Myśl Jacques’a Poulaina o człowieku i instytucjach
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6107.38.02Słowa kluczowe:
istota ludzka, pragmatyka, antropologia filozoficzna, globalizacja, komunikacja, religia, język, instytucja, Jacques PoulainAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie syntezy myśli filozoficznej Jacquesa Poulaina dotyczącej języka, jego znaczenia dla człowieka i dla społeczeństwa. W pierwszym kroku przybliżona zostaje zaczerpnięta z wiedzy antropobiologicznej myśl zawarta w wielu pracach Poulaina, zgodnie z którą dziecko nie jest w stanie wejść w świat bezpośrednio za pomocą zmysłów i działań, lecz za pośrednictwem języka, nie jest też w stanie wejść w świat i stać się zdolnym do samodzielnego myślenia i działania podmiotem inaczej niż za sprawą trzeciej instancji, jaką jest mowa. Zdaniem autora odnosi się to także do wymiaru społeczno-instytucjonalnego, bowiem wedle ustaleń dwudziestowiecznej antropologii filozoficznej człowiek jako istota językowa może siebie przekształcać jedynie nie wprost, dzięki pośredniczącej roli trzeciej instancji – mowy, która najpierw przybierała postać bogów, by z czasem przyjąć formę sądów prawdziwościowych dotyczących własnego życia. Współcześnie, jak twierdzi Poulain w polemice z Habermasem, podstawą globalnej komunikacji może być jedynie transkulturowa językowa wymiana – to język pozostaje przestrzenią, w której człowiek może znajdować uznanie, dokonywać sądów i dążyć do harmonii z innymi.
Bibliografia
Baril, A. (2013). Penser avec Jacques Poulain, maszynopis, 25 sierpnia 2013. Online https://www.academia.edu/4329066/Penser_avec_Jacques_Poulain [dostęp: 10.08.2021].
Google Scholar
Baril, A. (2017). Penser la mondialisation avec le philosophe Jacques Poulain. L’Albatros, 24 sierpnia 2017. Online https://albatrosmag.com/2017/08/24/penser-la-mondialisation-avec-lephilosophe-jacques-poulain/ [dostęp: 10.08.2021].
Google Scholar
Bolk, L. (1960). La genèse de l’homme. Arguments, 4 (18), s. 3–13.
Google Scholar
Boysson-Bardies, B. de (2005). Comment la parole vient aux enfants. Paryż: Éditions Odile Jacob.
Google Scholar
Cuillerai, M. i Vermeren P. (2018). La privatisation du monde, l’autisme à carapace de la démocratie libérale et de la civilisation, et le destin transculturel de l’homme selon Jacques Poulain. Cahiers critiques de philosophie, 21, s. 201–205.
Google Scholar
Edelman, G. (1992). Biologie de la conscience. Paryż : Éditions Odile Jacob.
Google Scholar
Gehlen, A. (2017). Człowiek: jego natura i stanowisko w świecie. Tłumaczył R. Michalski, J. Rolewski, E. Paczkowska-Łagowska. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Google Scholar
Gehlen, A. (1959). Urmensch und Spätkultur. Frankfurt: Athenäum Verlag.
Google Scholar
González, W. (2018). L’anthropobiologie philosophique de Jacques Poulain. Cahiers critiques de philosophie, 21, s. 55–70.
Google Scholar
Gualandi, A. (2018). Inhumanités. Anthropobiologie et postmoderne. Cahiers critiques de philosophie, 21, s. 189–199.
Google Scholar
Habermas, J. (1999). Teoria działania komunikacyjnego. Tłumaczył A. M. Kaniowski. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Humboldt, W. von (1974). Introduction à l’oeuvre sur le kavi et autres essais. Paryż: Éditions du Seuil.
Google Scholar
Husserl, E. (1999). Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna. Tłumaczyła S. Walczewska. Toruń: Wydawnictwo Rolewski.
Google Scholar
Leguérinel, L. (2009). Enjeux et limites des théories contemporaines de l’action – De la praxéologie à la pragmatique. Paryż: Éditions L’Harmattan.
Google Scholar
Lévi-Strauss, C. (1962). La pensée sauvage. Paryż: Éditions Plon.
Google Scholar
Lévi-Strauss, C. (1998). Totemizm dzisiaj. Tłumaczyła A. Steinsberg. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar
Marquard, O. (1981). L’homme accusé et l’homme disculpé dans la philosophie du XVIIIe siècle. Critique, 413, s. 1015–1037.
Google Scholar
Poulain, J. (1973). Logique et Religion. L'Atomisme logique de L. Wittgenstein et la possibilité des propositions religieuses suivi de Logic and Religion. La Haye: Éditions Mouton.
Google Scholar
Poulain, J. (1988). Chamanisme pragmatique, chamanisme psychanalytique. Une thérapie philosophique est-elle possible? Philosophique, 1, s. 83–99.
Google Scholar
Poulain, J. (1991). L’âge pragmatique ou l’expérimentation totale. Paryż: Éditions L’Harmattan.
Google Scholar
Poulain, J. (1993a). La loi de vérité ou la logique philosophique du jugement, Paryż: Éditions Albin Michel.
Google Scholar
Poulain, J. (1993b). La neutralisation du jugement ou la Critique pragmatique de la raison politique. Paryż: Éditions L’Harmattan.
Google Scholar
Poulain, J. (1995). L’activité philosophique devient un élément essentiel de l’expérimentation contemporaine de l’homme, propos recueillis par Roger-Pol Droit, „Le Monde” 26 marca 1995. Online https://www.lemonde.fr/archives/article/1995/03/26/un-entretien-avec-jacquespoulain_3870481_1819218.html [dostęp: 10.08.2021].
Google Scholar
Poulain, J. (2001). De l’Homme. Paryż: Éditions du Cerf.
Google Scholar
Poulain, J. (2006). L’expérimentation philosophique des mondialisations: une réévaluation des rapports du savoir et du pouvoir. W Poulain J., Sandkühler H.-G., Triki F. (red.), L’agir philosophique dans le dialogue transculturel. Paryż: Éditions L’Harmattan, s. 197–212.
Google Scholar
Poulain, J. (2017). Peut-on guérir de la mondialisation? Paryż: Éditions Hermann, 2017.
Google Scholar
Poulain, J., Kretz H. i Agudelo S. (2018). L’humanité comme culture de vérité. Cahiers critiques de philosophie, 21, s. 153–187.
Google Scholar
Schelling, F. W. J. von (2002). Filozofia objawienia. Tłumaczyła K. Krzemieniowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Schérer, R. (2018). De l’homme: de l’aliénation à la communication. Cahiers critiques de philosophie, 21, s. 237–243.
Google Scholar
Tomatis, A. (1981). La nuit utérine. Paryż: Éditions Stock.
Google Scholar
Tomatis, A. (1990). L’oreille et la vie. Paryż: Éditions Robert Laffont.
Google Scholar
Uexküll, J. von (1984). Mondes animaux et monde humain. Paryż: Éditions Denoël.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
