Zmiany granic w Afryce w okresie postkolonialnym (do końca zimnej wojny)
DOI:
https://doi.org/10.18778/2300-0562.04.04Słowa kluczowe:
granice, konflikty, stosunki międzynarodowe, AfrykaAbstrakt
W artykule zaprezentowano zmiany granic w Afryce, począwszy od ostatnich lat panowania kolonialnego, przez okres wyzwalania się kolonii i kształtowania nowej mapy politycznej kontynentu, aż po okres stabilizowania się ukształtowanych po 1960 r. nowych państwowości afrykańskich. We wszystkich tych okresach w pewnym stopniu występowała zmienność granic państwowych, zdominowana jednak przez zmianę rangi granic politycznych, a w małym tylko stopniu przez rzeczywiste zmiany granic w przestrzeni. W tym czasie obowiązywała bowiem zasada, usankcjonowana w różnej rangi dokumentach międzynarodowych, głosząca nienaruszalność granic państwowych w Afryce. Jej kwestionowanie przez nielicznych przywódców, którzy dążyli na drodze siły do rewizji granic, spotykała się zawsze z powszechnym międzynarodowym potępieniem, a podejmowane próby, prowadzące niekiedy do krwawych wojen, kończyły się ostatecznie utrzymaniem przebiegu granic odziedziczonym po epoce kolonialnej.
Bibliografia
Ardener E., 1996, Kingdom on Mount Cameroon. Studies in the history of Cameroon Coast 1500–1970, Providence.
Google Scholar
Baldinetti A., 2010, The origins of the Libyan nation. Colonial legacy, exile and the emergence of a new nation-state, London.
Google Scholar
Balicki J. 1980, Historia Burów. Geneza państwa apartheidu, Wrocław.
Google Scholar
Barbag J., 1987, Geografia polityczna ogólna, Warszawa.
Google Scholar
Bartnicki A., 1996, Zarys dziejów Afryki i Azji 1869–1996. Historia konfliktów, Warszawa.
Google Scholar
Bartnicki A., Mantel-Niećko J., 1987, Historia Etiopii, Wrocław.
Google Scholar
Bichta T., 2010, Granice, terytorium i przestrzeń w Afryce według Achillesa Mbembe, Forum Politologiczne, t. 10, Olsztyn, s. 113–124.
Google Scholar
Boniface P., 2001, Atlas wojen XX wieku. Konflikty współczesne i w przyszłości, Warszawa.
Google Scholar
Brownlie I., Burns I.A., 1979, African boundaries: a legal and diplomatic encyclopae dia, London.
Google Scholar
Burundi, 1985, Kraje ewangelizowane i kościoły lokalne Afryki, Warszawa.
Google Scholar
Bury J., 2002, Polityka wybranych państw arabskich wobec krajów Afryki Subsaha ryjskiej, [w:] Milewski J.J., Lizak W. (red.), Stosunki międzynarodowe w Afryce, Warszawa.
Google Scholar
Charter of the Organization of African Unity, 1963, 479 U.N.T.S. 39, entered into force Sept. 13, 1963: http://www1.umn.edu/humanrts/africa/OAU_Charter_1993.html (25.08.2015).
Google Scholar
Chem-Langhëë B., 1995, The road to unitary state of Cameroon 1959–1972, [w:] Fowler I., Zeitlyn D. (red.), Perspectives of the state: from political history to ethnography of Cameroon. Essays for Sally Chilver, Paideuma, nr 41, Stuttgart.
Google Scholar
Čižov N.N., 1972, Tanzanija. Ekonomiko-geografičeskaja charakteristika, Moskva.
Google Scholar
Cole J.J., 2006, The Congo question: conflicting visions of independence, „Emporia State Research Studies”, 43 (1), s. 26–37.
Google Scholar
Cooper M., 2010, The Northern Cameroons plebiscite 1960/61. A memoir with photo archive, London.
Google Scholar
D’Amato A.A., 1966, The bantustan proposals for South-West Africa, „The Journal of Modern African Studies”, 4 (2), s. 177–192.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/S0022278X00013239
Davidson B., 1957, Afryka budzi się, Warszawa.
Google Scholar
Davidson B., 1972, Stara Afryka na nowo odkryta, Warszawa.
Google Scholar
Davidson B., 2011, Społeczna i polityczna historia Afryki w XX wieku, Warszawa.
Google Scholar
Delimitation and demarcation of boundaries in Africa. General issues and case studies, 2014, Addis Ababa.
Google Scholar
Dierks K., 2000, Namibia's Walvis Bay issue – origin and rise of a colonial dispute (1992), Namibia Library of Dr. Klaus Dierks: http://www.klausdierks.com/FrontpageMain.html (12.08.2015).
Google Scholar
Dul J., 1976, Ghana. Rozwój polityczno-gospodarczy 1957–1972, Warszawa.
Google Scholar
Dziubiński A., 1983, Historia Maroka, Wrocław.
Google Scholar
Evseev V.I., 1974, Ruanda, Moskva.
Google Scholar
Fituni L.L., 1985, Marokko, Moskva.
Google Scholar
Fleury J.-M., 1982, Senegambia. Building in the past, Ottawa: http://hdl.handle.net/10625/24163 [14.08.2015).
Google Scholar
Fortaleza de São João Baptista de Ajudá, 2015, Wikipédia: https://pt.wikipedia.org/wiki/Fortaleza_de_S%C3%A3o_Jo%C3%A3o_Baptista_de_Ajud%C3%A1 (10.08.2015).
Google Scholar
Gavrilov N.I. (red.), 1980, Ob’edinennaja Respublika Tanzanija. Spravočnik, Moskva.
Google Scholar
Geldenhuys D., 1981, South Africa’s black homelands: past objectives, present realities and future developments, Pretoria.
Google Scholar
Gibbs D.N., 2000, The United Nations, international peacekeeping and the question of ‘impartiality’: revisiting the Congo operation of 1960, „The Journal of Modern African Studies”, 38 (3), s. 359–382.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/S0022278X00003384
Katanga. The Congo’s forgotten crisis, 2006, Africa Report, No. 103, January 9: http://www.crisisgroup.org/en/regions/africa/central-africa/dr-congo/103-katanga-the-congos-forgotten-crisis.aspx (10.08.2015).
Google Scholar
Kenig M.M., 1981, Spory i konflikty międzynarodowe w Afryce. Ideologia, polityka, obronność, Warszawa.
Google Scholar
Kostecki A.M., 1976, Somalia. Zarys historyczno-socjologiczny, Warszawa.
Google Scholar
Krasnopevceva T.I., 1988, Zimbabve. Prošloe i nastajaščee, Moskva.
Google Scholar
Krasuski J., 1983, Wspólnota Francuska w Afryce (Communauté), Poznań.
Google Scholar
La République Arabe Sahraouie Démocratique. Passe et present. Geographie, histoire, societe, 1985, Alger.
Google Scholar
Leśniewski M., 1996a, Biafra 1966–1970, [w:] Bartnicki A. (red.), Zarys dziejów Afryki i Azji 1869–1996. Historia konfliktów, Warszawa, s. 323–332.
Google Scholar
Leśniewski M., 1996b, Kongo-Katanga 1960–1964, [w:] Bartnicki A. (red.), Zarys dzie jów Afryki i Azji 1869–1996. Historia konfliktów, Warszawa, s. 301–313.
Google Scholar
Letnev A.B., Subbotin V.A., Frenkel' M.J., 1984, Istorija Afriki w XIX – načale XX v., Moskva.
Google Scholar
Limpricht C. (red.), 2012, Rehoboth, Namibia – past and present, Windhoek.
Google Scholar
Lobman J., 1973, Na wodami Czarnej Rzeki. Dzieje krajów na Nigrem, Wrocław.
Google Scholar
Loginova V.P., 1982, Ob’edinennaja Respublika Kamerun. Spravočnik, Moskva.
Google Scholar
Łazowski Z. (red.), 2006, Państwa Afryki Zachodniej. Fakty, problemy stabilizacji i roz woju. Polskie kontakty, t. 1, Warszawa.
Google Scholar
Łętocha T., 1973, Granice i spory terytorialne w Afryce, Warszawa.
Google Scholar
Malaŵi yearbook, 1978, Blanytre.
Google Scholar
Malendowski W. (red.), 2003, Zbrojne konflikty i spory międzynarodowe u progu XXI wieku. Analiza problemów i studia przypadków, Wrocław.
Google Scholar
Mali-Mauritania boundary, 1963, International Boundary Study, nr 23, Washington.
Google Scholar
Małowist M., 1969, Europa a Afryka Zachodnia w dobie wczesnej ekspansji kolonialnej, Warszawa.
Google Scholar
Mazov S., 2007, Soviet aid to the Gizenga government in the former Belgian Congo (1960–1961) as reflected in Russian archives, „Cold War History”, 7 (3), s. 425–437.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/14682740701474873
Mbanjwa T., 1976, Transkei independence, Black viewpoint, nr 4, Black Community Programmes, Durban.
Google Scholar
Milewski J.J., Lizak W. (red.), 2002, Stosunki międzynarodowe w Afryce, Warszawa.
Google Scholar
Morocco-Western Sahara (Spanish Sahara) boundary, 1961, International Boundary Study, nr 9, Washington.
Google Scholar
Namikas L.A., 2002, Battleground Africa: the cold war and the Congo crisis, 1960–1965, Los Angeles.
Google Scholar
Oliveira-Marques A.H. de, 1987, Historia Portugalii, t. 2: XVII–XX w., Warszawa.
Google Scholar
Oliver R., Atmore A., 2007, Dzieje Afryki po 1800 roku, Warszawa.
Google Scholar
Olszewska-Dyoniziak B., 1978, Zambia. Zarys historyczno-socjologiczny, Warszawa.
Google Scholar
Orłowska I., 1999, Historia Somalii do 1991 r., [w:] Mantel-Niećko J., Ząbek M. (red.), Róg Afryki. Historia państw świata w XX wieku, Warszawa, s. 285–308.
Google Scholar
Pandey A.Y., 2010, Nostalgic lives: memory and place in Sidi Ifni, Ithaca.
Google Scholar
Parys J., 1983, Ghana. Problemy rozwoju społecznego, Wrocław.
Google Scholar
Pawełczak M., 2000, Afrykańskie państwo Kilindich w XVIII i XIX wieku, Warszawa.
Google Scholar
Phillips L.C., Haughton J., Wright I.M., 1987, The Senegambia Confederation, Bing hamton.
Google Scholar
Pokrovskij A.S. (red.), 1985, Respublika Zimbabve, Moskva.
Google Scholar
Polity IV Country Report: Djibouti, 2010, Vienna: www.systemicpeace.org/polity (16.08.2015).
Google Scholar
Prokopczuk J., 1964, Historia Afryki w zarysie, Warszawa.
Google Scholar
Prošin N.I., 1981, Istorija Livii v novoe vremja, Moskva.
Google Scholar
Pukrop M.E., 1997, The Aouzou Strip, International Court of Justice Case Studies, nr 18: http://www1.american.edu/ted/ice/aozou.htm (18.08.2015).
Google Scholar
Rabier Y., 2011, Le règlement du contentieux territorial tchado-libyen sur Aozou,
Google Scholar
Politique Africaine, nr 55, La Mauritanie, Un tournant démocratique, s. 140–145, www.politique-africaine.com/.../pdf/055140.pdf (18.08.2015).
Google Scholar
RASD. République Arabe Sahraouie Démocratique 9éme anniversaire de la proclama tion, 1984, Alger.
Google Scholar
Ribeiro-Salgado F., 1931, L’Empire Colonial Portugais, Lisbone.
Google Scholar
Rwanda, 1985, Seria: Kraje ewangelizowane i kościoły lokalne Afryki, Warszawa.
Google Scholar
Rykała A., 2014, Państwo wpisane w depozyt religii. Przeobrażenia struktury teryto rialno-religijno-etnicznej Izraela w kontekście oddziaływań międzynarodowych, [w:] Rykała A. (red.), Krajobrazy (regiony) historyczna-polityczne, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, nr 3, Łódź, s. 97–149.
Google Scholar
Sempere-Doménech M., 2008, El ejército del aire en la Guerra de Sidi Ifni: imprevisión, improvisación, penuria y valor, [w:] Encarna M., Marín N. (red.), Ayeres en discussion. Temas claves de historia contemporánea hoy, Murcia, s. 171–190.
Google Scholar
Smith Ch., 2010, Western Sahara: Africa’s last colony?, Welsh Centre for International Affairs, April 20: http://welshcentreforinternationalaffairs.blogspot.com/2010/04/ (17.08.2015).
Google Scholar
Sobczyński M., 2006, Państwa i terytoria zależne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń.
Google Scholar
Sobczyński M., 2012, Pokój i bezpieczeństwo w skali globalnej, [w:] Trzepacz P. (red.), Zrównoważony rozwój – wyzwania globalne. Podręcznik dla uczestników studiów dokto ranckich, Kraków, s. 213–290.
Google Scholar
Solarz M.W., 1999, Republika Południowej Afryki. Trwałość czy zmierzch potęgi w regionie?, Warszawa.
Google Scholar
Solarz M.W., 2004, Francja wobec Afryki subsaharyjskiej. Pozimnowojenne wyzwania i odpowiedzi, Warszawa.
Google Scholar
South Africa. Official yearbook of the Republic of South Africa, 1984, Johannesburg.
Google Scholar
Srogosz T., 2011, Charakter prawny uti possidetis w prawie międzynarodowym, „Państwo i Prawo”, 6, s. 64–76.
Google Scholar
State of Katanga, 2015, Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/State_of_Katanga (18.08.2015).
Google Scholar
Szaflarski J., 1968, Poznanie Czarnego Lądu, Warszawa.
Google Scholar
Szulc E., 1978, Ghana, Informator regionalny, nr 18, Warszawa.
Google Scholar
Teterin O.I., 1979, Iz istorii nacional’no-osvoboditel’nogo dviženija na Zanzibare, [w:] Istorija Afriki v XIX i XX stoletijach. Sbornik statej, Moskva, s. 3–36.
Google Scholar
Touval S., 1999, The boundary politics of independent Africa, New York.
Google Scholar
Traditional governance in Somalia. South Central Somalia, 2005, Brief report for the World Bank, Draft report, World Bank, March 28, Washington.
Google Scholar
Trzciński K., 2010, Przyszłość państwa i granic w Afryce. Alternatywny punkt widzenia, Forum Politologiczne, nr 10, Olsztyn, s. 243–262.
Google Scholar
Tshiyoyo D., 2006, Democratic Republic of Congo: road to political transition, Johannesburg.
Google Scholar
Tymowski M., 1999, Państwa Afryki przedkolonialnej, Wrocław.
Google Scholar
Ulanovskaja I.A., 1983, Namibija. U karty mira, Moskva.
Google Scholar
Un siecle de colonialisme, un siecle de resistence nationale, 1985, Sahara Libre, numero special, 15 Novembre, Alger.
Google Scholar
Vandewalle D., 2006, A history of modern Libya, Cambridge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511986246
Vinokurov J.N., Orlova A.S., Subbotin V.A., 1982, Istorija Zaira v novoe i novejšee vremja, Moskva.
Google Scholar
Waas L. van, 2013, The stateless Tebu of Libya? Report of the Middle East and North Africa nationality and statelessness research project, Tilburg.
Google Scholar
Zajączkowski A., 1968, Niepodległość Konga a kolonializm belgijski. Zarys historyczno-socjologiczny, Warszawa.
Google Scholar
Zins H., 1986, Historia Afryki Wschodniej, Wrocław.
Google Scholar
Zins H., 2003, Historia Zimbabwe, Warszawa.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.