Form and Power On the Disciplinary Coding of National Identity in “Pamiętnik Stefana Czarnieckiego” by Witold Gombrowicz
DOI:
https://doi.org/10.18778/2299-7458.09.13Słowa kluczowe:
Witold Gombrowicz, Michel Foucault, discipline, national identity, repulsionAbstrakt
The aim of this article is to analyse Witold Gombrowicz’s short story entitled “Pamiętnik Stefana Czarnieckiego” in the context of the convergence between the writer’s worldview and the philosophy of Michel Foucault. Nietzschean motifs inspired both authors to formulate a similar constructivist anthropology and a similar criticism of the concept of discipline. The themes of form and creating a human being by a human being – central to Gombrowicz’s writing – correspond to Foucault’s notion of the production of the subject. In such a perspective, “Pamiętnik Stefana Czarnieckiego” can be read as a record of the experience of an individual subjected to social practices of disciplinary embarrassment, aimed at producing a subject defined by nationality and heteronormativity, as well as the experience of rebellion against an imposed identity. Such a reading reveals the political stakes of the literary output by the author of Ferdydurke: expressed in the deconstruction of authoritarian forms of empowerment and in the pursuit to replace them with forms of subjectification based on irony, fluidity and distance.
Pobrania
Bibliografia
Adamczak, Kazimierz. Doświadczenia polsko-żydowskie w literaturze emigracyjnej (1939–1980). Krakow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
Google Scholar
Adorno, Theodor W., Else Frenkel-Brunswik, Daniel J. Levinson, R. Nevitt Sanford, The Authoritarian Personality. New York: Norton, 1969.
Google Scholar
Bielecki, Marian. Literatura i lektura. O metaliterackich i metakrytyczych poglądach Witolda Gombrowicza. Krakow: Universitas, 2004.
Google Scholar
Błoński, Jan. “O Gombrowiczu.” Pamiętnik Literacki, no. 8 (1970).
Google Scholar
Butler, Judith. Uwikłani w płeć: feminizm i polityka tożsamości. Translated by Karolina Krasuska. Warsaw: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2008.
Google Scholar
Deleuze, Gilles. Foucault. Edited and translated by Seán Hand. Minneapolis–London: University of Minnesota Press, 2006. Accessed October 10, 2020 https://altexploit.files.wordpress.com/2017/05/gilles-deleuze-sean-hand-foucault-university-of-minnesota-press-1988.pdf
Google Scholar
Deleuze, Gilles. “How Do We Recognize Structuralism?” In Gilles, Deleuze. Desert Islands and Other Texts: 1953–1974. Translated by Michael Taormina, edited by David Lapoujade. Los Angeles: Semiotext(e), 2004. Accessed October 15, https://palmermethode.files.wordpress.com/2018/07/semiotexte-foreign-agents-gilles-deleuze-desert-islands-and-other-texts-1953-1974-2003-semiotexte.pdf
Google Scholar
Deleuze, Gilles. Nietzsche and Philosophy. Translated by Hugh Tomlinson. London–New York: Continuum, 2002. Accessed October 10, https://antilogicalism.com/wp-content/uploads/2017/07/nietzsche-and-philosophy.pdf
Google Scholar
Dziewoński, Piotr. Fryderyk Nietzsche i światopogląd ironiczny w “Ślubie” Gombrowicza. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008.
Google Scholar
Foucault, Michel. Discipline and Punish: The Birth of the Prison. Translated by Alan Sheridan. New York: Vintage Books, 1995, 227–228. Accessed October 11, 2020, https://monoskop.org/images/4/43/Foucault_Michel_Discipline_and_Punish_The_Birth_of_the_Prison_1977_1995.pdf
Google Scholar
Foucault, Michel. Historia seksualności. Translated by Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant, Krzysztof Matuszewski. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2010.
Google Scholar
Foucault, Michel. Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu. Translated by Helena Kęszycka. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.
Google Scholar
Foucault, Michel. Nietzsche, genealogia, historia. In Foucault, Michel. Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Translated by Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. Warsaw–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
Google Scholar
Foucault, Michel. Security, Territory, Population. Edited by Michel Senellart, translated by Graham Burchell. London: Palgrave Macmilan, 2009.
Google Scholar
Głowiński, Michał. Gombrowicz i nadliteratura. Krakow: Wydawnictwo Literackie, 2002.
Google Scholar
Gombrowicz, Witold. Bakakaj. Krakow–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1986.
Google Scholar
Gombrowicz, Witold. “Byłem pierwszym strukturalistą.” Translated by Maciej Broński. In Gombrowicz, Witold. Publicystyka, Wywiady. Teksty różne 1963–1969, Edited by Jan Błoński, Jerzy Jarzębski. Krakow: Wydawnictwo Literackie, 1997.
Google Scholar
Gombrowicz, Witold. Ferdydurke. Krakow–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1986.
Google Scholar
Gombrowicz, Witold. [A response to a survey by Wiadomości: A welcome question to Tarnawski]. In Gombrowicz, Witold. Polish Memories. Translated by Bill Johnston. New Haven: Yale University Press, 2004.
Google Scholar
Gombrowicz, Witold. Publicystyka, Wywiady. Teksty różne 1963–1969. Edited by Jan Błoński, Jerzy Jarzębski. Krakow: Wydawnictwo Literackie, 1997.
Google Scholar
Gombrowicz, Witold. Trans-Atlantyk. Krakow–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1986.
Google Scholar
Gombrowicz, Witold. Trans-Atlantyk. Translated by Danuta Borchardt. New Haven: Yale University Press, 2014.
Google Scholar
Hobsbawm, Eric. Narody i nacjonalizm po 1780 roku: program, mit, rzeczywistość. Translated by Jakub Maciejczyk, Marcin Starnawski. Warsaw: Wydawnictwo Difin 2010.
Google Scholar
Hryniewicz, Karol. “Przygody ciała w dziennikach Gobrowicza zapisane (perspektywa nie tylko fenomenologiczna).” In Gombrowicz z przodu i z tyłu. Edited by Krzysztof Ćwikliński, Anna Spólna, Dominika Światkowska. Radom: Wydawnictwo UHT, 2013.
Google Scholar
Jarzębski, Jerzy. Gra w Gombrowicza. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982.
Google Scholar
Kijowski, Andrzej. “Strategia Gombrowicza.” In Problemy literatury polskiej lat 1890–1939. Seria II. Edited by Hanna Krichner, Zbigniew Żabicki. Wrocław: Instytut Literatury, 1974.
Google Scholar
Kristeva, Julia. “Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie.” Translated by Maciej Falski. Krakow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007.
Google Scholar
Marx, Karl. Critique of Hegel’s Philosophy of Right. Oxford: Oxford University Press, 1970. Accessed October 10, 2020, https://pdfs.semanticscholar.org/1f80/c14a0b1cd94d6814d2e893792d88e763615e.pdf
Google Scholar
Mikołajec, Marek. “Arcyludzkie i zwierzęce na przykładzie Pamiętnika Stefana Czarnieckiego.” In Mikołajec, Marek. Profanacje, rewizje – przeciw doktrynom. Dwa opowiadania z debiutanckiego tomu Witolda Gombrowicza. Katowice: Uniwersytet Śląski, 2014.
Google Scholar
Nowaczyński, Adolf. “Kosmo-małki.” Gazeta Warszawska, no. 275 (1933).
Google Scholar
Nycz, Ryszard. “Literatura nowoczesna wobec doświadczenia,” Teksty Drugie, no. 6 (2006).
Google Scholar
Płonowska-Ziarek, Ewa. “Wprowadzenie, Blizna cudzoziemca i barokowa fałda. Przynależność narodowa a homoseksualizm w Tras-Atlantyku Witolda Gombrowicza.” In Grymasy Gombrowicza. W kręgu problemów modernizmu, społeczno-kulturowej roli płci i tożsamości narodowej. Edited by Ewa Płonowska-Ziarek. Translated by J. Margański. Krakow: Universitas, 2001.
Google Scholar
Theweleit, Klaus. Męskie fantazje. Translated by M. Falkowski, M. Herer. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2016.
Google Scholar
Umińska, Bożena. Postać z cieniem. Portrety Żydówek w polskiej literaturze od końca XIX wieku do 1939 roku. Warsaw: Sic!, 2001.
Google Scholar
Warkocki, Błażej. “Co za wstyd! Pamiętnik z okresu queerowego dojrzewania: prolegomena,” Teksty Drugie, no. 4 (2016).
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.4.5
Warkocki, Błażej. Pamiętnik afektów z okresu dojrzewania. Poznań–Warsaw: Instytut Badań Literackich PAN, 2018.
Google Scholar
Warkocki, Błażej. “Rasowy kształt niemęskości. O Pamiętniku Stefana Czarnieckiego Witolda Gombrowicza.” Autobiografia. Literatura. Kultura. Media, no. 1 (2016).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.