Ewolucja stosunków pomiędzy Ukrainą a Federacją Rosyjską w wymiarze geopolitycznych i środków bezpieczeństwa: Na podstawie analiz eksperckich

Abstrakt

Celem autorów artykułu jest analiza najnowszej odsłony stosunków ukraińsko-rosyjskich. Za jego główną tezę można przyjąć stwierdzenie, iż wspomniane relacje nabierają strategicznego znaczenia z punktu widzenia ewolucji systemu stosunków międzynarodowych w regionie Europy Środkowej i Wschodniej. W przypadku włączenia Ukrainy do Unii Euroazjatyckiej, co zaproponował swego czasu prezydent Rosji Władimir Putin, Rosja stałaby się jedynym liderem na obszarze byłego Związku Radzieckiego, gdzie zresztą zdaniem ekspertów koncentrują się kluczowe dla jej rozwoju i interesu narodowego w sferze gospodarki i bezpieczeństwa. Rosyjscy politycy starają się z wszystkich sił stworzyć efektywny neoimperialny model soft-power (kulturowo-ideologiczny) na potrzeby zagospodarowania przestrzeni poradzieckiej.

Autorzy koncentrują swoje wysiłki na analizie i komentarzach artykułów prasowych i specjalistycznych ukazujących się na Ukrainie w ciągu ostatnich kilku lat. Najważniejsi ukraińscy politycy i analitycy niemal jednogłośnie dochodzili do konkluzji, iż kluczowym celem Ukrainy w sferze polityki zagranicznej powinna być implementacja projektów alternatywnych w stosunku do neoimperialnych planów Rosji. Szczególnego znaczenia nabiera w tym kontekście problem budowy ukraińskiej tożsamości we współczesnej Europie i świecie. Wnikliwa analiza wyników badań ukraińskiej opinii publicznej w odniesieniu do najbardziej pożądanych priorytetów w sferze polityki zagranicznej Ukrainy pozwoliła na zdiagnozowanie istotnych rozbieżności w jej percepcji na poziomie środowiska eksperckiego (sprzyjającego zachodniemu wektorowi rozwoju ukraińskiej polityki zagranicznej) i ukraińskiego społeczeństwa, którzy wahają się pomiędzy wschodnim a europejskim wektorem rozwoju ukraińskiej polityki zagranicznej.

Badacze wskazują, że z uwzględnieniem obecnych uwarunkowań dla Ukrainy najbardziej pożądany model rozwoju ukraińskiej państwowości to model „wagi średniej” (mocarstwa średniego szczebla), w ramach realizacji którego Ukraina mogłaby odgrywać znaczącą rolę w Europie Środkowej i Wschodniej, opierając się na produktywnej współpracy ze swymi sąsiadami, ze szczególnym uwzględnieniem Polski, która stała się częścią nowoczesnej zjednoczonej Europy. Z punktu widzenia realizacji podobnego modelu konieczne jest realizowanie wewnętrznej proeuropejskiej polityki.

Warunkiem koniecznym z punktu widzenia budowy partnerskich i przewidywalnych relacji pomiędzy Ukrainą a Rosją jest rozwój i pogłębienie procesów demokratycznych, przede wszystkim na Ukrainie, ale także w Rosji. Tym niemniej w ciągu ostatnich kilku lat mamy na Ukrainie do czynienia z „powstrzymywaniem” demokracji i jej percepcji daleko odmiennej od wartości i rozwiązań charakterystycznych dla ustabilizowanych państw demokratycznych.