Jaką rolę powinna odgrywać edukacja emocjonalna w wychowaniu moralnym?
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6107.43.06Słowa kluczowe:
wychowanie moralne, edukacja społeczno-emocjonalna, kształtowanie charakteru, inteligencja emocjonalnaAbstrakt
Artykuł dostarcza argumentów na rzecz uwzględnienia w wychowaniu moralnym edukacji społeczno-emocjonalnej. W pierwszej części artykułu przedstawia się analizę pojęcia „inteligencja emocjonalna” uwzględniając przy tym historię jego powstania i trudności metodologiczne, jakimi pojęcie to jest obciążone. W drugiej części artykułu sformułowane zostały oczekiwania, jakie można wysuwać pod adresem zajęć z edukacji emocjonalnej. Punktem wyjścia są przy tym badania empiryczne, które dotyczyły skuteczności podejmowanych w przeszłości prób prowadzenia edukacji emocjonalnej u młodzieży i osób dorosłych. W ostatniej części artykułu omawia się założenia powstałego w latach 90. ruchu pedagogicznego, który postuluje prowadzenie zajęć z zakresu tak zwanego „kształtowania charakteru” (Character Education). Omawiane są doświadczenia z zajęć z edukacji emocjonalno-społecznej (Social-Emotional Learning, SEL) opracowane przez Uniwersytet Illinois. W tekście uwzględnione zostały także krótko pierwsze doświadczenia Hiszpanii w zakresie edukacji emocjonalnej.
Bibliografia
Aguado, R. (2005). Manual práctico de terapia de interacción recíproca. Hipnosis clínica en psicoterapia. Madrid: Editorial Síntesis.
Google Scholar
Arystoteles. (1996). Etyka nikomachejska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Baciero Ruiz, F. T. (2017). The role of Social and Emotional Learning in Moral Education. Europa Forum Philosophie, 66, s. 48–54.
Google Scholar
Bar-On, R. (1997). The Emotional Quotient Inventory (EQ-i). A Test of Emotional Intelligence. Toronto: Multi-Health Systems Inc.
Google Scholar
Baumeister, R. F., Schmeichel, B. J. i Vohs, K. D. (2007). Self-Regulation and the Executive Function. The Self as Controlling Agent. W: Kruglanski, A. W., Higgins, E. T. (red.), Social Psychology. Handbook of basic Principles. New York–London: The Guilford Press, s. 516–539.
Google Scholar
Bernal Martínez de Soria, A. (2013). La relación educativa, identidad y emociones. W: Flamarique, L. i D’Oliveira-Martins, M., (red.), Emociones y estilos de vida. Madrid: Biblioteca Nueva, s. 75–99.
Google Scholar
Bergman, R. (2004). Identity as motivation: Toward a theory of the moral self. Moral development, self, and identity, 2, s. 21–46.
Google Scholar
Cabezas, M. (2009). The emotional basis of morality. Is autonomy still possible? Universitas Philosophica, 53, s. 195–217.
Google Scholar
Cabezas, M. (2011). Moral Judgments, Emotions, and some Expectations from Moral Motivation. Public Reason, 3 (1), s. 50–59.
Google Scholar
Carr, D. (2002). Feelings in moral conflict and the hazards of moral intelligence. Ethical Theory and Moral Practice, 5, s. 3–21.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1023/A:1014434021266
Ciarrochi, J. i Mayer, J. D. (red.) (2007). Applying Emotional Intelligence. A Practical Guide. Philadelphia: Psychology Press.
Google Scholar
Cortina, A. (2000). Ética mínima. Madrid: Tecnos.
Google Scholar
Damasio, A. (1994). Descartes’ Error: Emotion, Reason and the Human Brain. New York: Putnam Publishing.
Google Scholar
De la Caba, M. Á. (1999). Intervención educativa para la prevención y el desarrollo socioafectivo en la escuela. W: Sánchez, F. L., Etxebarría, I., Fuentes, M. J. F. i Ortiz, M. J., (red.), Desarrollo afectivo y social. Madrid: Pirámide, s. 361–382.
Google Scholar
Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. B. i Schellinge, K. B. (2011). The Impact of Enhancing Students’ Social and Emotional Learning: A Meta-Analysis of School-Based Universal Interventions. Child development, 82, s. 405–432.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2010.01564.x
Ecclestone, K. (2009). The dangerous rise of therapeutic education. London: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203870563
Eisenberg, N., Fabes, R. A. i Murphy, B. (1996). Parents’ reactions to children’s negative emotions: Relations to children’s social competence and comforting behavior. Child development, 67, s. 2227–2247.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1996.tb01854.x
Eisenberg, N., Valiente, C. i Champion, C. (2004). Empathy-related responding: moral, social, and socialization correlates. W: Miller, A. G. (red.), The Social Psychology of Good and Evil. New York: Guilford, s. 386–415.
Google Scholar
Elias, M. J., Zins, J. E., Weissberg, R. P., Frey, K. S., Greenberg, M. T. i Haynes, N. M. (1997). Promoting social and emotional learning: Guidelines for Educators. Alexandria: Association for Supervision and Curriculum Development.
Google Scholar
Extremera Pacheco, N. i Fernández Berrocal, P. (2015). Inteligencia emocional y educación, Madrid: Grupo 5.
Google Scholar
Furedi, F. (2004). Therapy culture. Cultivating vulnerability in an uncertain age. London–New York: Routledg.
Google Scholar
Gardner, H. (1983). Frames of Mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books.
Google Scholar
Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why it can matter more than IQ. New York: Bantam Books.
Google Scholar
Goleman, D. (1998). Working with Emotional Intelligence. New York: Bantam Books.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1002/ltl.40619981008
Goleman, D. (2011). The brain and emotional intelligence. New insights. Florence: More than Sound.
Google Scholar
Gracián y Morales, B. (1993). Obras completas de Baltasar Gracián. Vol. II: El héroe; El político; El discreto; Oráculo manual y arte de prudencia; Agudeza y arte de ingenio; El comulgatorio; Escritos menores. Madryt: Biblioteca Castro Turner.
Google Scholar
Haidt, J. (2001). The Emotional Dog and Its Rational Tie. Psychological Review, 108 (4), s. 814–834.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1037//0033-295X.108.4.814
Hawkins, J. D., Kosterman, R., Catalano, R. F., Hill, K. G. i Abott, R. D. (2008). Effects of social development intervention in childhood 15 years later. Archives of Pediatric Adolescent Medicine, 162 (12), s. 1133–1141.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1001/archpedi.162.12.1133
Ibarrola, B. (2011). Cuentos para sentir. Educar las emociones. Madrid: SM.
Google Scholar
Kohlberg, L. (1984). Essays on moral development. T. 2. San Francisco: Harper and Row.
Google Scholar
Kohlberg, L. i Mayer, R. (1972). Development as the aim of education. Harvard Education Review, 42 (4), s. 449–496.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17763/haer.42.4.kj6q8743r3j00j60
Kristjánsson, K. (2010). Emotion Education without ontological commitment?, Studies in Philosophy and Education, 29, s. 259–274. https://doi.org/10.1007/s11217-009-9165-z
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/s11217-009-9165-z
LeDoux, J. E. (1996). The emotional Brain: The mysterious understanding of emotional life. New York: Simon and Schuster.
Google Scholar
Leuner, B. (1966). Emotionale Intelligenz und Emanzipation. Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, 15, s. 196–203.
Google Scholar
Mayer, J. D. i Salovey, P. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9, s. 185–211.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2190/DUGG-P24E-52WK-6CDG
Mayer, J. D. i Salovey, P. (1997). What is Emotional Intelligence? W: Salovey, P. i Sluyter D. (red.), Emotional Development and Emotional Intelligence. Implications for Educators. New York: Basic Books.
Google Scholar
Paulhus, D. i Williams, K. M. (2022). The Dark Triad of personality: Narcissism, Machiavellianism, and psychopathy. Journal of Research in Personality, 36 (6), s. 556–563.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/S0092-6566(02)00505-6
Petrides, K. V. i Furnham, A. (2003). Trait emotional intelligence: behavioural validation in two studies of emotion recognition and reactivity to mood induction. European Journal of Personality, 17 (1), s. 39–57.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1002/per.466
Prinz, J. J. (2010). The moral emotions. W: Goldie, P. (red.), The Oxford Handbook of Philosophy of emotion. Oxford: Oxford University Press, s. 510–538.
Google Scholar
Puig Rovira, J. M., Garcia, X. M., Tejeira, S. E. i Novella Cámara, A. M. (2000). Cómo fomentar la participación en la escuela: propuestas de actividades. Barcelona: Graó.
Google Scholar
Raths, L., Harmin, M. i Simon, S. B. (1966). Values and teaching. Working with values in the classroom. Ohio: C. E. Merrill Books.
Google Scholar
Roew, R. i Kriesel, P. (2017). Einführung in die Fachdidaktik des Ethiksunterrichts. Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.36198/9783838547589
Seligman, M. i Peterson, C. (2004). Character, strenghts and virtues. Washington: American Psychological Association.
Google Scholar
Simon, S. B., Howe, L. W. i Kirschenbaum, H. (1972). Values clarification. New York: Hart Pub. Co.
Google Scholar
Solé Blanch, J. i Moyano Mangas, S. (2017). La colonización Psi del discurso educativo. Foro de Educación, 15 (23), s. 101–120.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14516/fde.551
Tangney, J. P., Stuewig, J. i Mashek, D. (2007). Moral Emotions and Moral Behavior. Annual Review of Psychology, 58, s. 345–372.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.psych.56.091103.070145
Thorndike, E. L. (1920). Intelligence and its uses. Harper’s Magazine, 140, s. 227–235.
Google Scholar
Torrente, C., Alimchandani, A. i Aber, J. L. (2015). International Perspectives on SEL. W: Durlak, J. A., Domitrovich, C. E., Weissberg, R. P. i Gullotta, T. P. (red.), Handbook of social and emotional Learning. Research and Practice. New York–London: The Guilford Press, s. 566–587.
Google Scholar
Vallés Arándiga, A. i Vallés Tortosa, C. (1999). Desarrollando la Inteligencia emocional. Madrid: Eos, 5 tomów.
Google Scholar
Vallés Arándiga, A. i Vallés Tortosa, C. (2003). Psicopedagogía de la inteligencia emocional. Valencia: Promolibro, s. 27–45.
Google Scholar
Weissberg, R, P., Durlak, J. A., Domitrovich, C. E. i Gullotta, T. P. (2015). Social and Emotional Learning. Past, Present and Future. W: Durlak, J. A., Domitrovich, C. E., Weissberg, R. P. i Gullotta, T. P. (red.), Handbook of social and emotional Learning. Research and Practice. New York-London: The Guilford Press, s. 3–19.
Google Scholar
Zeidner, M., Roberts, R. D. i Matthews, G. (2002). Can Emotional Intelligence Be Schooled? A Critical Review. Educational Psychologist, 37 (4), s. 215–231.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1207/S15326985EP3704_2
Ley Orgánica de Educación (LOE) [Ustawa organiczna o edukacji z 3.05.2006 r.].
Google Scholar
Ley Orgánica para la mejora de la calidad educativa (LOMCE) [Ustawa organiczna o poprawie jakości edukacji z 9.12.2013 r.].
Google Scholar
Council of Europe (2010a). Charter on Education for Democratic Citizenship and Human Rights Education. Online: http://www.coe.int/en/web/edc/charter-on-education-for-democratic-citizenship-and-human-rights-education [dostęp: 16.09.2023].
Google Scholar
Council of Europe (2010b). What is EDC/HRE. Online: https://www.coe.int/en/web/edc/what-is-edc/hre [dostęp: 16.09.2023].
Google Scholar
Departament ds. Edukacji Rady Europy (2010). Karta Edukacji Obywatelskiej i Edukacji o Prawach Człowieka Rady Europy. Online: https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=09000016804884ce [dostęp: 18.09.2023].
Google Scholar
Education Commission of the States (1994). National Center for Learning and Civic Engagement (NCLC). Online: https://www.ecs.org/initiatives/national-center-for-learning-civic-engagement/ [dostęp: 16.09.2023].
Google Scholar
Character Counts! (1996). The Aspen Declaration of Character Educacion z 1992 roku. Online: https://charactercounts.org/overview/aspen.html [dostęp: 16.09.2023]
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
