Koncepcja inteligentnego rozwoju (smart development) – wyzwanie dla planowania obszarów wiejskich

Abstrakt

Inteligentny rozwój obszarów wiejskich (rural smart development) jest stosunkowo nową koncepcją w polityce społecznej, ekonomicznej i przestrzennej Unii Europejskiej. Działanie to wpisuje się w obecne trendy planowania rozwoju państw i regionów UE. W oparciu o zintegrowane podejścia strategiczne, które odzwierciedlają priorytety UE, a także potrzeby danego terytorium, programy rozwoju obszarów wiejskich wspierają różne działania społeczne w tym zakresie. Aktywność interesariuszy ma na celu dalszą modernizację obszarów wiejskich, w tym inwestycje w infrastrukturę oraz projekty w zakresie łączności cyfrowej oraz budowy oddolnych inicjatyw lokalnych. Koncepcja inteligentnego rozwoju wsi zakłada generowanie procesów innowacji społecznych i ekonomicznych, a tym samym wzmacnianie zasobów terytorialnych. Istota takiego rozwoju opiera się m.in. na modernizacji usług publicznych za pomocą technologii cyfrowych, a także na lepszym wykorzystaniu wiedzy w inicjatywach społecznych i gospodarczych. Technologie cyfrowe i innowacje społeczne prowadzą do wzrostu jakości życia mieszkańców oraz lepszego wykorzystania zasobów terytorialnych (Barca 2009). Od początku XXI wieku w polityce rozwoju UE, w tym polityce spójności terytorialnej, podkreśla się rolę wiedzy, zakorzenienia, instytucji oraz, co za tym idzie, kultury lokalnej. Zwróciło to uwagę interesariuszy rozwoju regionalnego i lokalnego na taki rodzaj działań i spodziewanych efektów, które odnoszą się wprost do dynamiki miejsc, ich charakteru, zróżnicowania, zmienności, jak również różnej ich odporności/wrażliwości na procesy zachodzące w otoczeniu. Cele polityki przestrzennej, zawarte m.in. w Strategii „Europa 2020”, muszą być zatem na tyle elastyczne, aby można było realizować potrzeby społeczne ludzi zamieszkujących różne obszary wiejskie wspólnoty. W artykule poruszono kwestię genezy koncepcji inteligentnego rozwoju oraz jej wiejskiego kontekstu. Określono również procesy przemian społecznych, które stanowią ogólne płaszczyzny oddziaływania koncepcji inteligentnego rozwoju obszarów wiejskich.