Refleksje na temat wyglądu i atrakcyjności w opiniach starszych kobiet i mężczyzn

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-1690.17.07

Słowa kluczowe:

atrakcyjność, starzejące się ciało, kobiecość, męskość, osoby starsze

Abstrakt

Zauważalną cechą ponowoczesności jest presja społeczna, która zmusza kobiety i mężczyzn, niezależnie od wieku, do zaakceptowania kryteriów klasyfikacji i oceny ciała w kontekście silnie zakorzenionego kultu atrakcyjności, z młodzieńczym wyglądem w jego centrum, który jest promowany przez środki masowego przekazu. O ile dla osób młodszych spełnienie tych oczekiwań jest bardziej realistyczne, o tyle dla tych, którzy doświadczają postępującego starzenia się ciała związane jest z wieloma trudnościami. W niniejszym artykule przedstawiono analizę sposobów rozumienia i definiowania atrakcyjności przez starsze kobiety i mężczyzn, zestawioną z ich wypowiedziami odnoszącymi się do atrakcyjności własnego wyglądu i sposobu jego oceny. Punktem odniesienia dla tych rozważań jest koncepcja kapitału erotycznego Catherine Hakim, w której atrakcyjność jednostki rozumiana jest w sposób wielowymiarowy – jako wygląd zewnętrzny, cechy biogenne, cechy osobowości oraz cechy demograficzne i społeczne uwarunkowania czyjegoś wizerunku. Opieramy się także na koncepcji upłuciowionego wieku, w której kobiecość i męskość analizowane są w kontekście pożądanego wyglądu w odniesieniu do wieku (tu: starszej kobiety i starszego mężczyzny). Zebrany materiał prowadzi do wniosku, że seniorzy w pewnym stopniu zinternalizowali społeczne oczekiwania wobec wyglądu obowiązujące we współczesnym społeczeństwie. Wiek badanych sprawia jednak, że zwracają oni uwagę na znacznie więcej elementów ludzkiej atrakcyjności, niż tylko na fizyczność. Płeć również różnicowała te poglądy.

Bibliografia

Adams, K., Galanes G. (2008). Komunikacja w grupach. Warszawa: Wyd. PWN.
Zobacz w Google Scholar

Arcimowicz, K. (2008). Przemiany męskości w kulturze współczesnej In: M. Fuszara, (ed.), Nowi mężczyźni? Zmieniające się modele męskości we współczesnej Polsce (pp. 21–60). Warszawa: Wydawnictwo Trio
Zobacz w Google Scholar

Bakan, D. (1966). The duality of human existence. Chicago: Rand McNally
Zobacz w Google Scholar

Baumann, Z. (1995). Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zobacz w Google Scholar

Bourdieu, P. (1979). La Distinction. Critique sociale de jugement. Paris: Les editions de minuit
Zobacz w Google Scholar

Berry, B. (2008). The Power of Looks: Social Stratification of Physical Appearance. Ashgate: Aldershot.
Zobacz w Google Scholar

Bieńko, M. (2015). Piękno starzejącego się ciała: oczywisty czy pozorny wymiar wartości społecznych? Folia Sociologica 55/2015, 23–36. DOI: 10.18778/0208-600X.55.02
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.55.02

Bielawska-Batorowicz, E. (2011). Menopauza i andropauza. Lustrzane odbicie czy różne zjawiska? In: B. Bogna (red), Wymiary kobiecości i męskości. Od psychobiologii do kultury (pp. 33–56). Warszawa: ENETEIA.
Zobacz w Google Scholar

Brannon, L. (2002). Psychologia rodzaju. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Zobacz w Google Scholar

Broverman, I., Vogel, S., Broverman, D., Clarkson, F. and Rosenkrantz, P. (1972). Sex-role stereotypes: A current appraisal. Journal of Social Issues 28(2), 59–78. DOI: 10.1111/j.1540–4560.1972.tb00018.x
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1972.tb00018.x

Buczkowski, A. (2005). Społeczne tworzenie ciała. Płeć kulturowa i płeć biologiczna. Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Butler, J. (2008). Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości. Warszawa: Wyd. Krytyka Polityczna
Zobacz w Google Scholar

Connell, R. W. (2000). The Men and the Boys. BerkeleyLos Angeles: University of California Press.
Zobacz w Google Scholar

Dzido, D. (2006). Kulturowe kody płci. W: J. M. Kurczewski, B. Łaciak, A. Herman, D. Dzido, A. Suflida, Praktyki cielesne (pp. 169–221). Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Zobacz w Google Scholar

Edwards, T. (2006). Cultures of Masculinity. London: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Gaweł, A. (2015). Wychowanie “co do ciała i zdrowia” w realiach społeczeństwa somatycznego. Paedagogia Christiana, 2/36, 65–78. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/PCh.2015.026
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/PCh.2015.026

Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. Warszawa: Wydawnictwo PWN
Zobacz w Google Scholar

Giza-Poleszczuk, A. (2004). W poszukiwaniu “nowego przymierza” wzajemne oczekiwania mężczyzn i kobiet w Polsce. In: M. Marody (ed.), Zmiana czy stagnacja? Społeczeństwo polskie po czternastu latach transformacji (pp. 247–270). Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Zobacz w Google Scholar

Głębocka, A. (2016). Zdrowie czy uroda? Wizerunek ciała a postawy prozdrowotne kobiet w starszym wieku, Geriatria, 10/2016, 5–14
Zobacz w Google Scholar

Gladwell, M. (2008). Outliers: The story of success. New York: Little, Brown and Company.
Zobacz w Google Scholar

Guionnet, Ch., Neveu, E. (2004). Féminins/masculins. Sociologie du genre. Paris: Armand Colin
Zobacz w Google Scholar

Harris, M. (1994). Growing old gracefully: Age concealment and gender, Journal of Gerontology, 49 (4), 149–158. DOI: 10.1093/geronj/49.4.p149
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/geronj/49.4.P149

Hakim, C. (2010). Erotic Capital, European Sociological Review, 26/5, 499–518, DOI: 10.1093/esr/jcq014.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/esr/jcq014

Herudzińska, M. (2019). Wprowadzenie, In: M. Herudzińska (ed.), Znane i nieznane oblicza starości Znane i nieznane oblicza starości jako obszar wyzwań jako obszar wyzwań dla społeczeństw XXI wieku dla społeczeństw XXI wieku (pp. 7). Warszawa: Wydawnictwo SGGW
Zobacz w Google Scholar

Hołda, R. (2019). Między biologią a kulturą. Atrakcyjność fizyczna w badaniach międzykulturowych. Relacje międzykulturowe, 1 (5), 187–207. DOI: 10.12797/RM.01.2019.05.08
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/RM.01.2019.05.08

Hurd Clarke, L. (2001). Older Women’s Bodies and the Self: The Construction of Identity in Later Life, Canadian Review of Sociology and Anthropology, 38 (4), 441–464. DOI: 10.1111/j.1755618X.2001.tb00981
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1755-618X.2001.tb00981.x

Jakubowska, H. (2009). Społeczne wytwarzanie starości: definicje, granice, konteksty. In: H. Jakubowska, A. Raciniewska, Ł. Rogowski (eds.), Patrząc na starość (pp. 15–29). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM
Zobacz w Google Scholar

Jakubowska, H. (2012). Ciało jak przedmiot badań socjologicznych – dylematy, pominięcia, możliwości, Przegląd Socjologii Jakościowej, VIII/2, 12 – 27.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.02

Lubinski, D., Tellegen, A., Butcher J. (1983). Masculinity, femininity, and androgyny viewed and assessed as distinct concepts. Journal of Personality and Social Psychology, 44(2): 428–439. DOI: 10.1037/0022–3514.44.2.428
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.44.2.428

Laz, Ch., (1998). Act Your Age, Sociological Forum, 13/ 1, 85–113.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/A:1022160015408

Kaschack, E. (2001). Nowa psychologia kobiety. Podejście feministyczne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Zobacz w Google Scholar

Kimmel, M. (2004). The Gendered Society. New York: Oxford University Press
Zobacz w Google Scholar

Kluczyńska, U. (2008). Redefiniowanie męskości. Kulturowo-społeczne konteksty starzenia się mężczyzn. In: J. T. Kowaleski, P. Szukalski (eds.), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych (p. 76–88). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Zobacz w Google Scholar

Kluczyńska, U., Wojnicka, K. (eds.). (2015). Wymiary męskości. Inter Alia. Pismo poświęcone studiom queer, 10/2015
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.51897/interalia/RQSC5153

Kochan-Wójcik, M., Piskorz, J. (2010). Zmiany w zakresie postrzegania i oceny własnego ciała wśród kobiet od okresu dojrzewania do dorosłości, Psychologia Rozwojowa, 15/3, 21–32
Zobacz w Google Scholar

Konieczna-Woźniak, R. (2012). “Odmłodzona starość” – implikacje podmiotowe i społeczne. Studia Edukacyjne, 2/2012, 249–262
Zobacz w Google Scholar

Kowalczyk, I. (2000). Kobieta, ciało, tożsamość, OŚKa, 3 (12)
Zobacz w Google Scholar

Majcher, M. (2012). Próba uchwycenia wizerunków płci i ich przemian: Cechy przypisywane kobietom i mężczyznom oraz ich miejsce wśród pożądanych cech Ja, praca doktorska dostępna online: https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/163/mmajcher%20rozprawa%20doktorska%20finalna/21.01.2013.pdf?sequence=4 (accessed: 04.01.2018)
Zobacz w Google Scholar

Malinowska, E., Dzwonkowska-Godula, K., Garncarek, E. (2012). Wykształcenie, zdrowie i wygląd jako komponenty kapitału ludzkiego kobiet i mężczyzn. In: P. Starosta (ed.), Zróżnicowanie zasobów kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim (pp.111–131 ). Łódź: Wydawnictwo UŁ
Zobacz w Google Scholar

Malinowska, E., Dzwonkowska-Godula, K., Garncarek, E., Czernecka, J., Brzezińska, J. (2017). Gender, Age and Gendered Age in Relation to Attitudes to One’s Own Appearance and Health. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Zobacz w Google Scholar

Mandal, E. (2003). Kobiecość i męskość. Popularne opinie a badania naukowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe “Żak.”
Zobacz w Google Scholar

Mandal, E., Gawor, A., Buczny, J. (2010) Między płcią a rodzajem – teorie, badania, aplikacje. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls
Zobacz w Google Scholar

Małecka, M. (2008). Ciało – kolejne uzależnienie. In: M. S. Szczepański, B. Pawlica, A. Śliz, A. Zarębska-Mazan (red.), Ciało spieniężone? Szkice antropologiczne i socjologiczne. (pp. 141–147). Tychy-Opole: Śląskie Wydawnictwa Naukowe
Zobacz w Google Scholar

Mayntz, R., Holm, K., Hübner, P. (1985). Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. (tłum.) W. Lipnik, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Zobacz w Google Scholar

Mazurkiewicz, N. (2013). Atrakcyjność własnego ciała w percepcji kobiet powyżej 55 roku życia. In: H. Olszewski (ed.), Senior osoba i obywatel (pp. 241–253). Gdańsk: Wydawnictwo Ateneum – Wyższa Szkoła
Zobacz w Google Scholar

Miluska, J. (2008). Obrazy społeczne grup narażonych na dyskryminację. Uwarunkowania społeczno-demograficzne i psychologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Zobacz w Google Scholar

Mirucka, B. (2018). Podmiot ucieleśniony. Psychologiczna analiza reprezentacji ciała i tożsamości cielesnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR
Zobacz w Google Scholar

Nęcki, Z. (1996). Atrakcyjność wzajemna. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Zobacz w Google Scholar

Niewiedział, D. (2014). Już nie kobieta? Samoocena atrakcyjności ciała starzejących się wdów. Dyskursy Młodych Andragogów, 15/2014, 263 – 278.
Zobacz w Google Scholar

Nowak, S. (1973). Pojęcie postawy w teoriach i teoriach stosowanych badaniach społecznych. W: S. Nowak (red.), Teorie postaw (pp. 23). Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Omyłka-Rudzka, M. (2012). Komunikat z badań CBOS: Polacy wobec własnej starości. Pobrane z: https://www.cbos.pl/PL/home/home.php.
Zobacz w Google Scholar

Panek, P., Hayslip, Jr. Bert &. Pruett, J. H (2014). How Do You Know You’re Old? Gender Differences in Cues Triggering the Experience of Personal Aging. Educational Gerontology, 40/2014, 157–171. DOI: 10.1080/03601277.2013.802183
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/03601277.2013.802183

Pankowska, D. (2005). Wychowanie a role płciowe. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Zobacz w Google Scholar

Paluch, A. (2000). Współczesne ciało w dwóch odsłonach, Zeszyty Etnologii Wrocławskiej, 1(2), 56–63
Zobacz w Google Scholar

Paprzycka, E. (2008). Kobiety żyjące w pojedynkę. Między wyborem a przymusem. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak.
Zobacz w Google Scholar

Pawłowski, B. (2009). Biologia atrakcyjności człowieka jako przedmiot badań naukowych. In: B. Pawłowski (ed.), Biologia atrakcyjności człowieka. (pp. 1–10). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323511854.pp.1-11

Shilling, Ch. (2003). The Body and Social Theory. London: Sage Publications
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446215470

Slevin, K. (2010). “If I had lots of money… I’d have a body makeover”: Managing the Aging Body, Social Forces, 88(3), 1003–1020. DOI: 10.1353/sof.0.0302
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1353/sof.0.0302

Sontag, S. (1972). The Double Standard of Aging, The Saturday Review, September 23, 29–38.
Zobacz w Google Scholar

Skrok, Z. (2009). Mądrość prawieków. O czym przypominają nam pradawni. Warszawa: Wydawnictwo Iskry
Zobacz w Google Scholar

Szczepański, M. S., Gawron, G., Ślęzak-Tazbir, W. (2008). Renta urody i tunika Nessosa. Ciało w społecznej percepcji. In: M. S. Szczepański, B. Pawlica, A. Śliz, A. Zarębska-Mazan (eds.), Ciało spieniężone? Szkice antropologiczne i socjologiczne (pp. 55–74). Tychy-Opole: Śląskie Wydawnictwa Naukowe
Zobacz w Google Scholar

Toniak, E. (2000). Nowa twarz Kopciuszka, “OŚKa”, nr 3 (12)
Zobacz w Google Scholar

Twigg, J. (2007). Clothing, age and the body: a critical review, Aging & Society, 27/ 2007, 285–305. DOI: 10.1017/S0144686X06005794
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0144686X06005794

Twigg, J. (2013) Fashion and Age. Dress, the Body and Later Life. London, New Delhi, New York, Sydney: Bloomsbury
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2752/9781474290340

Turner, B. (1984). The Body and Society. Oxford: Basil Blackwell.
Zobacz w Google Scholar

Wieczorkiewicz, A. (2000). Muzeum ludzkich ciał. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria
Zobacz w Google Scholar

Wiśniewska, L. A. (2014). Kult ciała a starość. Refleksje psychologiczne, Rocznik Andragogiczny, 21/2014, 259–270. DOI: 10.12775/RA.2014.019
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/RA.2014.019

Wolf, N. (2014). Mit urody. Warszawa: Czarna Owca
Zobacz w Google Scholar

Woynarowska, B. (2007). Edukacja zdrowotna. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar

Opublikowane

2019-11-20

Jak cytować

Czernecka, J., & Kramkowska, E. (2019). Refleksje na temat wyglądu i atrakcyjności w opiniach starszych kobiet i mężczyzn. Władza Sądzenia, (17), 102–124. https://doi.org/10.18778/2300-1690.17.07

Numer

Dział

Articles