Wyjaśnianie naukowe i rozumienie a epistemologiczne problemy badań nad turystyką (rozważania na kanwie teorii Kurta Lewina i Johna Tribe’a)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0867-5856.29.2.13Słowa kluczowe:
turystyka, badania nad turystyką, teoria, typologia, wyjaśnianie, rozumienie, predykcja, epistemologiaAbstrakt
W artykule scharakteryzowano istotę oraz różne modele wyjaśniania naukowego i eksplanacyjne walory rozumienia, wskazując na ich użyteczność oraz ograniczenia w poznawaniu praw i mechanizmów rządzących turystyką. Szczególną uwagę zwrócono na epistemologiczny wymiar dorobku wyłaniającego się z dotychczasowych badań i studiów nad turystyką, starając się ukazać nowe kierunki badań w tym zakresie. W pracy odwołano się do dwóch modeli rozważań o epistemologicznych aspektach badań nad turystyką, w których centralne miejsce zajmuje kategoria prawdy o turystyce, a które przedstawione zostały w dwóch artykułach J. Tribe’a.
Pobrania
Bibliografia
Ablewicz, K. (1998). Hermeneutyka i fenomenologia w badaniach pedagogicznych. W: S. Palka (red.), Orientacje w metodologii badań pedagogicznych (s. 25–41). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Ablewicz, K. (2003). Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Aitchison, C. (1996). Patriarchal paradigms and the politics of pedagogy: A framework for a feminist analysis of leisure and tourism studies. World Leisure and Recreation, 38 (4), 38–40.
Google Scholar
Alejziak, W. (2005). Present status and perspectives of tourism research development. W: W. Alejziak, R. Winiarski (red.), Tourism in scientific research (s. 257–279). Kraków–Rzeszów: AWF Kraków, WSIZ Rzeszów.
Google Scholar
Alejziak, W. (2008a). Metodologia badań w turystyce. W: R. Winiarski (red.), Turystyka w naukach humanistycznych (s. 140–164). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Alejziak, W. (2008b). Podstawowe paradygmaty i podejścia badawcze w studiach nad turystyką. W: G. Gołembski (red.), Nowe trendy rozwoju turystyki (s. 13–25). Sulechów: Wydawnictwo PWSZ.
Google Scholar
Alejziak, W. (2013). Typologizacja i modelowanie jako instrumenty naukowego wyjaśniania zjawisk i procesów turystycznych. W: L. Butowski (red.), Badania naukowe w turystyce – stan i perspektywy (s. 9–38). Warszawa: Instytut Turystyki, Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji.
Google Scholar
Alejziak, W. (2016). Atrybucje i wyjaśnianie przyczynowe w badaniach nad turystyką (na przykładzie analizy inhibitorów aktywności turystycznej Europejczyków w latach 1997–2014). W: Człowiek w turystyce. Role, potrzeby, zachowania (s. 67–90). Warsztaty z geografii turyzmu. Tom 7. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Alejziak, W. (2018). Metodologia nauk prawnych a metodologia badań nad turystyką – w poszukiwaniu podobieństw oraz różnic w paradygmatach i podejściach badawczych. W: P. Cybula (red.), Prawne aspekty podróży i turystyki – historia i współczesność (s. 51–95). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Alejziak, W., Liszewski, S. (2016). Rola czasopism naukowych w transferze wiedzy w turystyce. Folia Turistica, 41, 81–135. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.4005
Google Scholar
Apanowicz, J. (2000). Metodologiczne elementy procesu poznania naukowego w teorii organizacji i zarządzania. Gdynia: WSAiB.
Google Scholar
Ballantyne, R., Packer, J., Axelsen, M. (2009). Trends in tourism research. Annals of Tourism Research, 36 (1), 149–152. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2008.07.001
Google Scholar
Benckendorff, P., Zehrer, A. (2013). A network analysis of tourism research. Annals of Tourism Research, 43, 121–149. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2013.04.005
Google Scholar
Bogucka, I. (1991). Wyjaśnianie a wyjaśnianie funkcjonalne. Folia Philosophica, 8, 95–114.
Google Scholar
Botterill, D. (2001). The epistemology of a set of tourism studies. Leisure Studies, 20 (3), 199–214. DOI: https://doi.org/10.1080/02614360127084
Google Scholar
Brzeziński, J. (2005). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Bunge, M. (1968). O przyczynowości. Miejsce zasady przyczynowej we współczesnej nauce. Przekład: S. Amsterdamski. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Butler, R.W. (2015). The evolution of tourism and tourism research. Tourism Recreation Research, 40 (1), 16–27. DOI: https://doi.org/10.1080/02508281.2015.1007632
Google Scholar
Butowski, L. (2011). Turystyka jako dyscyplina nauki (artykuł dyskusyjny). Turyzm/Tourism, 21 (1–2), 17–24.
Google Scholar
Butowski, L. (2016). Tourism as a discipline in light of the non-classical sociology of science. Journal of Tourism and Cultural Change, 16 (4), 436–454.
Google Scholar
Butowski, L. (red.) (2014a). Searching for the scientific identity of tourism research. Warszawa: Warsaw School of Tourism and Hospitality Management.
Google Scholar
Chambers, D., Buzinde, C. (2015). Tourism and decolonisation: Locating research and self. Annals of Tourism Research, 51, 1–16. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2014.12.002
Google Scholar
Charmaz, K. (2011). Grounded theory methods in social justice research. W: N.K. Denzin, Y.S. Lincoln (red.), Handbook of qualitative research (s. 359–380). Los Angeles: Sage.
Google Scholar
Chojnicki, Z. (2002). Wyjaśnianie w geografii społeczno-ekonomicznej w ujęciu relacjonistycznym. W: H. Rogacki (red.), Możliwości i ograniczenia zastosowań metod badawczych w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej (s. 11–23). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Cisek, S. (2008). Nauka 2.0: nowe narzędzia komunikacji naukowej. Pobrano z: http://eprints.rclis.org/11212/
Google Scholar
Coles, T., Hall, M., Duval, D. (2005). Mobilizing tourism: A post-disciplinary critique. Tourism Recreation Research, 30 (2), 31–42. DOI: https://doi.org/10.1080/02508281.2005.11081471
Google Scholar
Czarnowska, M. (1991). Myśl i pojęcie – ku rozumieniu tekstu filozoficznego. Białystok: Zakład Teorii Poznania, Filia Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Dann, G. (2011). Anglophone hegemony in tourism studies today. Enlightening Tourism. A Pathmaking Journal, 1 (1), 1–30.
Google Scholar
Dann, G., Nash, D., Pearce, P. (1988). Methodology in tourism research. Annals of Tourism Research, 15 (1), 1–28. DOI: https://doi.org/10.1016/0160-7383(88)90068-0
Google Scholar
Davis, J.B. (2001). Commentary: Tourism research and social theory – expending the focus. Tourism Geographies, 3 (2), 125–134. DOI: https://doi.org/10.1080/14616680010030248
Google Scholar
Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny (1987). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Polska Akademia Nauk, Ossolineum.
Google Scholar
Fraasen, B. van (1980). The scientific image. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar
Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Przekład: E. Hornowska. Warszawa: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar
Franklin, A., Crang, M. (2001). The trouble with tourism and travel theory? Tourist Studies, 1 (1), 5–22. DOI: https://doi.org/10.1177/146879760100100101
Google Scholar
Gadamer, H.G. (1993). Koło jako struktura rozumienia. W: Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki. Wybór G. Sowiński. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej.
Google Scholar
Gretzel, U. (2011). Intelligent systems in tourism. A social science perspective. Annals of Tourism Research, 38 (3), 757–779. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2011.04.014
Google Scholar
Grobler, A. (2006). Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo AUREUS i Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Hall, C.M. (2015). Tourism and biological exchange and invasions: A missing dimension in sustainable tourism? Tourism Recreation Research, 40 (1), 81–94. DOI: https://doi.org/10.1080/02508281.2015.1005943
Google Scholar
Hall, C.M., Williams, A.M., Lew, A.A. (2004). Tourism: Conceptualizations, institutions, and issues. W: A.A. Lew, C.M. Hall, A.M. Williams (red.), A companion to tourism (s. 3–21). Oxford: Blackwell Publishing.
Google Scholar
Heller, M. (1992). Filozofia nauki. Wprowadzenie. Kraków: WAM.
Google Scholar
Hempel, C.G. (1965). Aspects of scientific explanation. W: C.G. Hempel, Aspects of scientific explanation and other essays in the philosophy of science (s. 367–403). New York: Free Press.
Google Scholar
Hempel, C.G. (2001). Filozofia nauk przyrodniczych. Przekład B. Stanosz. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Google Scholar
Hempel, C.G., Oppenheim, P. (1948). Studies in the logic of explanation. Philosophy of Science, 15, 135–175. DOI: https://doi.org/10.1086/286983
Google Scholar
Ingarden, R. (1988). O badaniach Edyty Stein. W: E. Stein, O zagadnieniu wczucia (s. 155–180). Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Jafari, J. (2001). Scientification of tourism. W: V. Smith, M. Brent (red.), Hosts and guests revisited: tourism issues of the 21st century (s. 28–41). New York: Cognizant Communication Corporation.
Google Scholar
Jafari, J., Brent Ritchie, J. (1981). Toward a framework for tourism education: Problems and prospects. Annals of Tourism Research, 991, 13–34.
Google Scholar
Jennings, G., Junek, O. (2007). Grounded theory: Innovative methodology or a critical turning from hegemonic methodological praxis in tourism studies. W: I. Ateljevic, A. Pritchard, N. Morgan (red.), The critical turn in tourism studies, innovative research methodologies (s. 197–210). Oxford: Elsevier.
Google Scholar
Kaczmarek, J. (2018). Autentyczność epistemologiczna jako nakaz moralny wyjaśniania rzeczywistości turystycznych. Folia Turistica, 49, 119–220.
Google Scholar
Kowalczyk, A. (2014). Fenomenologia przestrzeni turystycznej. Turyzm, 24 (1), 9–15.
Google Scholar
Kuipers, T.A.F. Wiśniewski, A. (1994). An erotetic approach to explanation by specification. Erkenntnis, 40, 377–402. DOI: https://doi.org/10.1007/BF01128905
Google Scholar
Landgrebe, L. (1993). Rozumienie w naukach o duchu. W: Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki (s. 195–207). Wybór G. Sowiński. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Google Scholar
Leiper, N. (1979). The framework of tourism: Towards a definition of tourism, tourist, and the tourist industry. Annals of Tourism Research, 6 (4), 390–407. DOI: https://doi.org/10.1016/0160-7383(79)90003-3
Google Scholar
Lewin, K. (1943). Defining the „field at a given time”. Psychological Review, 50, 292–310. DOI: https://doi.org/10.1037/h0062738
Google Scholar
Liburd, J.J. (2012). Tourism research 2.0. Annals of Tourism Research, 39 (2), 883–907. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2011.10.006
Google Scholar
Lubański, M. (1972). Objasnenie – funkcija nauki, E.P. Nikitin, Moskwa 1970: [recenzja]. Studia Philosophiae Christianae, 8 (1), 237–243.
Google Scholar
Machnikowski, R.M. (2011). Spór o relatywizm konstruktywistycznej socjologii wiedzy naukowej. W: P. Bytniewski, M. Chałubiński (red.), Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy (s. 61–77). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Maciejewska, Ł., Moskwa, K., Urbańczyk, B. (2007). Czasopisma naukowe Open Access – model otwartego dostępu do wiedzy. W: IV Ogólnopolska Konferencja EBIB Internet w bibliotekach Open Access. Toruń, 7-8 grudnia 2007 roku – (EBIB Materiały konferencyjne nr 18). Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Redakcja „Elektronicznej Biblioteki”.
Google Scholar
Maik, W. (2002). Strategia współpracy nauki i praktyki w zakresie planowania rozwoju turystyki. W: Partnerstwo nauki i praktyki w turystyce. Fakty, intencje, potrzeby rozwoju (s. 41–48). Bydgoszcz: Wyższa Pomorska Szkoła Turystyki i Hotelarstwa.
Google Scholar
Matteucci, X., Gnoth, J. (2017). Elaborating on grounded theory in tourism research. Annals of Tourism Research, 65, 49–59. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2017.05.003
Google Scholar
Morton A. (2002). Przewodnik po teorii poznania. Przekład: T. Baszniak. Warszawa: Wydawnictwo Spacja.
Google Scholar
Motycka, A. (1984). Relatywistyczna wizja nauki. Wprowadzenie: filozoficzny spór o naukę. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Nagel, E. (1985). Struktura nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Nekrases, E. (1992). Wiedza prawdopodobna. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Nikitin, E. (1975). Wyjaśnianie jako funkcja nauki. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Oviedo-García, M.A. (2016). Tourism research quality: Reviewing and assessing interdisciplinarity. Tourism Management, 52, 586–592. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2015.08.011
Google Scholar
Pawłowski, T. (1986). Tworzenie pojęć w naukach humanistycznych. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Pearce, D.G., Butler, R.W. (1993). Tourism research: Critiques and challenges. London: Routledge.
Google Scholar
Ritchie, B., Burns, P., Palmer, C., (2005). Tourism research methods: Integrating theory with practice. Wallingford: CABI Publishing.
Google Scholar
Rojek, C., Urry, J. (1997). Transformations of travel and theory. W: C. Rojek, J. Urry (red.), Touring cultures: transformations of travel and theory (s. 1–19). London: Routledge.
Google Scholar
Stivers, E., Wheelan, S. (1986). The Lewin legacy: Field theory in current practice. Berlin–Heidelberg–Nowy Jork–Londyn–Paryż–Tokio: Springer-Verlag.
Google Scholar
Strawiński, W. (2011). Funkcja i cele nauki – zarys problematyki metodologicznej. Zagadnienia Naukoznawstwa, 3 (189), 323–335.
Google Scholar
Stumpf, T.S., Sandstrom, J., Swanger, N. (2016). Bridging the gap: Grounded theory method, theory, development and sustainable tourism research. Journal of Sustainable Tourism, 24 (12), 1691–1708. DOI: https://doi.org/10.1080/09669582.2016.1149183
Google Scholar
Szulakiewicz, M. (2004). Filozofia jako hermeneutyka. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Google Scholar
Theuns, L. (1986). Priorytety w badaniach turystycznych. Przegląd opinii ekspertów, ze szczególnym uwzględnieniem krajów rozwijających się. Problemy Turystyki, 1, 48–66.
Google Scholar
Tribe, J. (1997). The indiscipline of tourism. Annals of Tourism Research, 24 (3), 638–657. DOI: https://doi.org/10.1016/S0160-7383(97)00020-0
Google Scholar
Tribe, J. (2006). The truth about tourism. Annals of Tourism Research, 33 (2), 360–381. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2005.11.001
Google Scholar
Tribe, J. (2010). Tribes, territories and networks in the tourism academy. Annals of Tourism Research, 37 (1), 7–33. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2009.05.001
Google Scholar
Tribe, J., Dann, G., Jamal, T. (2015). Paradigms in tourism research: A trialogue. Tourism Recreation Research, 40 (1), 28–47. DOI: https://doi.org/10.1080/02508281.2015.1008856
Google Scholar
Tribe, J., Liburd, J.J. (2016). The tourism knowledge system. Annals of Tourism Research, 57, 44–61. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2015.11.011
Google Scholar
Waszczyk, M. (1996). Wyjaśnianie i przewidywanie w bioelektronice. Roczniki Filozoficzne, XLIV (3), 145–176.
Google Scholar
Waszczyk, M., Szczerbicki, E. (2003). Metodologiczne aspekty opisowego modelowania w naukach ekonomicznych. Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej – Filozofia, 7, 3–22.
Google Scholar
Winiarski, R. (red.) (2003). Nauki o turystyce. Cz. I. Wyd. 2, poprawione i uzupełnione. Kraków: AWF Kraków.
Google Scholar
Winiarski, R. (red.) (2004). Nauki o turystyce. Cz. II. Kraków: AWF Kraków.
Google Scholar
Woleński, J. (1979). Wyjaśnianie a przewidywanie. Prace Naukoznawcze i Prognostyczne, 3 (24), 5–19.
Google Scholar
Xiao, H., Smith, S. (2004). Source knowledge for tourism research. Annals of Tourism Research, 32 (1), 272–275. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2004.06.004
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
