Imigranci z Hesji i Badenii między Łodzią a Szadkiem w pierwszej połowie XIX w.

Krzysztof Paweł Woźniak

doi:10.18778/1643-0700.15.07

Autor

Krzysztof Paweł Woźniak Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno- Historyczny, Katedra Historii Polski XIX w., 90-219 Łódź, ul. Kamińskiego 27a.

DOI:

https://doi.org/10.18778/1643-0700.15.07

Słowa kluczowe:

osadnictwo wiejskie, Niemcy, imigracja

Abstrakt

Chłopscy imigranci z Hesji i Badenii pojawili się w Królestwie Polskim w latach 1835–1837. Do wychodźstwa skłoniły ich trudne warunki ekonomiczne w ojczyznach (przeludnienie wsi) i zachęta ze strony władz Królestwa Polskiego i właścicieli ziemskich, zainteresowanych tworzeniem wsi czynszowych w swoich dobrach. W efekcie kilka takich osad (Srebrna, Bechcice, Łobudzice) powstało na gruntach Mikołaja Krzywiec Okołowicza, na pograniczu województw kaliskiego i mazowieckiego. Okazana przez dziedzica pomoc pozwoliła przybyszom pokonać trudności pierwszych lat gospodarowania na nowym terenie. W późniejszych latach ich wsie wyróżniały się stabilnością gospodarczą. Przybysze z Hesji (ewangelicy) utrzymali też swoją odrębność wobec polskiego (katolickiego) otoczenia. Natomiast chłopi badeńscy (katolicy) zintegrowali się z nim.

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Komisja Rządowa Przychodów i Skarbu, mf 24119.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji, sygn. 6556, 7778, 7820.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Protokoły Rady Administracyjnej, t. 12.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Kaliszu Naczelnik Powiatu Kaliskiego, sygn. 64.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Łodzi Akta notariusza K. Janickiego, 1835.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Łodzi Akta notariusza J. Stokowskiego, sygn. 4, 8, 18, 19, 24, 69, 77, 78, 101, 102.
Google Scholar

Materiały do historii miast, przemysłu i klasy robotniczej w okręgu łódzkim, red. N. Gąsiorowska, t. II: Źródła do historii miast łódzkiego okręgu przemysłowego w XIX w., oprac. R. Kaczmarek, Warszawa 1958.
Google Scholar

Obraz Królestwa Polskiego w okresie konstytucyjnym, t. 1: Raporty Rady Stanu Królestwa Polskiego z działalności rządu w latach 1816–1828, do druku przygotowały i wstępem opatrzyły J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, Warszawa 1984.
Google Scholar

Skorowidz Królestwa Polskiego, t. II, Warszawa 1877.
Google Scholar

Tabela miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i liczby ludności, alfabetycznie ułożona, t. II, Warszawa 1827.
Google Scholar

Uruski S., Herbarz szlachty polskiej, t. XII, Warszawa 1915.
Google Scholar

Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego, cz. 2, t. II, Warszawa 1866.
Google Scholar

Beer M., Die „trockene Auswanderung”. Eine thematische und forschungsgeschichtliche Einordnung, [w:] Migration nach Ost- und Südosteuropa vom 18. bis zum Beginn des 19. Jahrhunderts. Ursachen – Formen – Verlauf – Ergebnis, wyd. M. Beer, D. Dahlmann, Stuttgart 1999.
Google Scholar

Hahn S., Russische Staatsmänner und Diplomaten der Gegenwart, Berlin 1877.
Google Scholar

Ihnatowicz I., Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, t. I, Warszawa 1967.
Google Scholar

Konstantynów Łódzki. Dzieje miasta, red. M. Nartonowicz-Kot, Łódź 2006.
Google Scholar

Kossmann E. O., Deutsche mitten in Polen. Unsere Vorfahren am Webstuhl der Geschichte, Berlin–Bonn 1985.
Google Scholar

Missalowa G., Studia nad powstaniem łódzkiego okręgu przemysłowego 1815–1870, t. II: Klasa robotnicza, Łódź 1967.
Google Scholar

Mohr V., Spurenlese. Georg Hauck & Sohn 1796–1966, Frankfurt am Main 1996.
Google Scholar

Rożenowa H., Produkcja wódki i sprawa pijaństwa w Królestwie Polskim 1815–1863, Warszawa 1961.
Google Scholar

Rynkowska A., Działalność gospodarcza władz Królestwa Polskiego na terenie Łodzi przemysłowej w latach 1821–1831, Łódź 1951.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I–XV, Warszawa 1880–1914.
Google Scholar

Woźniak K. P., Europejskie podróże polskich industrialistów, [w:] Europa w krzywym zwierciadle XIX i XX wieku, red. A. Barszczewska-Krupa, Łódź 2000.
Google Scholar

Woźniak K. P., Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje, Łódź 2013.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-960-5

Woźniak K. P., Z problemów niemieckiego osadnictwa rolnego w okolicach Łodzi w początkach XIX wieku. Obrót ziemią, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1995, nr 52.
Google Scholar

http://gedbas.genealogy.net/person/database/1584?begin=&offset=19800&max=200 http://en.wikipedia.org/wiki/Thaler#Chronology_of_Thaler_development
Google Scholar