Polityczne meandry łemkowskich cerkwi

Marek Barwiński

doi:10.18778/2300-0562.07.06

Authors

Marek Barwiński Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Politycznej, Historycznej i Studiów Regionalnych, 90-142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.07.06

Keywords:

Lemko, Lemko region, religious structure, Orthodoxy, Greek Catholic Church, cultural heritage

Abstract

The Lemko churches preserved to present times are one of the most characteristic elements of the cultural landscape of the northern Carpathians. They are also clear, visual evidence of the multinational and multi-confessional history of the Beskidy mountains. Both – dramatic and complicated history and contemporary situation of the Lemko minority, perfectly presents direct impact of political events on the history of the Lemkos and their spiritual and material culture. The main purpose of the article is to show, on the example of the Lemko region, the overriding influence of political conditions on the denominational structure. Transformations and political decisions made without the participation of the most interested, in this case the Lemkos, effectively determined the private sphere of life like a religious faith. It took place both in the twentieth century and also few hundred years earlier. It also takes place today.

References

Barwiński M., 1999, Współczesna tożsamość etniczna i kulturowa Łemków na obszarze Łemkowszczyzny – uwarunkowania i konsekwencje, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 2, s. 53–69.
Google Scholar

Barwiński M., 2013, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-785-4

Budzyński Z., 1992, Struktura terytorialna i stan wiernych Kościoła unickiego na Łemkowszczyźnie w XVIII wieku, [w:] Czajkowski J. (red.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat, cz. 1, Rzeszów, s. 267–284.
Google Scholar

Czajkowski J., 1992, Dzieje osadnictwa historycznego na Podkarpaciu i jego odzwierciedlenie w grupach etnicznych, [w:] Czajkowski J. (red.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat, cz. 1, Rzeszów, s. 27–167.
Google Scholar

Drozd R., 2010, Ukraińcy (do 1989 r.), [w:] Dudra S., Nitschke B. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej. Wybrane elementy polityki państwa, Kraków, s. 91–112.
Google Scholar

Drozd R., 2015, Losy cerkwi greckokatolickich i prawosławnych w Polsce w latach 1944–1989, [w:] Halczak B. i in. (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa, t. 5, Słupsk–Zielona Góra–Svidnik, s. 409–420.
Google Scholar

Drozd R., Halczak B., 2010, Dzieje Ukraińców w Polsce w latach 1921–1989, Warszawa.
Google Scholar

Dudra S., 2004, Kościół prawosławny na ziemiach zachodnich i północnych Polski po II wojnie światowej, Zielona Góra.
Google Scholar

Dudra S., 2014, Odbudowa prawosławnej sieci parafialnej na Łemkowszczyźnie po 1956 roku jako element wielokulturowości regionu, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, 3, s. 307–320.
Google Scholar

Halczak B., 2015, Dzieje Łemków od średniowiecza do współczesności, Warszawa.
Google Scholar

Horbal B., 2010, Lemko studies: A handbook, New York.
Google Scholar

Keller J., 1982, Prawosławie, Warszawa.
Google Scholar

Krochmal A., 1992, Stosunki między grekokatolikami i prawosławnymi na Łemkowszczyźnie w latach 1918–1939, [w:] Czajkowski J. (red.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat, cz. 1, Rzeszów, s. 285–299.
Google Scholar

Michna E., 2004, Kwestie etniczno-narodowościowe na pograniczu słowiańszczyzny wschodniej i zachodniej. Ruch rusiński na Słowacji, Ukrainie i w Polsce, Kraków.
Google Scholar

Moklak J., 2007, Fenomen tożsamości Łemków – uwarunkowania historyczne (do 1945 r.), [w:] Dudra S. i in. (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa, t. 1, Legnica–Zielona Góra, s. 79–88.
Google Scholar

Nowakowski K., 1992, Sytuacja polityczna na Łemkowszczyźnie w latach 1918–1939, [w:] Czajkowski J. (red.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat, cz. 1, Rzeszów, s. 313–351.
Google Scholar

Pactwa B., 1992, Próby reintegracji społeczności Łemków w Beskidzie Niskim, [w:] Dziewierski M., Pactwa B., Siewierski B. (red.), Dylematy tożsamości. Studium społeczności łemkowskiej w Polsce, Katowice, s. 92–138.
Google Scholar

Prach B., 1992, Apostolska Administracja Łemkowszczyzny, [w:] Czajkowski J. (red.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat, Rzeszów, cz. 1, s. 299–312.
Google Scholar

Pudło K., 1992, Dzieje Łemków po drugiej wojnie światowej (zarys problematyki), [w:] Czajkowski J. (red.), Łemkowie w historii i kulturze Karpat, cz. 1, Rzeszów, s. 351–381.
Google Scholar

Reinfuss R., 1990, Śladami Łemków, Warszawa.
Google Scholar

Wojewoda Z., 1994, Zarys historii Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1944–1989, Kraków.
Google Scholar

Wysocki J., 2011, Ukraińcy na Lubelszczyźnie w latach 1944–1989, Lublin.
Google Scholar