), red. naukowa B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, A. Słaby, Kraków 2015, s. 421–432.
Google Scholar

Zawilski A., Bitwy polskiego września 1939, Kraków 2011.
Google Scholar

Żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza i Straży Granicznej – ofiary Zbrodni Katyńskiej, wstęp i red. A. Ochał, oprac. i wybór A. Markiewicz-Cybulska, E. Milewski, J. Nikołajuk, A. Ochał, M. Rubas, Warszawa 2016.
Google Scholar

http://www.tugazeta.pl/1,wazny-dzien-dla-szkoly-w-boleslawcu,1226.html (dostęp: 26 VII 2019).
Google Scholar