Praca społeczna jako obowiązek służbowy żołnierzy w garnizonach Korpusu Ochrony Pogranicza

Halina Łach

doi:10.18778/0208-6050.102.07

Autor

Halina Łach Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych, Zakład Stosunków Międzynarodowych

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.102.07

Słowa kluczowe:

odrodzenie państwa polskiego, granica wschodnia, Korpus Ochrony Pogranicza, praca społeczna, ludność pogranicza

Abstrakt

Odrodzenie państwa polskiego z chwilą zakończenia wojny w 1918 r. zakończyło 120-letni okres zaborów. Do życia wracało państwo polskie. Wśród wielu ważnych problemów znalazło się scalenie terytorium, wytyczenie granic oraz zbudowanie systemu ich ochrony. Złożony i przeciągający się w czasie proces ustalania zasięgu terytorium Polski wywarł wpływ na przyszłe stosunki z państwami ościennymi i system ochrony granicy państwowej. W szczególności po zakończeniu wojny polsko-rosyjskiej i zawarciu traktatu pokojowego nie doszło do unormowania sytuacji społecznej i politycznej na terenach wschodnich. Nie stworzono również bezpiecznego systemu ochrony granicy. Ustalona i wytyczona granica wschodnia pozostawała w stanie ciągłego zagrożenia. Eskalacja bandytyzmu w latach 1921–1924 wpłynęła na podjęcie decyzji o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP). Żołnierze korpusu przez okres 15 lat pełnili ciężką służbę, której celem było zabezpieczenie nienaruszalności granicy państwowej i zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom. W codziennej służbie realizowali zadania na rzecz umacniania państwowości polskiej i asymilacji mniejszości narodowych oraz podejmowali liczne prace społeczne na terenach przygranicznych. Zaangażowanie żołnierzy w pracę społeczną miało na celu pozyskanie zaufania ludności dla interesów państwa, zwłaszcza wyrobienie poczucia konieczności współpracy z organami KOP. Celem artykułu jest ukazanie pracy społecznej prowadzonej przez oddziały KOP wśród ludności pogranicza na rzecz utrzymania bezpieczeństwa granicy i porządku publicznego w pasie granicznym. Rozważania naukowe w artykule są prowadzone w kontekście postawionej tezy, która brzmi: Podejmowanie działań społecznych przez żołnierzy KOP na terenach pasa granicznego było obowiązkiem służbowym. Podstawowymi źródłami publikacji są materiały oddziałów Korpusu Ochrony Pogranicza z Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie. Uzupełniają je opracowania odnoszące się do ogółu działań wojskowych korpusu.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Archiwum Straży Granicznej [ASG], Korpus Ochrony Pogranicza [KOP], Uzupełnienie Instrukcji służby Korpusu Ochrony Pogranicza. Rozkaz wprowadzający, 31 VIII 1937, 541.543.
Google Scholar

Instrukcja służby Korpusu Ochrony Pogranicza, wstęp i oprac. P. Skubisz, Warszawa 2010.
Google Scholar

Kresy w oczach oficerów KOP, wstęp i oprac. J. Widacki, Katowice 2005.
Google Scholar

O Niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów, wstęp M. Jabłonowski, współpraca J. Prochwicz, oprac., wybór i przygotowanie do druku M. Jabłonowski, W. Janowski, B. Polak, J. Prochwicz, Warszawa–Pułtusk 2001.
Google Scholar

Polskie formacje graniczne. Straż Graniczna 1918–1939. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł, t. I, wstęp, wybór, oprac. B. Polak, Koszalin 1999.
Google Scholar

Ankerstein F., Przysposobienie wojskowe na Kresach, [w:] Korpus Ochrony Pogranicza. W trzecią rocznicę objęcia służby na granicach Rzeczypospolitej, „Jednodniówka KOP 1926–1927”, s. 22–23.
Google Scholar

Biernat F., Rola Korpusu Ochrony Pogranicza w ochronie polskiej granicy wschodniej i w wojnie obronnej 1939 roku, [w:] Szkice z dziejów wojskowych Polski w latach 1918–1939, red. B. Miśkiewicz, Poznań 1979, s. 51–102.
Google Scholar

Dominiczak H., Dzieje Kresów i granicy państwa polskiego na wschodzie, Toruń 2011.
Google Scholar

Głowiński T., Zapomniany garnizon. Oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza w Iwieńcu w latach 1924–1939, Wrocław 2008/2009.
Google Scholar

Jabłonowski M., Polityczne i wojskowe przesłanki powołania dożycia Korpusu Ochrony Pogranicza w 1924 r., [w:] Korpus Ochrony Pogranicza. Materiały z Konferencji Naukowej w 80-rocznicę powstania Korpusu Ochrony Pogranicza, red. J. Prochwicz, Kętrzyn 2005, s. 21–34.
Google Scholar

Jakosicka R., Wspomnienia z obozu harcerskiego, [w:] W szóstą rocznicę objęcia służby na granicach Rzeczypospolitej, „Jednodniówka KOP” 1929–1930, s. 71–72.
Google Scholar

Klimecki M, Kształtowanie polskiej granicy wschodniej w latach 1918–1921, [w:] Polska granica wschodnia. Przeszłość i teraźniejszość. Materiały z konferencji naukowej Lublin 24 maja 2001, red. W. Wróblewski, Lublin 2001, s. 71–83.
Google Scholar

Krajewski Z., Geneza i dzieje wewnętrzne Litwy Środkowej (1920–1922), Lublin 1996.
Google Scholar

Łach W., „Bunt” Żeligowskiego. Kulisy przyłączenia Wileńszczyzny do Polski (1920–1922), Warszawa 2014.
Google Scholar

Prochwicz J., Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939, Warszawa 2003.
Google Scholar

Wasilewski A., Granica lorda Curzona. Polska granica wschodnia od Wersalu do Schengen (traktaty, umowy, przejścia graniczne, podróżni, wizy), Toruń 2003.
Google Scholar

Włodarkiewicz W., Bezpieczeństwo granicy wschodniej Rzeczypospolitej w ocenie polskich naczelnych władz wojskowych w latach 1921–1932, [w:] Stosunki polityczne, wojskowe i gospodarcze Rzeczypospolitej Polskiej i Związku Radzieckiego w okresie międzywojennym, red. J. Gmitruk, W. Włodarkiewicz, Warszawa–Siedlce 2012, s. 89–108.
Google Scholar

W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej, „Jednodniówka KOP” 1924–1925.
Google Scholar

W siódmą rocznicę objęcia służby na granicach Rzeczypospolitej, „Jednodniówka KOP” 1930–1931.
Google Scholar

W szóstą rocznicę objęcia służby na granicach Rzeczypospolitej, „Jednodniówka KOP” 1929–1930.
Google Scholar

W trzecią rocznicę objęcia służby na granicach Rzeczypospolitej, „Jednodniówka KOP” 1926–1927.
Google Scholar

Wyszczelski L., Polityczno-militarne przyczyny wybuchu wojny polsko-rosyjskiej lat 1919–1920 i jej reperkusje po traktacie ryskim, [w:] Stosunki polityczne, wojskowe i gospodarcze Rzeczypospolitej Polskiej i Związku Radzieckiego w okresie międzywojennym, red. J. Gmitruk, W. Włodarkiewicz, Warszawa–Siedlce 2012, s. 17–32.
Google Scholar