Spisy powszechne w Polsce w latach 1921–2011 – określanie czy kreowanie struktury narodowościowej?

Marek Barwiński

doi:10.18778/1508-1117.21.03

Autor

Marek Barwiński Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytet Łódzki

DOI:

https://doi.org/10.18778/1508-1117.21.03

Słowa kluczowe:

struktura narodowościowa Polski, spis powszechny, mniejszości narodowe

Abstrakt

W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytania, na ile metody przeprowadzenia spisów powszechnych, sformułowania tzw. pytań etnicznych oraz bieżące uwarunkowania polityczne i społeczne mogą kształtować ich wyniki w odniesieniu do struktury narodowościowej. Omówiono spisy ludności przeprowadzone w Polsce w ciągu ostatnich 90 lat, zwracając szczególną uwagę na czynniki, które mogły spowodować wypaczenie ich rezultatów. Skupiono się nie tyle na kolejnym przedstawieniu – powszechnie znanych – wyników w ujęciu ilościowym i przestrzennym, ale na „mechanizmie” przeprowadzenia spisu w kontekście ówczesnych realiów politycznych i społecznych.

Bibliografia

Adamczuk L., Łodziński S. (red.), 2006, Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, Warszawa.
Google Scholar

Babiński G., 2004, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w świetle spisu ludności z roku 2002, „Studia Socjologiczne”, 1(172), s. 139–152.
Google Scholar

Barwiński M., 2004, Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Łódź.
Google Scholar

Barwiński M., 2006, Liczebność i rozmieszczenie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w 2002 roku a wcześniejsze szacunki, [w:] Bieńkowska-Ptasznik M., Krzysztofek K., Sadowski A. (red.), Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo i na pograniczach, t. 1, Białystok, s. 345–370.
Google Scholar

Barwiński M., 2013, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-785-4

Barwiński M., 2014, Struktura narodowościowa Polski w świetle wyników spisu powszechnego z 2011 roku, „Przegląd Geograficzny”, 86(2), s. 217–241.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2014.2.3

Chałupczak H., 2006, Liczba mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w świetle powszechnego spisu ludności z 2002 roku oraz badań naukowych, [w:] Michalik E., Chałupczak H. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w procesach transformacji oraz integracji, Lublin, s. 263–270.
Google Scholar

Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce w latach 1918–1995, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Eberhardt P., 1996, Między Rosją a Niemcami, Warszawa.
Google Scholar

Eberhardt P., 2006, Przemiany struktury etnicznej ludności Polski w XX wieku, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa”, 28, s. 53–74.
Google Scholar

Eberhardt P., 2008, Struktura narodowościowa ludności Polski, „Rocznik Nauk Społecznych”, 36(1), s. 145–170.
Google Scholar

Eberhardt P., 2010, Migracje polityczne na ziemiach polskich (1939–1950), Poznań.
Google Scholar

Gawryszewski A., 2005, Ludność Polski w XX wieku, Monografie, 5, IGiPZ PAN, Warszawa.
Google Scholar

Gołata E., 2008, Spisy ludności – możliwości i ograniczenia, [w:] Statystyka wczoraj, dziś i jutro, Biblioteka Wiadomości Statystycznych, 56, GUS, Warszawa, s. 72–84.
Google Scholar

Gołata E., 2013, Spis ludności i prawda, „Studia Demograficzne”, 1(161), s. 23–55.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/v10274-012-0002-y

GUS, 2008, Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 w zakresie deklarowanej narodowości oraz języka używanego w domu (15.07.2008), http://www.stat.gov.pl/gus/
Google Scholar

GUS, 2013, Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna (09.04.2013), http://www.stat.gov.pl/
Google Scholar

Holzer Z., 1989, Demografia, Warszawa.
Google Scholar

Hołuszko M., 1993, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce, „Społeczeństwo Otwarte”, 2, Warszawa.
Google Scholar

Krysiński A., 1937, Ludność ukraińska (ruska) w Polsce w świetle spisu 1931, „Sprawy Narodowościowe”, 11(6), s. 567–591.
Google Scholar

Kurcz Z. (red.), 1997, Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław.
Google Scholar

Łodziński S., 2005, Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku, Warszawa.
Google Scholar

Łodziński S., 2006, Trauma i władza liczb. Wybrane problemy społecznego odbioru pytania o „narodowość” w Narodowym Spisie Powszechnym z 2002 roku, [w:] Adamczuk L., Łodziński S. (red.), Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, Warszawa, s. 171–208.
Google Scholar

Makowski B., 1986, Litwini w Polsce 1920–1939, Warszawa.
Google Scholar

Nijakowski L., Łodziński S. (red.), 2003, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. Informator 2003, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Warszawa.
Google Scholar

Olejnik L., 2003, Polityka narodowościowa Polski w latach 1944–1960, Łódź.
Google Scholar

Rykiel Z., 2006, Podstawy geografii politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Sakson A., 1991, Mniejszość niemiecka na tle innych mniejszości narodowych we współczesnej Polsce, „Przegląd Zachodni”, 47, s. 1–23.
Google Scholar

Sobczyński M., 2000, Struktura narodowościowo-wyznaniowa Polski, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 3, Łódź, s. 157–174.
Google Scholar

Sobczyński M., 2012, Interakcja „badacz – podmiot badania” w studiach nad mniejszościami narodowymi w Polsce, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, t. 1, Łódź, s. 95–112.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2300-0562.01.06

Statystyka Polski, 1938, Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 XII 1931 roku, Seria C, Warszawa.
Google Scholar

Statystyka Polski, 1947, Seria D – Powszechny sumaryczny spis ludności z dnia 14 lutego 1946 roku, z. 1, Warszawa.
Google Scholar

Szczygielski K., 2006, Geografia mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Ujęcie ilościowe, Opole.
Google Scholar

Tomaszewski J., 1985, Ojczyzna nie tylko Polaków, Warszawa.
Google Scholar

Wasilewski L., 1927, Istotna liczba Ukraińców w Polsce, „Sprawy Narodowościowe”, 5–6, s. 227–236.
Google Scholar

Zaborski B., 1937, Liczba i rozmieszczenie mieszkańców Polski według języków i wyznań (uwagi ogólne w świetle spisu 1931 r.), „Sprawy Narodowościowe”, 11(1–2), s. 75–86.
Google Scholar