Prawne i pozaprawne aspekty systemu przeciwdziałania przemocy domowej w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6069.109.01Słowa kluczowe:
przemoc domowa, przestępstwo znęcania, płeć, dyskryminacja ze względu na płeć, zapobieganie przemocy, rewiktymizacjaAbstrakt
Artykuł podejmuje kwestie różnorodnych problemów w funkcjonowaniu systemu zapobiegania przemocy domowej w Polsce. Ów system skład się z dwóch ścieżek skupionych odpowiednio wokół pomocy społecznej i sądów karnych. Wspólnym problemem dla obu ścieżek jest brak personelu odpowiednio przygotowanego do specyfiki pracy z ofiarami i sprawcami przemocy w rodzinie. Ponadto dominują postawy dyskryminacyjne wobec ofiar, a aspekt genderowy problemu jest niedostatecznie uwzględniany w praktyce instytucjonalnej. W rezultacie wzorce kulturowe, z których wyrasta przemoc domowa, są rzadko kwestionowane, co osłabia potencjalne długofalowe strategie prewencyjne.
Pobrania
Bibliografia
Bajor-Stachańczyk, Małgorzata. 2023. “Równouprawnienie kobiet i mężczyzn w wybranych obszarach oraz w przepisach mających na celu przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na płeć w Polsce.” Zeszyty Prawnicze BAS 77(1): 98–133. https://doi.org/10.31268/ZPBAS.2023.06
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31268/ZPBAS.2023.06
Bourdieu, Pierre. 2001. Masculine Domination. Translated by Richard Nice. Stanford: Stanford University Press.
Google Scholar
Calton, Jenna M. Lauren Bennett Cattaneo. Kris T. Gebhard. 2016. “Barriers to Help Seeking for Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, and Queer Survivors of Intimate Partner Violence.” Trauma, Violence, & Abuse 17(5): 585–600. https://doi.org/10.1177/1524838015585318
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1524838015585318
DeKeseredy, Walter S. 2019. “Intimate Violence against Rural Women: The Current State of Sociological Knowledge.” International Journal of Rural Criminology 4(2): 313–331. https://doi.org/10.18061/1811/87904
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18061/1811/87904
DeKeseredy, Walter S. 2021. Woman Abuse in Rural Places. London–New York: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9781003009290
Dobash, R. Emerson. Russell P. Dobash. 2003. Women, Violence and Social Change. London: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203450734
Dutka, Joanna M. 2023. Education of moral competencies as a prospective method of violence prevention. A feminist perspective – through the lens of Nancy Fraser’s model of justice. Doctoral Dissertation, Adam Mickiewicz University in Poznań.
Google Scholar
Flynn, Clifton P. 2000. “Woman’s Best Friend: Pet Abuse and the Role of Companion Animals in the Lives of Battered Women.” Violence Against Women 6(2): 162–177. https://doi.org/10.1177/10778010022181778
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/10778010022181778
Fraser, Nancy. Axel Honneth. 2003. Redistribution or Recognition? A Political-Philosophical Exchange. Translated by Joel Golb, James Ingram, and Christine Wilke. London–New York: verso.
Google Scholar
Fugate, Michelle. Leslie Landis. Kim Riordan. Sara Naureckas. Barbara Engel. 2005. “Barriers to Domestic Violence Help Seeking: Implications for Intervention.” Violence Against Women 11(3): 290–310. https://doi.org/10.1177/1077801204271959
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1077801204271959
Galtung, Johan. 1969. “Violence, Peace, and Peace Research.” Journal of Peace Research 6(3): 167–191. https://doi.org/10.1177/002234336900600301
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/002234336900600301
Gierszewski, Janusz. 2019. “Policja w systemie zapobiegania przemocy w rodzinie.” Studia Politologiczne 51: 174–197. https://doi.org/10.33896/SPolit.2019.51.10
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.33896/SPolit.2019.51.10
Gillis, Joseph Roy. Shaindl Lin Diamond. Paul Jebely. Victoria Orekhovsky. Ellis M. Ostovich. Kristin MacIsaac. Sandra Sagrati. Deborah Mandell. 2006. “Systemic Obstacles to Battered Women’s Participation in the Judicial System: When Will the Status Quo Change?” Violence Against Women 12(12): 1150–1168. https://doi.org/10.1177/1077801206293500
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1077801206293500
Girshick, Lori B. 2002. “No Sugar, No Spice: Reflections on Research on Woman-to-Woman Sexual Violence.” Violence Against Women 8(12): 1500–1520. https://doi.org/10.1177/107780102237967
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/107780102237967
Girshick, Lori B. 2009. Woman-to-Woman Sexual Violence: Does She Call It Rape? Richmond: Northeastern University Press.
Google Scholar
Goodman, Lisa A. Katya Fels Smyth. Angela M. Borges. Rachel Singer. 2009. “When Crises Collide: How Intimate Partner Violence and Poverty Intersect to Shape Women’s Mental Health and Coping?” Trauma, Violence, & Abuse 10(4): 306–329. https://doi.org/10.1177/1524838009339754
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1524838009339754
Grzyb, Magdalena. 2020. “ʽWe Condemn Abusing Violence against Women.’ The Criminalization of Domestic Violence in Poland.” Archiwum Kryminologii 1(42): 163–183. https://doi.org/10.7420/AK2020I
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7420/AK2020I
Gwiazda, Anna. Liana Minkova. 2024. “Gendered Advocacy Coalitions and the Istanbul Convention: A Comparative Analysis of Bulgaria and Poland.” International Feminist Journal of Politics 26(1): 31–53. https://doi.org/10.1080/14616742.2023.2214566
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/14616742.2023.2214566
Halicka, Małgorzata. Jerzy Halicki. Emilia Kramkowska. Krzysztof Czykier. Anna Szafranek. 2018. “Selected Measures of Protecting Female Victims of Intimate Partner Violence-Legal Aspects and Opinions of Practitioners.” Resocjalizacja Polska 15: 213–232.
Google Scholar
Hamilton, Leah. Johann A. Koehler. Friedrich A. Lösel. 2013. “Domestic Violence Perpetrator Programs in Europe. Part I: A Survey of Current Practice.” International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology 57(10): 1189–1205. https://doi.org/10.1177/0306624X12469506
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/0306624X12469506
Hardesty, Jennifer L. Ramona F. Oswald. Lyndal Khaw. Carol Fonseca. 2011a. “Lesbian/Bisexual Mothers and Intimate Partner Violence: Help Seeking in the Context of Social and Legal Vulnerability.” Violence Against Women 17(1): 28–46. https://doi.org/10.1177/1077801209347636
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1077801209347636
Helios, Joanna. Wioletta Jedlecka. 2016. Wpływ Feminizmu Na Sytuację Społeczno-Prawną Kobiet. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Helios, Joanna. Wioletta Jedlecka. 2017. Współczesne oblicza przemocy: zagadnienia wybrane. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Hine, Benjamin. Elizabeth A. Bates. Sarah Wallace. 2022. “I Have Guys Call Me and Say ‘I Can’t Be the Victim of Domestic Abuse’: Exploring the Experiences of Telephone Support Providers for Male Victims of Domestic Violence and Abuse.” Journal of Interpersonal Violence 37(7–8): NP5594–5625. https://doi.org/10.1177/0886260520944551
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/0886260520944551
Huntley, Alyson L. Lucy Potter. Emma Williamson. Alice Malpass. Eszter Szilassy. Gene Feder. 2019. “Help-Seeking by Male Victims of Domestic Violence and Abuse (DVA): A Systematic Review and Qualitative Evidence Synthesis.” BMJ Open 9(6): 1–13. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2018-021960
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1136/bmjopen-2018-021960
Jaworska-Wieloch, Anna. Olga Sitarz. 2019. “Funkcjonalność i adekwatność środka karnego i obowiązku probacyjnego nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym. Czy regulacje prawnokarne odpowiadają potrzebom osób pokrzywdzonych?” Archiwum Kryminologii 12(1): 297–323.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7420/AK2019G
Johnson, Leanor Boulin. Michael Todd. Ganga Subramanian. 2005. “Violence in Police Families: Work-Family Spillover.” Journal of Family Violence 20(1): 3–12. https://doi.org/10.1007/s10896-005-1504-4
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/s10896-005-1504-4
Johnson, Michael P. Joan B. Kelly. 2008. “Differentiation among Types of Intimate Partner Violence: Research Update and Implications for Interventions.” Family Court Review 46(3): 476–499.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1744-1617.2008.00215.x
Jureczka, Marlena. 2023. “Obraz przemocy w perspektywie osób skazanych za przestępstwo znęcania się w rodzinie.” Doctoral Dissertation, University in Wrocław.
Google Scholar
Kalisz, Anna. 2023. “Rola Uznania w Mediacji w Przypadku Hybrydowych Sporów Karno-Rodzinnych.” Probacja 1: 85–113. https://doi.org/10.5604/ 01.3001.0016.2850
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.2850
Larance, Lisa Young. Ashley Rousson. 2016. “Facilitating Change: A Process of Renewal for Women Who Have Used Force in Their Intimate Heterosexual Relationships.” Violence Against Women 22(7): 876–891. https://doi.org/10.1177/1077801215610890
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1077801215610890
Lelek-Kratiuk, Marzena. 2014. “Przemoc domowa wobec kobiet – weryfikacja mitów i ustalanie prawdy.” Państwo i Społeczeństwo 2: 79–99.
Google Scholar
Leoniuk, Katarzyna. Halina Nowakowska. Krzysztof Sobczak. 2013. “Zadania pielęgniarki w systemie przeciwdziałania przemocy domowej.” Problemy Pielęgniarstwa 21(3): 397–402.
Google Scholar
Majerek, Bożena. Magdalena Lubińska-Bogacka. 2023. “Instytucjonalna pomoc i wsparcie interwencyjne osobom w kryzysie ze szczególnym uwzględnieniem ofiar przemocy.” In Interwencje kryzysowe – implikacje badawcze i praktyczne. Edited by Katarzyna Wojtanowicz, Małgorzata Duda, Janka Bursová. 217–248. Kraków: scriptum.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15633/9788374389969.11
Meyersfeld, Bonita. 2016. “A Theory of Domestic Violence in International Law.” Doctoral Dissertation, Yale Law School.
Google Scholar
Nowacka, Magdalena. 2020. “Uznanie przemocy wobec kobiet jako zagrożenia dla tradycyjnego podziału ról płciowych w Polsce.” Miscellanea Anthropologica et Sociologica 21(2): 74–87.
Google Scholar
O’Neal, Eryn Nicole. Katharine Tellis. Cassia Spohn. 2015. “Prosecuting Intimate Partner Sexual Assault: Legal and Extra-Legal Factors That Influence Charging Decisions.” Violence Against Women 21(10): 1237–1258. https://doi.org/10.1177/1077801215591630
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1077801215591630
Paymar, Michael. Ellen Pence. 1993. Education Groups for Men Who Batter: The Duluth Model. New York: Springer Publishing Company.
Google Scholar
Płatek, Monika. 2013. “Ochrona prawna przed przemocą wobec kobiet i przemocą domową.” In Przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet, w tym kobiet starszych i kobiet z niepełnosprawnościami, analiza i zalecenia. Edited by Stanisław Trociuk. 22–29. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
Google Scholar
Płatek, Monika. 2018. “Zgwałcenie. Gdy termin nabiera nowej treści. Pozorny brak zmian i jego skutki.” Archiwum Kryminologii 40: 263–325. https://doi.org/10.7420/AK2018F
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7420/AK2018F
Pułczyńska-Kurek, Urszula. 2023. “Interwencja kryzysowa w procedurze ‘Niebieskie Karty’, interdyscyplinarność działań – nowe wyzwania dla członków grup roboczych w czasie pandemii w kontekście podejmowanych działań na rzecz rodziny, w której występuje przemoc.” In Interwencja kryzysowa – implikacje badawcze i praktyczne. Edited by Katarzyna Wojtanowicz, Małgorzata Duda, Janka Bursová. 199–215. Kraków: scriptum. https://doi.org/10.15633/9788374389969.10
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15633/9788374389969.10
Rzecznik Praw Obywatelskich. 2020. Raport alternatywny Rzecznika Praw Obywatelskich do sprawozdania Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z działań podjętych w celu wprowadzenia w życie Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/raport_alternatywny_rpo_dla_grevio_czerwiec_2020.pdf
Google Scholar
Sanger, Nadia. Ingrid Lynch. 2018. “ʽYou Have to Bow Right Here’: Heteronormative Scripts and Intimate Partner Violence in Women’s Same-Sex Relationships.” Culture, Health & Sexuality 20(2): 201–217. https://doi.org/10.1080/13691058.2017.1338755
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/13691058.2017.1338755
Scarduzio, Jennifer A. Kellie E. Carlyle. Kate Lockwood Harris. Matthew W. Savage. 2017. “ʽMaybe She Was Provoked’: Exploring Gender Stereotypes About Male and Female Perpetrators of Intimate Partner Violence.” Violence Against Women 23(1): 89–113. https://doi.org/10.1177/1077801216636240
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1077801216636240
Scheer, Jillian R. Alexa Martin-Storey. Laura Baams. 2020. “Help-Seeking Barriers Among Sexual and Gender Minority Individuals Who Experience Intimate Partner Violence Victimization.” In Intimate Partner Violence and the LGBT+ Community. Edited by Brenda Russell. 139–158. Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-44762-5_8
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-44762-5_8
Sitarz, Olga. Dominika Bek. Anna Jaworska-Wieloch. 2018. “Mediation and Domestic Violence: Theoretical Reflection on the Polish Background.” International Journal of Criminal Justice Sciences 13(2): 356–369. https://doi.org/110.5281/zenodo.2657631
Google Scholar
Skrabacz, Aleksandra. 2021. “Wpływ pandemii koronawirusa na stan bezpieczeństwa społeczno-ekonomicznego Polaków.” Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka 43(2): 17–33.
Google Scholar
Stark, Evan. 2010. “Do Violent Acts Equal Abuse? Resolving the Gender Parity/Asymmetry Dilemma.” Sex Roles 62: 201–211.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/s11199-009-9717-2
Sweet, Paige L. 2019. “The Paradox of Legibility: Domestic Violence and Institutional Survivorhood.” Social Problems 66(3): 411–427. https://doi.org/10.1093/socpro/spy012
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/socpro/spy012
Uherek-Biernat, Celina. Karolina Zalewska-Łunkiewicz. 2017. “Motywacja osób stosujących przemoc w rodzinie do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym.” In Kryzysy osobiste i systemowe. Edited by Katarzyna Popiołek, Augustyn Bańka, Karolina Zalewska-Łunkiewicz. 42–54. Poznań–Katowice: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Uniwersytet SWPS.
Google Scholar
Wasarhaley, Nesa E. Kellie R. Lynch. Jonathan M. Golding. Claire M. Renzetti. 2017. “The Impact of Gender Stereotypes on Legal Perceptions of Lesbian Intimate Partner Violence.” Journal of Interpersonal Violence 32(5): 635–658. https://doi.org/10.1177/0886260515586370
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/0886260515586370
Wemrell, Maria. Sara Stjernlöf. Justine Aenishänslin. Marisol Lila. Enrique Gracia. Anna-Karin Ivert. 2019. “Towards Understanding the Nordic Paradox: A Review of Qualitative Interview Studies on Intimate Partner Violence against Women (IPVAW) in Sweden.” Sociology Compass 13(6): 1–23. https://doi.org/10.1111/soc4.12699
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/soc4.12699
Wiktorska, Paulina. 2021. “Procedury prawne związane z możliwościami odseparowania sprawcy przemocy domowej od osoby doświadczającej przemocy.” Prawo w Działaniu 45: 80–90.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.32041/PWD.4505
Wolwiak, Ireneusz. 2023. “Zabezpieczenie rodziny przed przemocą w następstwie wydanego przez policję nakazu opuszczenia mieszkania bądź zbliżania się do niego.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica (Numer specjalny): 359–370. https://doi.org/10.18778/0208-6069.S.2023.31
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6069.S.2023.31
Wrona, Grzegorz. 2016. “Konflikt a przemoc. Zastosowanie art. 207 kk w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.” Doctoral Dissertation, University of Warsaw.
Google Scholar
Wyrzykowski, Mirosław. 2012. “Publiczne a prywatne w wykładni konstytucyjnej na przykładzie art. 18 Konstytucji RP.” In Interes publiczny a interes prywatny w prawie. Edited by Tomasz Giaro. 215–237. Warszawa: Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Young, Iris Marion. 1990. Justice and the Politics of Difference. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar
Zavala, Egbert. Lisa A. Melander. Don L. Kurtz. 2015. “The Importance of Social Learning and Critical Incident Stressors on Police Officers’ Perpetration of Intimate Partner Violence.” Victims & Offenders 10(1): 51–73. https://doi.org/10.1080/15564886.2014.890688
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/15564886.2014.890688
Convention On The Elimination Of All Forms Of Discrimination Against Women (CEDAW). (1979) (Dz.U. z 1982 r., nr 10 poz. 71, 75–76).
Google Scholar
Istanbul Convention (2011), Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence (CETS 210). (Dz.U. z 2015 r., poz. 961).
Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483).
Google Scholar
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1805).
Google Scholar
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1359).
Google Scholar
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1882).
Google Scholar
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r., nr 89, poz. 555).
Google Scholar
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 901).
Google Scholar
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493).
Google Scholar
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz.U. z 2023 r., nr 180, poz. 1493 z późn. zm.).
Google Scholar
Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r., poz. 535).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
