Działa i kamienna amunicja artyleryjska w arsenale wrocławskim w 1547 roku

Piotr Strzyż; Piotr Czubla; Jakub Wrzosek

doi:10.18778/0208-6050.102.03

Authors

Piotr Strzyż Ośrodek Badań na Dawnymi Technologiami w Łodzi, Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Piotr Czubla Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Nauk o Ziemi, Pracownia Geologii
Jakub Wrzosek Narodowy Instytut Dziedzictwa,

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.102.03

Keywords:

Wrocław arsenal, firearms, cannonballs, Renaissance, Middle Ages

Abstract

Wroclaw arsenal, built in the 2^nd half of the 15^th century at the Mikołajska Gate, remained the main storage for municipal weapons until early 16th century. The inventory of weapons made in 1547, containing a list of artillery with stone cannonballs for 42 cannons, is one of the most important written sources regarding its history. The cannons are described briefly, and the type and number of bullets for different types of barrels are given. The guns were both heavy mortars firing 104-pound bullets and small chamber cannons (kannerpixen) adjusted to the 4-pound projectiles. The supply of stone ammunition was 4286 cannonballs in total. Archaeological work carried out in the 1970s in the courtyard of the arsenal led to the discovery of a very large assemblage of stone ammunition consisting of almost 2,500 cannonballs. They had a caliber of about 10 cm to about 25 cm. The extraordinary size of the assemblage, without analogies in Polish or even Central European materials, allowed for the detailed study of the types of rock used by stonemasons to produce the ammunition.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Peter Eschenloer, Stadtschreiber zu Breslau. Geschichten der Stadt Breslau, oder Denkwürdigkeiten seiner Zeit vom Jahre 1440 bis 1479, hrsg. J.G. Kunisch, Bd. I–2, Breslau 1828.
Google Scholar

Zeugbuch Kaiser Maximilian I, Bayerishe Staatsbibliothek, Cod. icon. 222, ok. 1505.
Google Scholar

Biskup M., Wykaz sprzętu artyleryjskiego Zakonu Krzyżackiego w Prusach z około 1523 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1985, nr 1–2 (167–168), s. 97–103.
Google Scholar

Bukowski M., Arsenał Miejski przy Bramie Mikołajskiej we Wrocławiu, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1958, t. IV, s. 277–312.
Google Scholar

Bukowski M., Arsenał wrocławski przy Bramie Mikołajskiej, Wrocław 1979.
Google Scholar

Chodyński A.R., Inwentarz broni palnej w ratuszu elbląskim z 1413 roku, „Rocznik Elbląski” 1997, t. XV, s. 69–81.
Google Scholar

Chodyński A.R., The Stores of Arms in the Town Hall of Elbing at the Beginning of the 15th Century, „Fasciculi Archaeologiae Historicae” 1996, fasc. IX, s. 15–25.
Google Scholar

Czubla P., Strzyż P., Surowce skalne w produkcji amunicji artyleryjskiej na terenie Zakonu Krzyżackiego w Prusach, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria archeologiczna” 2015 (za lata 2013–2015), t. XLVI, s. 9–35.
Google Scholar

Don J., Surowce okruchowe. Piaskowce. Piaskowce czerwonego spągowca depresji śródsudeckiej, [w:] Surowce mineralne Dolnego Śląska, red. K. Dziedzic, S. Kozłowski, A. Majerowicz, L. Sawicki, Wrocław 1979, s. 386–387.
Google Scholar

Florek S., Wrocław. Arsenał, „Informator Archeologiczny. Badania. Rok 1976”, Warszawa 1977, s. 321.
Google Scholar

Goliński M., Żerelik R., Inwentarz uzbrojenia miasta Wrocławia z 1547 r., „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1992, t. XXXIV, s. 301–315.
Google Scholar

Górski K., Historya artyleryi polskiej, Warszawa 1902.
Google Scholar

Kozłowski S., Surowce skalne Polski, Warszawa 1986.
Google Scholar

Lisowska E., Wydobycie i dystrybucja surowców kamiennych we wczesnym średniowieczu na Dolnym Śląsku, Wrocław 2013.
Google Scholar

Majerowicz A., Granity masywu Strzegom-Sobótka, [w:] Surowce mineralne Dolnego Śląska, red. K. Dziedzic, S. Kozłowski, A. Majerowicz, L. Sawicki, Wrocław 1979, s. 207–211.
Google Scholar

Milewicz J., Surowce okruchowe. Piaskowce. Piaskowce dolnotriasowe i górnokredowe depresji północno-sudeckiej, [w:] Surowce mineralne Dolnego Śląska, red. K. Dziedzic, S. Kozłowski, A. Majerowicz, L. Sawicki, Wrocław 1979, s. 391–397.
Google Scholar

Strzyż P., Czubla P., Mackiewicz A., Cannonballs from the Olsztyn turret, „Fasciculi Archaeologiae Historicae” 2016, fasc. XXVIII, s. 123–132.
Google Scholar

Szymczak J., Początki broni palnej w Polsce (1383–1533), Łódź 2004.
Google Scholar

Walendowski H., Czerwony piaskowiec noworudzki, „Nowy Kamieniarz” 2009, t. XL, s. 64.
Google Scholar

Walendowski H., Piaskowiec z Płakowic, „Nowy Kamieniarz” 2010, t. L, s. 110.
Google Scholar

Żabiński G., Ways of acquisition of firearms and related equipment in the state of the Teutonic Order in Prussia, „Acta Militaria Mediaevalia” 2014, t. X, s. 119–142.
Google Scholar