Przewodniki turystyczne w kontekście rozwoju wiedzy o sztuce na ziemiach polskich w XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.18778/0867-5856.29.1.09Keywords:
przewodniki turystyczne, historia turystyki, historia sztuki, XIX w.Abstract
Dawne przewodniki stanowią ważną kategorię źródeł historycznych, pozwalających zrekonstruować wiele aspektów z zakresu historii turystyki. Szczególny rozwój literatury przewodnikowej nastąpił w XIX w., kiedy wykształcił się nowoczesny typ przewodnika z opisami według tras zwiedzania i licznymi informacjami praktycznymi. Jednocześnie zawierał wiele wiadomości o zróżnicowanym charakterze, m.in. z zakresu geografii, etnologii, przyrodoznawstwa, a także opisy zabytków i dzieł sztuki. Znaczenie polskich przewodników dla pisarstwa o sztuce jest bardzo duże, lecz niedoceniane. Celem autora artykułu jest określenie roli, jaką te publikacje odegrały w sferze historiografii artystycznej, a także wskazanie związku pomiędzy przewodnikami a rozwojem badań naukowych nad sztuką. Tematyka ta stanowi bez wątpienia interesujący obszar interdyscyplinarnych powiązań pomiędzy historycznym rozwojem turystyki oraz nauki, w tym wypadku historii sztuki.
Downloads
References
Antoniewicz, F. [Jerzykowski, A.] (1882). Przewodnik po Poznaniu zawierający kolorowaną mapę miasta, ciekawsze w niém zdarzenia, opis publicznych gmachów i potrzebniejsze wskazówki. Poznań: Druk i Nakład Fr. Tomaszewskiego.
Google Scholar
Baliński, M., Lipiński, T. (1843–1846). Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym. T. 1–3. Warszawa: Nakładem S. Orgelbranda Księgarza.
Google Scholar
Bartoszewicz, K. (1882). Przewodnik po Krakowie i jego okolicach z dodaniem planu miasta, informacji, adresów i ogłoszeń. Kraków: Nakładem K. Bartoszewicza.
Google Scholar
Bartoszewicz, K. (1890). Przewodnik po Krakowie z dodaniem opisu okolic, licznych informacji i 600 adresów instytucji i osób zajmujących wybitniejsze stanowiska. Kraków: Nakładem K. Bartoszewicza.
Google Scholar
Błotnicki, E., Schneider, A. (1871). Przewodnik po mieście Lwowie. Wydany staraniem komitetu zawiązanego na przyjęcie gości z Wielkopolski, Prus, Szląska i Krakowa, przybyłych na zjazd do Lwowa dnia 13 sierpnia 1871. Lwów: Druk i lit. Kornela Pillera.
Google Scholar
Burckhardt, J. (1855). Der Cicerone: Eine Anleitung zum Genuss der Kunstwerke Italiens. Basel: Schweighauserische Verlagsbuchhandlung.
Google Scholar
Czajewski, W. (1892). Ilustrowany przewodnik po Warszawie na rok 1892. Warszawa: Drukiem Pawła Szymanowskiego.
Google Scholar
Czajewski, W. (1893). Ilustrowany przewodnik po Warszawie i okolicach. Willanów. Czerniaków, Morysin, Gucin, Natolin. Wraz ze szczegółowym spisem 1000 obrazów z galerii willanowskiej. Warszawa: Nakładem własnym W. Czajewskiego.
Google Scholar
Czajewski, W. (1896). Illustrowany przewodnik po Warszawie z planem miasta. Warszawa: Drukiem Pawła Szymanowskiego.
Google Scholar
Czartoryska, E. [Izabela]. (1828). Poczet pamiątek zachowanych w Domu Gotyckim w Puławach. Warszawa: W Drukarni Banku Polskiego.
Google Scholar
Dąbrowski, M. (1899). Przewodnik krakowski dla uczestników II Zjazdu Dziennikarzy Słowiańskich. Kraków: Nakładem Komitetu II Zjazdu Dziennikarzy Słowiańskich.
Google Scholar
Dorszewski, K. (1886). Katedra poznańska. Przewodnik i pamiątka dla zwiedzających tę pierwszą świątynię archidiecezyalną. Z 2 rycinami. Poznań: Nakładem i czcionkami Drukarni Kuryera Poznańskiego.
Google Scholar
Dzieduszycki, W. (1895). Przewodnik po Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Nakładem Muzeum im. Dzieduszyckich.
Google Scholar
Frydrychowicz, R. (1895). Przewodnik illustrowany po Pelplinie i jego kościołach. Toruń: Nakładem Autora.
Google Scholar
Fryze, F., Chodorowicz, I. (1873). Przewodnik po Warszawie i jéj okolicach na rok 1873/4 z mappą miasta, mappami kolei żelaznych i drzeworytami. Warszawa: W Drukarni Gazety Lekarskiej.
Google Scholar
Gdeczyk, S. (1877). Przewodnik historyczny po Gnieźnie i jego kościołach. Gniezno: Nakładem Autora, Drukiem J.B. Langiego.
Google Scholar
Gdeczyk, S. (1891). Przewodnik historyczny po Gnieźnie i jego kościołach. Wydanie drugie poprawione, rozszerzone i 5 rycinami ozdobione. Poznań: Nakładem Autora, Czcionkami Drukarni Kuryera Poznańskiego.
Google Scholar
Glücksberg, J. (1826). Przewodnik warszawski. Warszawa: Nakładem i drukiem N. Glücksberga.
Google Scholar
Gołębiowski, Ł. (1827). Opisanie historyczno-statystyczne miasta Warszawy. Wydanie drugie poprawione, znacznie pomnożone i rozszerzone. Warszawa: Nakładem i drukiem N. Glücksberga.
Google Scholar
Gomulicki, W., Szmideberg, I. (1880). Illustrowany przewodnik po Warszawie ozdobiony planem miasta, widokami piękniejszych gmachów i miejscowości, galerją typów warszawskich i szkicami charakterystycznemi. Rok pierwszy. Warszawa: W Drukarni Jana Noskowskiego.
Google Scholar
Grabowski, A. (1822). Historyczny opis miasta Krakowa i iego okolic. Kraków: Nakładem i Drukiem Józefa Mateckiego.
Google Scholar
Grabowski, A. (1866). Kraków i jego okolice. Wydanie piąte znacznym przyczynkiem wiadomości rozszerzone, z 57 drzeworytami, widokiem i planem miasta. Kraków: Nakładem Księgarni D.E. Friedleina.
Google Scholar
Hollender, A.J. (1894). Ilustrowany przewodnik po Lwowie, wraz z planami miasta Lwowa, powszechnej wystawy roku 1894, teatru hr. Skarbka, teatru letniego, kolei konnej i elektrycznej. Lwów: Nakładem firmy S. Gabriel i J. Chlebownik.
Google Scholar
Ilustrowany przewodnik po Lwowie i Powszechnej Wystawie Krajowej wydany przez Towarzystwo dla Rozwoju i Upiększenia Miasta (1894). Lwów: Z drukarni Wł. Łozińskiego.
Google Scholar
Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (1893). Warszawa: Nakład Redakcyi „Wędrowca”.
Google Scholar
Jan ze Śliwina [Kirkor, A.H.] (1856). Przechadzki po Wilnie i jego okolicach. Wilno: Drukarnia A. Marcinowskiego.
Google Scholar
Jan ze Śliwina [Kirkor, A.H.] (1859). Przechadzki po Wilnie i jego okolicach. Wydanie drugie, poprawne, dopiskami uzupełnione i planem miasta ozdobione. Wilno: Nakład Maurycego Orgebranda.
Google Scholar
Jarzębski, A. (1643). Gosciniec abo Krotkie Opisanie Warszawy z okolicznościámi iey Dla Kompániey Dworskiey przez Adama Jarzemskiego Muźyká I.K.M., Budownicego Uiázdowskiego Wydany. Warszawa.
Google Scholar
Jarzębski, A. (1974). Gościniec abo krótkie opisanie Warszawy. Opracował i wstępem opatrzył W. Tomkiewicz. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Kirkor, A.H. (1862). Przewodnik. Wilno i koleje żelazne z Wilna do Petersburga i Rygi, oraz do granic na Kowno i Warszawę. Wilno: Nakładem i drukiem A.H. Kirkora.
Google Scholar
Kirkor, A.H. (1880). Przewodnik historyczny po Wilnie i jego okolicach. Wydanie drugie przejrzane i powiększone. Wilno: Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.
Google Scholar
Kirkor, A.H. (1889). Przewodnik po Wilnie i jego okolicach z wykazaniem historycznem najbliższych stacyj kolei żelaznych. Wydanie drugie podług wydania w roku 1880. Wilno: Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.
Google Scholar
Kleczkowski, A. (1883a). Najnowszy przewodnik po Krakowie i okolicach A. Napierkowskiego z dodaniem wszelkich wiadomości i objaśnień niezbędnych dla podróżnych, oraz spisu znaczniejszych zakładów kąpielowych w Galicyi. Kraków: Nakładem A. Napierkowskiego.
Google Scholar
Kleczkowski, A. (1883b). Najnowszy illustrowany przewodnik po Krakowie i jego okolicach A. Napierkowskiego, z dodaniem wszelkich wiadomości i objaśnień niezbędnych dla podróżnych, oraz spisu znaczniejszych zakładów kąpielowych w Galicyi. Zdobiony 50 rycinami, oraz ogólnym widokiem Krakowa. Kraków: Nakładem A. Napierkowskiego.
Google Scholar
Kozłowski, K. (1893). Przewodnik po Poznaniu i okolicy z illustracyami i planem miasta. Poznań: Nakładem K. Kozłowskiego.
Google Scholar
Kozłowski, K. (1898). Przewodnik po Poznaniu i okolicy z illustracyami i planem miasta. Poznań: Czcionkami Drukarni Dziennika Poznańskiego.
Google Scholar
Krasiński, J.W. (1821). Przewodnik dla podróżujących w Polsce i Rzeczypospolitej Krakowskiey. Warszawa: W Drukarni N. Glücksberga.
Google Scholar
Kunasiewicz, S. (1874). Przechadzki archeologiczne po Lwowie. Issue 1. Lwów: Skład Główny „Księgarnia Polska”.
Google Scholar
Kunasiewicz, S. (1876). Przechadzki archeologiczne po Lwowie. Issue 2 and 3. Lwów: Skład Główny „Księgarnia Polska”.
Google Scholar
Kunasiewicz, S. (1878). Wilda przewodnik po Lwowie z zarysem historji miasta. Lwów: Nakładem Karola Wilda.
Google Scholar
Lompa, J. (1860). Przewodnik dokładny dla odwiedzających święte, od wieków cudami słynące miejsce w obrazie Najświętszéj Maryi Panny na Jasnéj Górze w Częstochowie. Warszawa: Nakładem A. Dzwonkowskiego, druk Glücksberga.
Google Scholar
Łuszczkiewicz, W. (1875). Illustrowany przewodnik po Krakowie i jego okolicach z dodaniem wszelkich wiadomości i objaśnień potrzebnych dla podróżnych oraz opisu wszystkich znaczniejszych zdrojowisk w Galicyi. Kraków: Księgarnia i Wydawnictwo „Czytelni Ludowej” A. Nowolecki.
Google Scholar
Mączyński, J. (1854). Kraków dawny i teraźniejszy z przeglądem jego okolic. Kraków: Nakładem i drukiem Józefa Czecha.
Google Scholar
Miltner, H.O. (1861). Przewodnik po Krakowie i jego okolicach, z dodaniem instrukcji dla jadących do Szczawnicy, Krynicy, Swoszowic i Wieliczki. Kraków: Nakładem Juliusza Wildta.
Google Scholar
Miłkowski, W. (1881). Wawel. Katedra, zamek, biskupstwo. Z wydawnictwa dzieła: „Kraków Święty” (Z dodatkiem informacji dla zwiedzających Kraków). Kraków: Nakład i własność Księgarni Katolickiej Dra Władysława Miłkowskiego.
Google Scholar
Pauli, Ż. (1840). Starożytności galicyjskie. Lwów: Nakładem Autora.
Google Scholar
Polkowski, I. (1881). Przewodnik dla zwiedzających skarbiec katedralny na Wawelu. Kraków: Druk W.L. Anczyca i Spółki.
Google Scholar
Polkowski, I. (1882). Przewodnik dla zwiedzających skarbiec katedralny na Wawelu. Wyd. 2. Kraków: Druk W.L. Anczyca i Spółki.
Google Scholar
Polkowski, I. (1883). Przewodnik dla zwiedzających skarbiec katedralny na Wawelu. Wyd. 3. Kraków: Druk W.L. Anczyca i Spółki.
Google Scholar
Polkowski, I. (1887). Przewodnik dla zwiedzających skarbiec katedralny na Wawelu. Wyd. 4. Kraków: Druk W.L. Anczyca i Spółki.
Google Scholar
Przewodnik ilustrowany po Warszawie, Łodzi i okolicach fabrycznych (1897). Warszawa: Nakład i druk Emila Skiwskiego.
Google Scholar
Przewodnik po katedrze krakowskiej (1863). Kraków: Nakład i druk J. Bensdorffa.
Google Scholar
Przewodnik po katedrze krakowskiej (1870). Kraków: Nakład J. Bensdorffa, drukarnia Czasu.
Google Scholar
Przewodnik z Krakowa do Lwowa, Podhorzec, Podwołoczysk, Brodów, Słobody Rungurskiej, Czerniowiec i po Lwowie (1886). Lwów: Nakładem Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie.
Google Scholar
Radzyński, W. [Kulerski, W.] (1892). Przewodnik po Copotach i okolicy poprzedzony krótkim rysem dziejów okolicznego wybrzeża. Gdańsk: Nakładem i drukiem Bernarda Milskiego.
Google Scholar
Rastawiecki, E. (1850). Słownik malarzów polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych lub czasowo w niéj przebywających. T. 1. Warszawa: Nakładem Autora, W Drukarni S. Orgelbranda Księgarz i Typografa.
Google Scholar
Romanowski, F. (1893). Przewodnik po Częstochowie dla pątników i turystów z dodaniem wiadomości o przemyśle i handlu. Kraków: Nakładem i drukiem W. Korneckiego.
Google Scholar
Rostafiński, J. (red.) (1891). Przewodnik po Krakowie i okolicy wydany przez Komitet VI Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich a opracowany zbiorowemi siłami pod redakcyą przewodniczącego Komitetu dr. J. Rostafińskiego. Nakładem komitetu VI Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich. Kraków: druk Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Schneider, A. (1875). Przewodnik po Lwowie. Wydanie drugie z planem miasta Lwowa. Lwów: Nakładem księgarni Gubrynowicza i Schmidta.
Google Scholar
Sierpiński, S.Z. (1839). Obraz miasta Lublina. Warszawa: W Drukarni Maxymiliana Chmielewskiego.
Google Scholar
Sierpiński, S.Z. (1843). Historyczny obraz miasta Lublina. Warszawa: Nakładem Autora.
Google Scholar
Skimborowicz, H. (1847). Przewodnik dla zwiedzających Częstochowę. Warszawa: W Drukarni Józefa Ungera.
Google Scholar
Smólski, G. (1893). Przewodnik ilustrowany po ces. król. austr. kolejach państwowych na szlakach: Kraków – Sucha, Sucha – Żywiec – Zwardoń, Skawina – Oświęcim. Wiedeń: Drukiem i nakładem drukarni i zakładu artystycznego „Steyrermühl”.
Google Scholar
Sobieszczański, F.M. (1847). Wiadomości historyczne o sztukach pięknych w dawnéj Polsce. T. 1. Warszawa: Nakładem i drukiem S. Orgelbranda Księgarza i Typografa.
Google Scholar
Sobieszczański, F.M. (1849). Wiadomości historyczne o sztukach pięknych w dawnéj Polsce. T. 2. Warszawa: Nakładem i drukiem S. Orgelbranda Księgarza i Typografa.
Google Scholar
Sobieszczański, F.M. (1857). Przewodnik po Warszawie z planem miasta ozdobionym 10cią rycinami na stali. Warszawa: Główny Skład w Kantorze Drukarni Gazety Codziennéj.
Google Scholar
Święcki, T. (1816). Opis starożytnéy Polski. T. 1–2. Warszawa: Nakładem i drukiem Zawadzkiego i Węckiego Jego Królewskiéy Mości Nadwornych Drukarzy i Księgarzy.
Google Scholar
Wiślicki, J. (1850–1853). Opis Królestwa Polskiego pod względem historycznym, statystycznym, rolniczym, fabrycznym, handlowym, zwyczajowym i obyczajowym. T. 1–3. Warszawa: W Drukarni Gazety Codziennej.
Google Scholar
Zieliński, K.W. (red.) (1889). Przewodnik po Cmentarzu Powązkowskim. Issue 1. Warszawa: druk. W. Ratyński.
Google Scholar
Bałus, W., Krasny, P. (2004). Wiek XIX wobec baroku. Dwie strony medalu. W: K. Brzezina, J. Wolańska (red.), Barok i barokizacja. Materiały Sesji Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków 3–4 XII 2004 (s. 17–37). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Białostocki, J. (1987). Historia sztuki. W: B. Suchodolski (red.), Historia nauki polskiej. T. IV: 1863–1918. Part III (s. 674–702). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Bieniarzówna, J. (1974). Wiekowe tradycje miłośnictwa Krakowa. Rocznik Krakowski, 45, 11–18.
Google Scholar
Bochnak, A. (1948). Zarys dziejów polskiej historii sztuki. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar
Bruce, D.M. (2010). Baedeker: The perceived ‘inventor’ of the formal guidebook – A bible for travellers in the 19th century. W: R.W. Butler, R.A. Russel (red.), Giants of tourism (s. 93–110). Wallingford: CABI.
Google Scholar
Ciepłowski, S. (2001). O rodowodzie warszawskich przewodników turystycznych. Almanach Muzealny, 3, 203–213.
Google Scholar
Cuddon, J.A. (1993). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. 3rd ed. Cambridge: Blackwell Reference.
Google Scholar
Duda, J. (1996). Przewodniki po Krakowie (do 1914 r.). Książki, ich autorzy i wydawcy. Rocznik Krakowski, 62, 53–87.
Google Scholar
Ekielska-Mardal, A. (2012). Dilettanti and the scientific workshop of the first Polish art historian. Italian art in the eyes of Stanisław Kostka Potocki during his journey between 1795 and 1797. W: J. Malinowski (red.), History of art history in Central, Eastern and South-Eastern Europe. T. 1 (s. 39–45). Toruń: Society of Modern Art & Tako Publishing House.
Google Scholar
Freitag, W.M. (1996). Guidebook. W: J. Turner (red.), The Dictionary of Art. T. 13 (s. 807–813). London: Macmillan Publishers Limited.
Google Scholar
Górzyński, W. (1912). Rozwój historyi sztuki wśród innych narodów i w Polsce. Włocławek: Drukarnia Dyecezalna.
Google Scholar
Gregorowicz-Metz [Rucinska], A. (2012). Stanisław Kostka Potocki – The first Polish art historian and his ideas about art in O sztuce u dzisiejszych (On the art of the Moderns). W: J. Malinowski (red.), History of art history in Central, Eastern and South-Eastern Europe. T. 1 (s. 47–53). Toruń: Society of Modern Art & Tako Publishing House.
Google Scholar
Kalinowski, L. (1990). Marian Sokołowski. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Historii Sztuki, 19, 11–35.
Google Scholar
Kalinowski, L. (1996). Dzieje i dorobek naukowy Komisji Historii Sztuki Akademii Umiejętności 1973–1952 oraz powstanie Katedry Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego 1882. W: A.S. Labuda (red.), Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX w. (s. 22–57). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Google Scholar
Karłowska-Kamzowa, A. (1996). Polskie starożytnictwo i nauczanie dziejów sztuki w Wielkopolsce w XIX w. W: A.S. Labuda (red.), Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX w. (s. 74–91). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Google Scholar
Kasperowicz, R. (2007). Jacob Burckhardt i Józef Kremer. W: J. Maj (red.), Józef Kremer (1806–1875) (s. 301–310). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Kasperowicz, R. (2011). Józef Kremer. Wstęp. W: J. Kremer, Wybór pism estetycznych (s. VII–XXI). Wprowadzenie, wybór i opracowanie R. Kasperowicz. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Kolbuszewski, J. (1981). Górskie przewodniki (Uwagi o współczesności i tradycji gatunku). Litteraria, Series A, 13, 141–158.
Google Scholar
Kolbuszewski, J. (1990). Od „spisków” do przewodników. Przemiany formy i funkcji narracji przewodnikowej. W: M. Staffa (red.), XI Sympozjum KTG. Najstarsze polskie przewodniki górskie (s. 5–18). Kraków: PTTK Zarząd Główny Komisja Turystyki Górskiej.
Google Scholar
Koshar, R. (1998). “What ought to be seen”: Tourists’ guidebooks and national identities in modern Germany and Europe. Journal of Contemporary History, 33, 323–340.
Google Scholar
Kowalczyk J. (1981). Starożytnicy warszawscy połowy XIX w. i ich rola w popularyzacji zabytków ojczystych. W: J. Maternicki (red.), Edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX w. Zbiór studiów (s. 157–202). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Kowalczyk, J. (2009). Kazimierz Stronczyński i jego dzieło o inwentaryzacji zabytków. W: J. Kowalczyk (opracowanie), Kazimierza Stronczyńskiego opisy i widoki zabytków w Królestwie Polskim (1844–1855). T. I: Ogólne Sprawozdanie Delegacji (s. 279–359). Warszawa: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie Gabinet Rycin, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków.
Google Scholar
Kultermann, U. (1993). The history of art history. New York: Abaris Books.
Google Scholar
Kunińska, M. (2014). Historia sztuki Mariana Sokołowskiego. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Małkiewicz, A. (1996). Historia sztuki na Uniwersytecie Lwowskim. W: A.S. Labuda (red.), Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX w. (s. 58–73). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Google Scholar
Małkiewicz, A. (2005). Z dziejów polskiej historii sztuki. Studia i szkice. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Merski, J., Piotrowski, J.P. (2010). Drogi ewolucji drukowanych przewodników turystycznych po Polsce. Warszawa: Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna.
Google Scholar
Muthesius, S. (2012). The beginnings of the „Cracow school of art history. W: J. Malinowski (red.), History of art history in Central, Eastern and South-Eastern Europe. T. 1 (s. 91–99). Toruń: Society of Modern Art & Tako Publishing House.
Google Scholar
Opaliński, D. (2008). Z bedekerem po zaborach. Podróż w dawnych przewodnikach turystycznych. W: E. Ihnatowicz (red.). Podróż i literatura 1864–1914 (s. 525–536). Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Opaliński, D. (2013). Przewodniki turystyczne na ziemiach polskich w okresie zaborów. Studium historyczno-źródłoznawcze. Wydanie drugie Krosno: Ruthenus.
Google Scholar
Palmowski, J. (2002). Travels with baedeker – The guidebook and the middle classes in Victorian and Edwardian Britain. W: R. Koshar (red.), Histories of leisure (s. 105–130). Oxford–New York: Berg.
Google Scholar
Parsons, N.T. (2007). Worth the detour. A history of the guidebook. New Baskerville: Sutton Publishing.
Google Scholar
Polanowska, J. (1995). Historiografia sztuki polskiej w latach 1832–1863 na ziemiach centralnych i wschodnich dawnej Rzeczypospolitej: F.M. Sobieszczański, J.I. Kraszewski, E. Rastawiecki, A. Przezdziecki. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Sztuki.
Google Scholar
Rożek, M. (1986). Mirabilia Urbis Cracoviae. Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, 13, 49–53.
Google Scholar
Sołtan, A. (1998). Prawobrzeżna Warszawa w przewodnikach po mieście (XIX–XX w.). Kronika Warszawy, 1–4, 15–41.
Google Scholar
Staffa, M. (1990). Najdawniejsze przewodniki sudeckie w języku polskim. W: M. Staffa (red.), XI Sympozjum KTG. Najstarsze polskie przewodniki górskie (s. 19–36). Kraków: PTTK Zarząd Główny Komisja Turystyki Górskiej.
Google Scholar
Ślewiński, W. (1956). Starożytnictwo małopolskie w latach 1800–1850. Sztuka i Krytyka, 7 (1–2), 255–284.
Google Scholar
Walicki, M. (1931). Sprawa inwentaryzacji zabytków w dobie Królestwa Polskiego (1827–1862). Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Architektury Polskiej i Historji Sztuki Politechniki Warszawskiej.
Google Scholar
Ziarkowski, D. (2009). Przekaz treści historyczno-artystycznych w przewodnikach po Dolinie Prądnika. W: P. Krasny, D. Ziarkowski (red.), Sztuka i podróżowanie. Studia teoretyczne i historyczno-artystyczne (s. 159–178). Kraków: Proksenia.
Google Scholar
Ziarkowski, D. (2013). Inwentaryzacja zabytków Królestwa Polskiego a system ochrony dziedzictwa kulturowego w Rosji w pierwszej połowie XIX w. W: J. Malinowski, I. Gavrash, N. Mizerniuk-Rotkiewicz (red.), Polska – Rosja: Sztuka i historia. Sztuka polska, sztuka rosyjska i polsko-rosyjskie kontakty artystyczne do początku XX w. / Пoльша – Рoссия: Искусство и история. Польское искусcтво, российскоe искуcство и польско-российские художественные контакты до начала XХ века / Poland – Russia: Art and history. Polish art, Russian art and Polish-Russian artistic relations to the beginning of XX century, „Sztuka Europy Wschodniej”. T. 1 (s. 193–205). Warszawa–Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata & Wydawnictwo Tako.
Google Scholar
Ziarkowski, D. (2016). Najstarsze polskie przewodniki jako źródła do dziejów turystyki. W: J. Kosiewicz, E. Małolepszy, T. Drozdek-Małolepsza (red.), Z dziejów wychowania fizycznego, sportu i turystyki w Polsce i w Europie (s. 265–279). Częstochowa: Akademia Jana Długosza w Częstochowie.
Google Scholar
Ziarkowski, D. (2018). Przewodniki a rozwój nowoczesnej turystyki w XIX wieku. Turystyka Kulturowa, 7, 23–42.
Google Scholar
Zuelow, E.G.E. (2016). A history of modern tourism. London: Palgrave.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
