Struktura narodowościowa Polski w badaniach geograficznych
DOI:
https://doi.org/10.18778/1508-1117.17.05Słowa kluczowe:
mniejszości narodowe, mniejszości etniczne, struktura narodowościowa PolskiAbstrakt
W artykule dokonano przeglądu badań geograficznych dotyczących struktury narodowościowej w Polsce, począwszy od XIX wieku do początku II dekady XXI wieku, odnosząc się także do zasadniczych nurtów badawczych problematyki narodowościowej wśród historyków i socjologów. Przedstawiono najistotniejsze zdaniem autora problemy badawcze, które należy podjąć w dalszych badaniach dotyczących mniejszości narodowych, etnicznych i etniczno-regionalnych zamieszkujących współczesną Polskę. Omówiono różnorodne metody badawcze wraz ze wskazaniem ich zalet oraz licznych ograniczeń. We wnioskach autor przedstawił główne, jego zdaniem, uwarunkowania wpływające na dynamiczne przekształcenia struktury narodowościowej w Polsce oraz zasadnicze cechy relacji państwo polskie – mniejszości narodowe.
Bibliografia
Adamczuk L., Łodziński S. (red.), 2006, Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, Warszawa.
Google Scholar
Andrzejewski Cz., 1919, Żywioł niemiecki w zachodniej Polsce, Przegląd Statystyczny, Poznań.
Google Scholar
Awramiuk-Godun A., 2008a, Pogranicza kulturowe w nauczaniu geografii Polski, „Prace i Studia Geograficzne”, 39, Warszawa, s. 35–42.
Google Scholar
Awramiuk-Godun A., 2008b, Szkolnictwo mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, „Geografia w Szkole”, 3, Warszawa, s. 5–10.
Google Scholar
Awramiuk-Godun A., 2011, Zróżnicowanie kulturowe Polski a kształcenie geograficzne, [w:] Cudowska A., Kierunki rozwoju edukacji w zmieniającej się przestrzeni spo- łecznej, Białystok, s. 595–602.
Google Scholar
Babiński G., 1997, Pogranicze polsko-ukraińskie. Etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość, Kraków.
Google Scholar
Babiński G., 1998, Metodologiczne problemy badań etnicznych, Kraków.
Google Scholar
Babiński G., 2004, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w świetle spisu ludności z roku 2002, „Studia Socjologiczne”, 1(172), s. 139–152.
Google Scholar
Baranowska M., Rykała A., 2009, Multicultural city in a United Europe – the case of Łódź, [w:] Sobczyński M. (red.), Historical regions divided by the borders. General problems and regional issue, „Region and Regionalism”, 9(1), Łódź–Opole, s. 257– 268.
Google Scholar
Barbag J., 1987, Geografia polityczna ogólna, Warszawa.
Google Scholar
Barwiński M., 1998, Political Conditions of Transborder Contacts of Lemkos Living on Both Sides of the Carpathian Mountains, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Borderlands or Transborder Regions – Geographical, Social and Political Problems, „Region and Regionalism”, 3, Opole–Łódź, s. 233–240.
Google Scholar
Barwiński M., 1999, Współczesna tożsamość etniczna i kulturowa Łemków na obszarze Łemkowszczyzny – uwarunkowania i konsekwencje, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 2, Łódź, s. 53–69.
Google Scholar
Barwiński M., 2001a, Stereotypy narodowościowo-religijne na Podlasiu, [w:] Lesiuk W., Trzcielińska-Polus A. (red.), Colloquium Opole 2000 – Stereotypy i uprzedzenia w stosunkach między Polakami, Niemcami i Czechami, Opole, s. 192–199.
Google Scholar
Barwiński M., 2001b, Contemporary national and religious diversification of inhabitants of the Polish-Belorussian borderland – the case of Hajnówka district, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Changing role of border areas and regional policies, „Region and Regionalism”, 5, Opole–Łódź, s. 180–184.
Google Scholar
Barwiński M., 2003, Lemkos as a small relict nation, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), The role of ethnic minorities in border regions, „Region and Regionalism”, 6(1), Łódź–Opole, s. 39–47.
Google Scholar
Barwiński M., 2004, Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Łódź.
Google Scholar
Barwiński M., 2005a, Współczesne stosunki narodowościowo-religijne na Podlasiu, [w:] Malikowski M., Wojakowski D. (red.), Granice i pogranicza nowej Unii Europejskiej. Z badań regionalnych, etnicznych i lokalnych, Kraków, s. 172–194.
Google Scholar
Barwiński M., 2005b, The contemporary ethnic and religious borderland in Podlasie Region, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Historical, ethnic and geographical problems of borderlands, „Region and Regionalism”, 7(2), Opole–Łódź, s. 81–90.
Google Scholar
Barwiński M., 2006, Liczebność i rozmieszczenie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w 2002 roku a wcześniejsze szacunki, [w:] Bieńkowska-Ptasznik M., Krzysztofek K., Sadowski A. (red.), Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo i na pograniczach, t. 1, Białystok, s. 345–370.
Google Scholar
Barwiński M., 2008a, Konsekwencje zmian granic i przekształceń politycznych po II wojnie światowej na liczebność i rozmieszczenie Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce, [w:] Eberhardt P. (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, „Prace Geograficzne”, 218, Warszawa, s. 217–236.
Google Scholar
Barwiński M., 2008b, Wpływ granic oraz uwarunkowań politycznych na zmiany struktury narodowościowej i wyznaniowej na przykładzie Podlasia, [w:] Kulesza M. (red.), Czas i przestrzeń w naukach geograficznych. Wybrane problemy geografii historycznej, Łódź, s. 48–65.
Google Scholar
Barwiński M., 2009a, Rozmieszczenie i liczebność Łemków w Polsce na podstawie wyników spisu powszechnego z 2002 roku – uwarunkowania i kontrowersje, [w:] Dudra S., Halczak B., Betko I., Smigiel M. (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa, t. 2, Zielona Góra, s. 15–28.
Google Scholar
Barwiński M., 2009b, The contemporary Polish-Ukrainian borderland – its political and national aspect, [w:] Sobczyński M. (red.), Historical regions divided by the borders. General problems and regional issue, „Region and Regionalism”, 9(1), Łódź–Opole, s. 187–208.
Google Scholar
Barwiński M., 2009c, Mniejszość litewska na tle przemian politycznych Polski po II wojnie światowej, [w:] Kulesza M. (red.), Geografia historyczna jako determinanta rozwoju nauk humanistycznych, Legnica–Łódź, s. 48–65.
Google Scholar
Barwiński M., 2010, Changes in the social, political and legal situation of national and ethnic minorities in Poland after 1990, [w:] Kitowski J. (red.), 20 years of socio- -economic transformations in countries of Central and Eastern Europe – an attempt of accounts, „Geopolitical Studies”, 16, Warszawa, s. 223–244.
Google Scholar
Barwiński M., 2011, Ukraińcy na Podlasiu – geneza, kontrowersje, współczesność, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 11, Łódź, s. 123–144.
Google Scholar
Barwiński M., 2012a, Łemkowszczyzna jako region etniczno-historyczny, [w:] Pawłowska A., Rykiel Z. (red.), Region i regionalizm w socjologii i politologii, Rzeszów, s. 136–154.
Google Scholar
Barwiński M., 2012b, Stosunki międzypaństwowe Polski z Ukrainą, Białorusią i Litwą po 1990 roku w kontekście sytuacji mniejszości narodowych, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, nr 1, Łódź, s. 139–166.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2300-0562.01.08
Barwiński M., 2013, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Łódź.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-785-4
Barwiński M., 2014a, Struktura narodowościowa Polski w świetle wyników spisu powszechnego z 2011 roku, „Przegląd Geograficzny”, 86(2), s. 217–241.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2014.2.3
Barwiński M., 2014b, Mniejszość litewska w Polsce. Studium przypadku gminy Puńsk, Studia Obszarów Wiejskich, t. 34, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa, s. 137–153.
Google Scholar
Barwiński M., Leśniewska K., 2013, The comparison of the contemporary situation of national minorities in Poland and Lithuania, „Geografijos metraštis (Annales Geographicae)”, 46, s. 46–61.
Google Scholar
Barwiński M., Leśniewska K., 2014a, The contemporary situation of Polish minority in Lithuania and Lithuanian minority in Poland from the institutional perspective, „Geographia Polonica”, 87(1), s. 27–46.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7163/GPol.2014.2
Barwiński M., Leśniewska K., 2014b, Sytuacja mniejszości narodowych w Polsce i na Litwie – studium porównawcze, „Przegląd Geograficzny”, 86(4), s. 499–524.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2014.4.3
Berdychowska B. (red.), 1998, Mniejszości narodowe w Polsce. Praktyka po 1989 roku, Warszawa.
Google Scholar
Bergman A., 1984, Sprawy białoruskie w II Rzeczypospolitej, Warszawa.
Google Scholar
Berlińska D., 1999, Mniejszość niemiecka na Śląsku Opolskim w poszukiwaniu tożsamości, Opole.
Google Scholar
Biernacka M., 1973, Osady uchodźców greckich w Bieszczadach, „Etnografia Polska”, 17(1), Warszawa, s. 83–94.
Google Scholar
Borzyszkowski J., Mordawski J., Treder J., 1999, Historia, geografia, język i piśmiennictwo Kaszubów, Gdańsk.
Google Scholar
Budyta-Budzyńska M., 2003, Mniejszości narodowe – bogactwo czy problem? Instytucjonalizacja mniejszości narodowych w Polsce w latach 1989–2002, Warszawa.
Google Scholar
Budyta-Budzyńska M., 2010, Socjologia narodu i konfliktów etnicznych, Warszawa.
Google Scholar
Buzek J., 1909, Rozsiedlenie ludności Galicji według wyznania i języka. Wiadomości statystyczne o stosunkach krajowych wydane przez Krajowe Biuro Statystyczne, t. 21, z. 2, Lwów.
Google Scholar
Byczkowski J., 1976, Mniejszości narodowe w Europie 1945–1974 (wybrane zagadnienia), Opole.
Google Scholar
Chałupczak H., 2006, Liczba mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w świetle powszechnego spisu ludności z 2002 roku oraz badań naukowych, [w:] Michalik E., Chałupczak H. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w procesach transformacji oraz integracji, Lublin, s. 263–270.
Google Scholar
Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce 1918–1995, Lublin.
Google Scholar
Czajkowski J. (red.), 1992, Łemkowie w historii i kulturze Karpat, Rzeszów.
Google Scholar
Czekanowski J., 1918, Stosunki narodowościowo-wyznaniowe na Litwie i Rusi w świetle źródeł oficjalnych, „Prace Geograficzne”, 1, Lwów.
Google Scholar
Dolińska K., 2009, Potoczny i ideologiczny poziom doświadczania śląskości. Ślązacy w poszukiwaniu odrębności?, Wrocław.
Google Scholar
Domagała B., 1996, Mniejszość niemiecka na Warmii i Mazurach. Rodowód kulturowy, organizacja, tożsamość, Olsztyn.
Google Scholar
Drozd R., 1997, Droga na zachód. Osadnictwo ludności ukraińskiej na ziemiach zachodnich i północnych Polski w ramach akcji „Wisła”, Warszawa.
Google Scholar
Drozd R., 2001, Polityka władz wobec ludności ukraińskiej w Polsce w latach 1944– 1989, Warszawa.
Google Scholar
Drozd R., 2013, Ukraińcy w Polsce wobec swojej przeszłości (1974–2005), Warszawa.
Google Scholar
Drozd R., Halczak B., 2010, Dzieje Ukraińców w Polsce w latach 1921–1989, Warszawa.
Google Scholar
Dudra S., 2008, Poza małą ojczyzną. Łemkowie na Ziemi Lubuskiej, Wrocław.
Google Scholar
Dudra S., Nitschke B. (red.), 2010, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej, Kraków.
Google Scholar
Dudra S., Nitschke B. (red.), 2013, Stowarzyszenia mniejszości narodowych, etnicznych i postulowanych w Polsce po II wojnie światowej, Kraków.
Google Scholar
Dudziński A., 1919, Polacy na Śląsku, „Prace Geograficzne”, 4, Lwów
Google Scholar
Dymsza L., 1911, Sprawa chełmska, Warszawa.
Google Scholar
Eberhardt P., 1994a, Przemiany narodowościowe na Białorusi, Warszawa.
Google Scholar
Eberhardt P., 1994b, Przemiany narodowościowe na Ukrainie XX wieku, Warszawa.
Google Scholar
Eberhardt P., 1996, Między Rosją a Niemcami, Warszawa.
Google Scholar
Eberhardt P., 1997, Problematyka demograficzna pogranicza polsko-litewskiego, „Przegląd Geograficzny”, 69(1–2), s. 28–51.
Google Scholar
Eberhardt P., 1998, Przemiany narodowościowe na Litwie, Warszawa.
Google Scholar
Eberhardt P., 2006, Przemiany struktury etnicznej ludności Polski w XX wieku, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa”, 28, s. 53–74.
Google Scholar
Eberhardt P., 2008, Struktura narodowościowa ludności Polski, „Rocznik Nauk Społecznych”, 36(1), s. 145–170.
Google Scholar
Eberhardt P., 2009, Liczebność i rozmieszczenie ludności ukraińskiej na przełomie XX i XXI wieku, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa”, 35, s. 49–64.
Google Scholar
Eberhardt P., 2010a, Migracje polityczne na ziemiach polskich (1939–1950), Poznań.
Google Scholar
Eberhardt P., 2010b, Osiągnięcia naukowe polskiej geografii narodowości, „Czasopismo Geograficzne”, 81(3), Warszawa. s. 139–152.
Google Scholar
Faruga A., 2004, Czy Ślązacy są narodem. Przemilczana historia Górnego Śląska, Radzionków.
Google Scholar
Flaga M., 2002, Mniejszość karaimska w Polsce – w przeszłości i obecnie, „Czasopismo Geograficzne”, 73(1–2), Warszawa, s. 13–25.
Google Scholar
Gawryszewski A., 1969, Polskie mapy narodowościowe, wyznaniowe i językowe. Bibliografia (lata 1827–1967), „Dokumentacja Geograficzna”, 4, Warszawa.
Google Scholar
Gawryszewski A., 1995, Mapy narodowościowe, wyznaniowe i językowe Polski wykonane przez autorów obcych. Bibliografia (lata 1846–1967), „Dokumentacja Geograficzna”, 3, Warszawa.
Google Scholar
Gawryszewski A., 2005, Ludność Polski w XX wieku, Warszawa.
Google Scholar
Goetel W., 1935, O Łemkowszczyźnie, Kraków.
Google Scholar
Halczak B., 2006, O konieczności prowadzenia badan porównawczych nad mniejszościami narodowymi w Europie Środkowo-Wschodniej, [w:] Halczak B. (red.), Mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej po upadku komunizmu, Zielona Góra, s. 9–16.
Google Scholar
Hałagida I, 2002, Ukraińcy na ziemiach zachodnich i północnych Polski 1947–1957, Warszawa.
Google Scholar
Hawryluk J., 1999, „Kraje ruskie Bielsk, Mielnik, Drohiczyn”. Rusini-Ukraińcy na Podlasiu – fakty i kontrowersje, Kraków.
Google Scholar
Heffner K., 1991, Śląsk Opolski. Proces przekształceń ludnościowych i przestrzennych systemu osadnictwa wiejskiego, Opole.
Google Scholar
Heffner K. (red.), 1998a, Kluczowe problemy demograficzno-osadnicze obszarów przygranicznych Polska–Czechy, Opole
Google Scholar
Heffner K., 1998b, Ethnically mixed regions in the Polish conceptions of regionalisation: the Opole Region in Silesia, [w:] Burdack J., Grimm F.-D., Paul L. (red.), The political geography of current East-West relations, Lipsk, s. 214–230.
Google Scholar
Heffner K., Solga B., 2003, The German minority of Opole Silesia as a minority of social and cultural borderland, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), The role of ethnic minorities in border regions, „Region and Regionalism”, 6(1), Łódź–Opole, s. 73– 81.
Google Scholar
Hołuszko M., 1993, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce, Społeczeństwo Otwarte, 2, Warszawa.
Google Scholar
Hytrek-Hryciuk J., Strauchold G., Syrnyk J. (red.), 2011, Internacjonalizm czy…? Działania organów bezpieczeństwa państw komunistycznych wobec mniejszości narodowych (1944–1989), Warszawa–Wrocław.
Google Scholar
Janicki W., 1999, The distribution and significance of Tatar ethnic group in Poland, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Multicultural Regions and Cities, „Region and Regionalism”, 4, Opole–Łódź, s. 146–153.
Google Scholar
Janicki W., 2000, Tatarzy w Polsce – naród, grupa etniczna czy ‘ludzie pogranicza’?, „Czasopismo Geograficzne”, 71(2), Warszawa, s. 173–181.
Google Scholar
Janicki W., 2009, Minority recognition in nation-states – the case of Silesians in Poland, [w:] Drobik T., Sumberova M. (red.), Modern Human Geographical Thought, Cambridge Scholar Publishing, s. 155–184.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5848/CSP.1484.00007
Janusz G., 2011, Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Lublin.
Google Scholar
Kersten K., 1963, Migracje powojenne w Polsce. Próba klasyfikacji i ogólna charakterystyka zewnętrznych ruchów ludności, [w:] Polska Ludowa. Materiały i studia, t. 2, Warszawa, s. 3–26.
Google Scholar
Kersten K., 1974, Kształtowanie stosunków ludnościowych, [w:] Polska Ludowa 1944– 1950. Przemiany społeczne, Wrocław, s. 74–176.
Google Scholar
Kersten K., 1992, Polacy, Żydzi, komunizm. Anatomia półprawd 1939–1968, Warszawa.
Google Scholar
Kłoskowska A., 1996, Kultury narodowe u korzeni, Warszawa.
Google Scholar
Kosiński L., 1963, Procesy ludnościowe na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945–1960, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, nr 40, Warszawa.
Google Scholar
Kosiński L., 1969, Changes in the ethnic structure in East-Central Europe in 1930– 1960, „The Geographical Review”, 59(3), New York, s. 389–402.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/213483
Koszałka M., Soja M., 2003, The Bojko Region – extinct ethnic region of the Polish Carpathians, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), The role of ethnic minorities in border regions, „Region and Regionalism”, 6(1), Łódź–Opole, s. 48–54.
Google Scholar
Koter M, 1993, Geographical classifications of ethnic minorities, [w:] Gosar A. (red.), Geography and ethnicity, „Geographica Slovenica”, 24, Ljubljana, s. 123–138.
Google Scholar
Koter M., 1995a, Ludność pogranicza – próba klasyfikacji genetycznej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica”, 20, Łódź, s. 239–246.
Google Scholar
Koter M., 1995b, A genetic classification of frontier peoples and multicultural border zones in Poland, Bohemia and Slovakia, [w:] Baran V. (red.), The boundaries and their impact on the territorial structure of region and state, „Acta Universitatis Mattiae Belii Banska Bystrica. Geographical Studies”, 1, s. 37–45.
Google Scholar
Koter M., 1998, Frontier peoples – origin and classification, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Borderlands or transborder regions – geographical, social and political problems, „Region and Regionalism”, 3, Opole–Łódź, s. 28–38.
Google Scholar
Kowalski M., 1998a, Wyznanie a preferencje wyborcze mieszkańców Białostocczyzny (1990–1997), „Przegląd Geograficzny”, 70(3–4), Warszawa, s. 269–282.
Google Scholar
Kowalski M., 1998b, Problematyka etniczna wschodniego pogranicza Polski, [w:] Kitowski J. (red.), Czynniki i bariery regionalnej współpracy transgranicznej. Próba syntezy, Rzeszów, s. 285–294.
Google Scholar
Kowalski M., 1999, Kulturowe uwarunkowania stosunków polsko-litewsko-białoruskich, [w:] Kitowski J. (red.), Problematyka geopolityczna Europy Środkowej i Wschodniej, Rozprawy i Monografie Wydziału Ekonomicznego, 18, filia UMSC, Rzeszów, s. 77– 88.
Google Scholar
Kowalski M., 2000, Geografia wyborcza Polski. Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych Polaków w latach 1989–1998, „Geopolitical Studies”, 7, Warszawa.
Google Scholar
Kowalski M., 2002, Mniejszość polska na Grodzieńszczyźnie, mniejszość białoruska na Białostocczyźnie, [w:] Sadowska-Snarska C. (red.), Problemy rozwoju przygranicznych regionów wschodniej Polski, Białystok, s. 89–106.
Google Scholar
Kowalski M., 2006, Belarusians in Białystok region, [w:] Kitowski J. (red.), Regional transboundary co-operation in countries of Central and Eastern Europe – a balance of achievements, „Geopolitical Studies”, 14, Warszawa, s. 477–487.
Google Scholar
Kowalski M., Solon J., 2008, Ethnical diversity and regional development of eastern borderland regions in Poland, Lithuania and Latvia, [w:] Territorial dilemmas of socio-economic development in Europe, Europa XXI, nr 18, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 79–98.
Google Scholar
Krysiński A., 1928, Liczba i rozmieszczenie Białorusinów w Polsce, Sprawy Narodowo- ściowe, 3–4, s. 351–378.
Google Scholar
Krysiński A., 1929, Liczba i rozmieszczenie Ukraińców w Polsce, odbitka ze Spraw Narodowościowych, nr 6 (1928), Warszawa.
Google Scholar
Krysiński A., 1933, Ludność polska a mniejszości w Polsce w świetle spisów ludności 1921 i 1931, odbitka ze Spraw Narodowościowych, nr 6 (1932), z. 4–6, Warszawa.
Google Scholar
Krysiński A., 1937a, Struktura narodowościowa miast polskich, odbitka ze Spraw Narodowościowych, nr 11 (1937), z. 3, Warszawa.
Google Scholar
Krysiński A., 1937b, Ludność ukraińska (ruska) w Polsce w świetle spisu ludności 1931 r., Sprawy Narodowościowe, nr 6 (1937), s. 567–636
Google Scholar
Kubijowicz W., 1921, Przyczynek do antropogeografii Gorganów, Przegląd Geograficzny, Kraków.
Google Scholar
Kubijowicz W., 1924, Rozmieszczenie kultur i ludności w Karpatach Wschodnich, Kraków.
Google Scholar
Kubijowicz W., 1927, Życie pasterskie w Beskidach Magurskich, Kraków.
Google Scholar
Kulesza M., 2010, To po nich pozostało… (ślady wielowyznaniowej Łodzi we współczesnym krajobrazie kulturowym miasta), [w:] Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Łódź, s. 241–326.
Google Scholar
Kulesza M., 2013, Wielokulturowe dziedzictwo Łodzi a współczesny krajobraz miasta, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, nr 2, Łódź, s. 11–46.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2300-0562.02.02
Kulesza M., Koter M., 2005, Ślady wielonarodowej i wielowyznaniowej Łodzi we współ- czesnym krajobrazie kulturowym miasta, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś M., Pytlas S. (red.), Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź, s. 137–300.
Google Scholar
Kulesza M., Rykała A., 2006, Przeszłość i teraźniejszość – wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego na współczesny krajobraz miast Polski Środkowej, „Acta Facultatis Studiorum Humanitatis et Naturae Universitatis Prešoviensis. Folia Geographica”, 10, s. 300–308.
Google Scholar
Kurcz Z., 1995, Mniejszość niemiecka w Polsce, Wrocław.
Google Scholar
Kurcz Z. (red.), 1997, Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław.
Google Scholar
Kwilecki A., 1963, Mniejszości narodowe w Polsce Ludowej, „Kultura i Społeczeń- stwo”, 4, s. 85–103.
Google Scholar
Kwilecki A., 1964, Problemy asymilacji mniejszości narodowych na Ziemiach Zachodnich na przykładzie Łemków, Warszawa.
Google Scholar
Kwilecki A., 1970, Fragmenty najnowszej historii Łemków, Warszawa.
Google Scholar
Kwilecki A., 1974, Łemkowie. Zagadnienia migracji i asymilacji, Warszawa.
Google Scholar
Leszczycki S., 1935, Zarys antropologiczny Łemkowszczyzny, Kraków.
Google Scholar
Liszewski S., 1991, Rola społeczności żydowskiej w organizacji przestrzeni miejskiej Łodzi, [w:] Liszewski S., Puś W. (red.), Dzieje Żydów w Łodzi 1820–1944. Wybrane problemy, Łódź.
Google Scholar
Łodziński S., 2002, Ochrona praw osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych – perspektywa europejska, Warszawa.
Google Scholar
Łodziński S., 2005, Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku, Warszawa.
Google Scholar
Madajczyk P. (red.), 1998, Mniejszości narodowe w Polsce. Państwo i społeczeństwo polskie a mniejszości narodowe w okresach przełomów politycznych (1944–1989), Warszawa.
Google Scholar
Madajczyk P., 2001, Niemcy polscy 1944–1989, Warszawa.
Google Scholar
Makowski B., 1986, Litwini w Polsce 1920–1939, Warszawa.
Google Scholar
Maliszewski E., 1916, Polacy i polskość na Litwie i Rusi, Warszawa.
Google Scholar
Maliszewski E., 1923, Stosunki narodowościowe w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
Google Scholar
Maryański A., 1962, Mniejszość grecka w województwie rzeszowskim, „Czasopismo Geograficzne”, 33(3), Warszawa, s. 362–363.
Google Scholar
Maryański A., 1977, Ludność świata, Warszawa.
Google Scholar
Maryański A., 1988, Narodowości świata, Warszawa.
Google Scholar
Matelski D., 1999, Niemcy w Polsce w XX wieku, Warszawa.
Google Scholar
Matykowski R., 1997, Udział i zróżnicowanie poparcia mniejszości narodowych w Polsce w wyborach parlamentarnych z dn. 21.10.1997, „Sprawy Narodowościowe. Nowa Seria”, 6(2), s. 261–272.
Google Scholar
Matykowski R., 2008, Przestrzenne zróżnicowanie w zachowaniach wyborczych mieszkańców województwa podlaskiego, [w:] Świątek D., Bednarek M., Siłka P. (red.), Współczesne problemy badawcze geografii polskiej – geografia człowieka, „Dokumentacja Geograficzna”, 36, Warszawa, s. 28–33.
Google Scholar
Matykowski R., Tobolska A., 1994, Mniejszości narodowe w Polsce w świetle wyników wyborów do Sejmu z dnia 27 października 1991 roku, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa”, 3(1), s. 131–143.
Google Scholar
Matykowski R., Tobolska A., 1998, Ethnic minorities and regional organisations in the Polish elections of 1991 and 1993, [w:] Burdack J., Grimm F.-D., Paul L. (red.), The political geography of current East-West relations, Lipsk, s. 242–251.
Google Scholar
Michna E., 1995, Łemkowie. Grupa etniczna czy naród?, Kraków.
Google Scholar
Michna E., 2004, Kwestie etniczno-narodowościowe na pograniczu słowiańszczyzny wschodniej i zachodniej. Ruch rusiński na Słowacji, Ukrainie i w Polsce, Kraków.
Google Scholar
Milewski J., Pyżewska A. (red.), 2005, Stosunki polsko-białoruskie w województwie bia- łostockim w latach 1939–1956, Warszawa.
Google Scholar
Mirga A., Mróz L., 1994, Cyganie. Odmienność i nietolerancja, Warszawa.
Google Scholar
Mironowicz E., 1992, Świadomość narodowa społeczności prawosławnej Białostocczyzny, Zeszyty Naukowe Instytutu Nauk Politycznych UW, 17, Warszawa, s. 109–142.
Google Scholar
Mironowicz E., 1993, Białorusini w Polsce 1944–1949, Warszawa.
Google Scholar
Mironowicz E., 2000, Polityka narodowościowa PRL, Białystok.
Google Scholar
Misiło E., 1993, Akcja „Wisła”. Dokumenty, Warszawa.
Google Scholar
Misiło E., 1996, Repatriacja czy deportacja. Przesiedlenia Ukraińców z Polski do USRR 1944–1946, t. 1: Dokumenty 1944–1945, Warszawa.
Google Scholar
Mordawski J., 2005, Statystyka ludności kaszubskiej. Kaszubi u progu XXI wieku, Gdańsk.
Google Scholar
Motyka G., 2011, Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”. Konflikt polsko-ukraiński 1943– 1947, Kraków.
Google Scholar
Nijakowski L. (red.), 2004, Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?, Warszawa.
Google Scholar
Nijakowski L. (red.), 2005, Polityka państwa polskiego wobec mniejszości narodowych i etnicznych, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Sejm RP, Warszawa.
Google Scholar
Nijakowski L., Łodziński S. (red.), 2003, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. Informator 2003, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Sejm RP, Warszawa.
Google Scholar
Obracht-Prondzyński C., 2002, Kaszubi – między dyskryminacją a regionalną podmiotowością, Gdańsk.
Google Scholar
Obracht-Prondzyński C. (red.), 2007a, Kim są Kaszubi? Nowe tendencje w badaniach społecznych, Gdańsk.
Google Scholar
Obracht-Prondzyński C., 2007b, Kaszubi dzisiaj. Kultura – język – tożsamość, Gdańsk.
Google Scholar
Obracht-Prondzyński C., 2008, Ruch kaszubsko-pomorski u progu XXI wieku. Stan organizacyjny i dylematy programowe, [w:] Sakson A. (red.), Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy – między polskością a niemieckością, Poznań, s. 233–242.
Google Scholar
Olejnik L., 2003, Polityka narodowościowa Polski w latach 1944–1960, Łódź.
Google Scholar
Ossowski S., 1984, O ojczyźnie i narodzie, Warszawa.
Google Scholar
Otok S., 2003, Geografia polityczna. Geopolityka – państwo – ekopolityka, Warszawa.
Google Scholar
Pełczyński G., 1995, Najmniejsza z mniejszości. Rzecz o Karaimach polskich, Warszawa.
Google Scholar
Pełczyński G., 1997, Ormianie polscy w wieku XX. Problem odrębności etnicznej, Warszawa.
Google Scholar
Pełczyński G., 2004, Karaimi polscy, Warszawa.
Google Scholar
Pisuliński J., 2009, Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski do USSR w latach 1944– 1947, Rzeszów.
Google Scholar
Podlaski K. (Skaradziński B.), 1990, Białorusini, Litwini, Ukraińcy, Białystok.
Google Scholar
Posern-Zieliński A., 2005, Etniczność. Kategorie. Procesy etniczne, Poznań.
Google Scholar
Puś W., Liszewski S. (red.), 1991, Dzieje Żydów w Lodzi 1820–1944. Wybrane problemy, Łódź.
Google Scholar
Reinfuss R., 1948, Łemkowie jako grupa etnograficzna, Prace i Materiały Etnograficzne, t. 7, Lublin.
Google Scholar
Reinfuss R., 1990, Śladami Łemków, Warszawa.
Google Scholar
Romer E., 1916, Geograficzno-statystyczny atlas Polski, Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Romer E., 1921, Polski Atlas Kongresowy, Lwów–Warszawa.
Google Scholar
Rykała A., 2003, Dziedzictwo materialne Żydów w krajobrazie kulturowym województwa łódzkiego, [w:] Orłowska E., Klementowski J. (red.), Kulturowy aspekt badań geograficznych. Studia teoretyczne i regionalne, Wrocław.
Google Scholar
Rykała A., 2006, Mniejszości religijne w Polsce na tle struktury narodowościowej i etnicznej, [w:] Bieńkowska-Ptasznik M., Krzysztofek K., Sadowski A. (red.), Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo i na pograniczach, t. 1, Białystok, s. 379–412.
Google Scholar
Rykała A., 2007, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości żydowskiej w Polsce po drugiej wojnie światowej, Łódź.
Google Scholar
Rykała A., 2008a, Sytuacja społeczno-kulturalna Litwinów w Polsce i ich wpływ na relacje między krajem zamieszkania a Litwą, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 9, Łódź, s. 89–113.
Google Scholar
Rykała A., 2008b, Żydowska przestrzeń sakralna dawnej i współczesnej Łodzi na przykładzie synagog i domów modlitwy, [w:] Kulesza M. (red.), Czas i przestrzeń w naukach geograficznych. Wybrane problemy geografii historycznej, Łódź, s. 103–130.
Google Scholar
Rykała A., 2008c, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej Karaimów polskich na tle zmian ich przynależności państwowej, [w:] Eberhardt P. (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, „Prace Geograficzne”, 218, Warszawa, s. 237–266.
Google Scholar
Rykała A., 2010, Łódź na mapie skupisk żydowskich Polski (po 1945 r.), [w:] Lech A., Radziszewska K., Rykała A. (red.), Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, Łódź, s. 267–332.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-496-9.14
Rykała A., 2011, Mniejszości religijne w Polsce – geneza, struktury przestrzenne, tło etniczne, Łódź.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-577-5
Rykała A., 2013, Działalność społeczno-kulturalna mniejszości narodowych i religijnych w przestrzeni miejskiej Pabianic do drugiej wojny światowej, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, nr 2, Łódź, s. 263–302.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2300-0562.02.12
Rykała A., 2014, National, ethnic and religious minorities in contemporary Poland, [w:] Marszał T. (red.), Society and space in contemporary Poland in Łódź University geographical research, Łódź, s. 137–170.
Google Scholar
Rykała A., Barwiński M., 2010, Przemiany demograficzno-społeczne i działalność organizacyjna Niemców w Łodzi na tle sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce po 1945 roku, [w:] Lech A., Radziszewska K., Rykała A. (red.), Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, Łódź, s. 333–375.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-496-9.15
Rykała A., Kulesza M., 2009, Materialne dziedzictwo Żydów w krajobrazie kulturowym Polski Środkowej, [w:] Kulesza M. (red.), Geografia historyczna jako determinanta rozwoju nauk humanistycznych, Łódź–Legnica, s. 203–217.
Google Scholar
Rykała A., Sobczyński M., 2014, The Karaims of Poland: religious-ethnic heritage of the old Polish Republic in a modern geographical-political space, [w:] Bufon M., Minghi J., Paasi A. (red.), The New European Frontiers: Social and Spatial (Re)Integration Issues in Multicultural and Border Regions, Cambridge Scholars Publishing, s. 110–126.
Google Scholar
Rykiel Z., 2006, Podstawy geografii politycznej, Warszawa.
Google Scholar
Sadowski A., 1991, Narody wielkie i małe. Białorusini w Polsce, Kraków.
Google Scholar
Sadowski A., 1995, Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców, Białystok.
Google Scholar
Sakson A., 1998, Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945–1997, Poznań.
Google Scholar
Sakson A. (red.), 2008, Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy – między polskością a niemieckością, Poznań.
Google Scholar
Siwek T., 1996, Cesko-polska etnicka hranica, Ostrava.
Google Scholar
Siwek T., 2005, Ethnic identity versus declared nationality in the Czech part of Teschen Silesia (Zaolzie), [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Historical, ethnic and geographical problems of borderlands, „Region and Regionalism”, 7(2), Opole–Łódź, s. 115–122.
Google Scholar
Słabig A., 2008, Aparat bezpieczeństwa wobec mniejszości narodowych na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1989, Szczecin.
Google Scholar
Smoleński J., 1921, W sprawie polskości ziemi wileńskiej, Orli Lot, t. 2, nr 2, s. 18–20, nr 3, s. 37–39.
Google Scholar
Smoleński J., 1933, Ludność o języku polskim na obszarze Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Statystyczny”, 10(3), Warszawa.
Google Scholar
Sobczyński M., 2000, Struktura narodowościowo-wyznaniowa Polski, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 3, Łódź, s. 157–174.
Google Scholar
Sobczyński M., 2008a, Historia geografii politycznej, [w:] Jackowski A., Liszewski S., Richling A. (red.), Historia geografii polskiej, Warszawa, s. 219–236.
Google Scholar
Sobczyński M., 2008b, Stan i perspektywy rozwoju geografii politycznej w Polsce, [w:] Liszewski S., Łoboda J., Maik W. (red.), Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. Raport z pracy Komitetu Nauk Geograficznych Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2003–2006, Bydgoszcz, s. 188–201.
Google Scholar
Sobczyński M., 2012, Interakcja „badacz – podmiot badania” w studiach nad mniejszościami narodowymi w Polsce, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, nr 1, Łódź, s. 95–112.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2300-0562.01.06
Sobczyński M., Grabowska E., 1993, Metodologiczne problemy badania mniejszości narodowych i religijnych, Geopolitical and Social Problems of the Former Socialistic Countries, Conference Papers, Soczewka.
Google Scholar
Sobczyński M., Zawadzka B., 1988, Orawa Polska, Łódź.
Google Scholar
Soja M., 2001, The cultural and ethnic diversity of the population of Łemkowszczyzna (Lemko Region) in the 19th and 20th century, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Changing role of border areas and regional policies, „Region and Regionalism”, 5, Łódź– Opole, s. 212–221.
Google Scholar
Soja M., 2010, Cykle rozwojowe ludności Karpat Polskich w XIX i XX wieku, Kraków.
Google Scholar
Statystyka Polski, 1927, Pierwszy Powszechny Spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku, t. 19: Województwo białostockie, Warszawa.
Google Scholar
Statystyka Polski, 1938, Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 grudnia 1931 roku, Seria C, Warszawa.
Google Scholar
Statystyka Polski, 1947, Seria D – Powszechny sumaryczny spis ludności z dnia 14 lutego 1946 roku, z. 1, Warszawa.
Google Scholar
Syrnyk J. (red.), 2009, Aparat bezpieczeństwa Polski Ludowej wobec mniejszości narodowych i etnicznych oraz cudzoziemców, Warszawa.
Google Scholar
Szczepankiewicz-Battek J., 2001, The multicultural character of east Lusatia and its role in cross-border cooperation, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Changing role of border areas and regional policies, „Region and Regionalism”, 5, Opole–Łódź, s. 100–104.
Google Scholar
Szczepankiewicz-Battek J., 2003, Lusatian Sorbs – the smallest nation of Central Europe, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), The role of ethnic minorities in border regions, „Region and Regionalism”, 6(1), Łódź–Opole, s. 55–59.
Google Scholar
Szczepankiewicz-Battek J., 2005, Łużyce – przestrzeń dysocjacji kultur narodowych i religijnych, Słupsk.
Google Scholar
Szczygielski K., 2006, Geografia mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Ujęcie ilościowe, Opole.
Google Scholar
Szmeja M., 2005, Czy Ślązacy są narodem, [w:] Malikowski M., Wojakowski D. (red.), Granice i pogranicza nowej Unii Europejskiej. Z badań regionalnych, etnicznych i lokalnych, Kraków, s. 158–171.
Google Scholar
Świechowski M., 1917, Żywioł polski na ziemiach litewskich, Zakopane.
Google Scholar
Tarka K., 1998, Litwini w Polsce 1944–1997, Opole.
Google Scholar
Tobjański Z., 1994, Czesi w Polsce, Kraków
Google Scholar
Tomaszewski J., 1985a, Rzeczpospolita wielu narodów, Warszawa.
Google Scholar
Tomaszewski J., 1985b, Ojczyzna nie tylko Polaków, Warszawa.
Google Scholar
Tomaszewski J., 1991, Mniejszości narodowe w Polsce w XX wieku, Warszawa.
Google Scholar
Tomaszewski J. (red.), 1993, Najnowsze dzieje Żydów w Polsce, Warszawa.
Google Scholar
Urbański Z., 1932, Mniejszości narodowe w Polsce, Warszawa
Google Scholar
Wakar W., 1917, Rozwój terytorialny narodowości polskiej, cz. 1: Statystyka narodowościowa dzielnicy pruskiej i austryackiej, cz. 2: Statystyka narodowościowa Kró- lestwa Polskiego, cz. 3: Statystyka narodowościowa kresów wschodnich, Warszawa, Kielce.
Google Scholar
Waldenberg M., 1992, Kwestie narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa.
Google Scholar
Waldenberg M., 2000, Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo- -Wschodniej. Dzieje konfliktów i idei, Warszawa.
Google Scholar
Wanatowicz M., 2004, Od indyferentnej ludności do śląskiej narodowości? Postawy narodowe ludności autochtonicznej Górnego Śląska w latach 1945–2003 w świadomości społecznej, Katowice.
Google Scholar
Warmińska K., 1999, Tatarzy polscy. Tożsamość religijna i etniczna, Kraków.
Google Scholar
Wasilewski L., 1917, Kresy Wschodnie, Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Wasilewski L., 1925, Litwa i Białoruś. Zarys historyczno-polityczny stosunków narodowościowych, Warszawa–Kraków
Google Scholar
Wasilewski L., 1927, Istotna liczba Ukraińców w Polsce, Sprawy Narodowościowe, 5– 6, s. 227–236.
Google Scholar
Wasilewski L., 1929, Sprawy narodowościowe w teorji i w życiu, Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Wąsowicz J., 1928, Polacy na Ukrainie w świetle ostatniego spisu ludności, „Czasopismo Geograficzne”, 6(1), Łódź–Warszawa, s. 18–28.
Google Scholar
Weinfeld J., 1912, Ludność miejska Galicji i jej skład wyznaniowy, Wiadomości Statystyczne o stosunkach krajowych, 24(2), Lwów.
Google Scholar
Wiatr J., 1973, Naród i państwo. Socjologiczne problemy kwestii narodowej, Warszawa.
Google Scholar
Wojakowski D., 2002, Polacy i Ukraińcy. Rzecz o pluralizmie i tożsamości na pograniczu, Kraków
Google Scholar
Wojecki M., 1975, Ludność grecka w Polsce Ludowej, „Przegląd Geograficzny”, 47(4), Warszawa, s. 763–768.
Google Scholar
Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski, 2008, Sienkiewicz W., Hryciuk G. (red.), Warszawa.
Google Scholar
Wysocki J., 2011, Ukraińcy na Lubelszczyźnie w latach 1944–1989, Lublin.
Google Scholar
Wysocki T., 2006, Osoby niepolskiej narodowości i języka w Polsce w świetle NSP 2002, „Studia Demograficzne”, 2/150, s. 96–125.
Google Scholar
Wysocki T., 2010, Zmiany w strukturze narodowościowej mieszkańców Polski w XX wieku i ich konsekwencje dla procesów demograficznych, Łódź.
Google Scholar
Zaborski B., 1937, Liczba i rozmieszczenie mieszkańców Polski według języków i wyznań (uwagi ogólne w świetle spisu 1931 r.), „Sprawy Narodowościowe”, 11(1–2), s. 75–86.
Google Scholar
Zaborski B., Wrzosek A., 1939, Antropogeografia, [w:] Wielka geografia powszechna, t. 3, Warszawa.
Google Scholar
Znaniecki F., 1990, Współczesne narody, Warszawa.
Google Scholar
Żelazny W., 2004, Etniczność. Ład – konflikt – sprawiedliwość, Poznań.
Google Scholar
Żołędowski C., 2003, Białorusini i Litwini w Polsce, Polacy na Białorusi i Litwie. Uwarunkowania współczesnych stosunków między większością i mniejszościami narodowymi, Warszawa.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.