Gospodarka prywatna w Polsce w okresie realizacji Planu Trzyletniego (1947–1949)

Zbigniew Klimiuk

doi:10.18778/2080-8313.25.05

Authors

Zbigniew Klimiuk Institute of Labour and Social Studies in Warsaw

DOI:

https://doi.org/10.18778/2080-8313.25.05

Keywords:

Three-Year Plan, economic reconstruction, private sector, national economic plan, industry and trade, Central Planning Office, Soviet economy, liquidation of the private economy, relationships between the state and private economy, private industry associations

Abstract

On September 21, 1946, the National National Council announced the Economic Reconstruction Plan, which went down in history as the Three-Year Plan. Its main assumption and goal was to “raise the standard of living of the working classes of the population above the pre-war level”. The first post-war years were marked by the strengthening of the new communist govern-ment. However, the semblance of democracy was maintained and it was legal to operate other political parties, which also had a real influence on the governance of the country at that time. However, successively the communist authorities took over new offices. One of the offices re- maining outside the power of the communist party was precisely the CUP, filled by people sym- pathetic to the pre-war PPS. The CUP intended to focus on consumer industries in order to incre-ase the standard of living in the country and thus stimulate the economy. Its implementation was to be obligatory only for the state sector, the cooperative sector was to be covered only partially, and the private sector would operate almost on a free market basis. However, such assumptions were unacceptable to the new communist government’s position of increasing the means and volume of industrial production. With time, it turned out that the communist vision of a centrally control-led economy prevailed over the plan, where all its areas were to implement the plan according to detailed guidelines. The article analyzes the evolution of the policy and attitude of the communist authorities in Poland after 1945 towards the private sector (mainly industry and trade), which ultimately led to its liquidation. The state and socialist economy was to protect the economic life in the entire Soviet bloc from all the shortcomings and problems typical of a capitalist economy.

Author Biography

Zbigniew Klimiuk, Institute of Labour and Social Studies in Warsaw

prof. Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych – doktor habilitowany nauk ekonomicznych w zakresie ekonomii, specjalności: historia gospodarcza i polityka gospodarcza. Kierownik Zakładu Zatrudnienia i Rynku Pracy w Instytucie Pracy Spraw Socjalnych w Warszawie. Kierownik Katedry Ekonomii Wydziału Nauk Społecznych Mazowieckiej Uczelni Publicznej w Płocku.

Zainteresowania naukowe: ekonomia, finanse, zarządzanie, historia gospodarcza, rozwiązania instytucjonalne gospodarki RFN, systemy bankowe i rynki finansowe, problemy transformacji polskiej gospodarki do systemu rynkowego, czynniki rozwoju i wzrostu gospodarczego oraz źródła ich finansowania, międzynarodowy system gospodarczy i finansowy.

References

Augustowski Z., Likwidacja zaopatrzenia reglamentowanego, „Życie Gospodarcze” 1947, nr 6.
Google Scholar

Bałtowski M., Gospodarka socjalistyczna w Polsce. Geneza, rozwój, upadek, Warszawa 2009.
Google Scholar

Blass B., Nowy system finansowy, „Gospodarka Planowa” 1947, nr 21.
Google Scholar

Dochód narodowy Polski 1947 r., GUS, Warszawa 1948.
Google Scholar

Dochód narodowy Polski 1948 r., Warszawa 1949.
Google Scholar

Drewnowski J., „Proces Centralnego Urzędu Planowania” w 1948 r., „Zeszyty Historyczne” 1974, z. 28.
Google Scholar

The Fulfilment of The Three Years Plan of Economic Reconstruction in Poland, Warsaw 1950.
Google Scholar

Jędruszczak H., Odbudowa potencjału przemysłowego w latach 1945–1949, [w:] Uprzemysłowienie ziem polskich w XIX i XX wieku. Studia i materiały, red. I. Pietrzak-Pawłowska, Wrocław 1970.
Google Scholar

Jędrychowski S., O znaczeniu niektórych różnic w ocenie bieżącej polityki gospodarczej, „Nowe Drogi” 1947, nr 4.
Google Scholar

Jędrychowski S., Plan odbudowy gospodarczej, „Nowe Drogi” 1947, nr 1.
Google Scholar

Kaliński J., Plan Odbudowy Gospodarczej 1947–1949, Warszawa 1978.
Google Scholar

Kształtowanie się podstaw programowych PPR w latach 1942–1945, Warszawa 1958.
Google Scholar

Kwejt J., O właściwy rozwój handlu w Polsce, [w:] Powszechne Domy Towarowe, Wrocław 1948.
Google Scholar

Marzec J., Osiągnięcia trzyletniego planu odbudowy gospodarczej, [w:] Materiały do kursów planowania gospodarki narodowej, cz. 4, Warszawa 1950.
Google Scholar

Minc H., Aktualne zagadnienia i perspektywy gospodarcze demokratycznej Polski. Referat wygłoszony na I Zjeździe PPR, Warszawa 1945.
Google Scholar

Minc H., Charakter i tendencje rozwojowe naszego przemysłu, „Nowe Drogi” 1947, nr 3.
Google Scholar

Mirożyński W., Społeczny Fundusz Oszczędnościowy, „Gospodarka Planowa” 1948, nr 2.
Google Scholar

Narodowy plan gospodarczy odbudowy gospodarczej w okresie 1 I 1946–31 XII 1949, Warszawa 1946.
Google Scholar

Nietyksza B., Gout T., Przedsiębiorczość prywatna w przemyśle i handlu. Prawa i obowiązki, Warszawa 1948.
Google Scholar

Podstawowe liczby Planu Odbudowy Gospodarczej, CUP, Warszawa 1946.
Google Scholar

Potapczuk S., Budownictwo w planie inwestycyjnym na rok 1949, „Gospodarka Planowa” 1949, nr 5.
Google Scholar

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lutego 1949 r.
Google Scholar

Secomski K., Analiza wykonania planu trzyletniego, Warszawa 1950.
Google Scholar

Secomski K., Ogólne założenia planu odbudowy gospodarczej, „Gospodarka Planowa” 1946, nr 1.
Google Scholar

Secomski K., Plan inwestycyjny na rok 1948, „Gospodarka Planowa” 1948, nr 1.
Google Scholar

Siennicki L., Gospodarka planowa w krajach demokracji ludowej, „Życie Gospodarcze” 1950, nr 23.
Google Scholar

Siennicki L., Wyniki gospodarki narodowej ZSRR w drugim kwartale 1949 r., „Życie Gospodarcze” 1949, nr 17.
Google Scholar

Sprawozdanie statystyczne Izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawie z akcji koncesjonowania handlu (przeprowadzonej na podstawie ustawy z dnia 2 czerwca 1947 r.), Izba Przemysłowo-Handlowa, Warszawa 1948.
Google Scholar

Statystyka przemysłu i handlu prywatnego w Polsce za rok 1948, Warszawa 1949.
Google Scholar

Szyr E., Inicjatywa prywatna w planie trzyletnim (uwagi), „Nowe Drogi” 1947, nr 1.
Google Scholar

Szyr E., Na drodze przemian gospodarczych, „Życie Gospodarcze” 1946, nr 14.
Google Scholar

Szyr E., Węzłowe zagadnienia naszej polityki gospodarczej, „Nowe Drogi” 1948, nr 9.
Google Scholar

Szyszkowski M., Zadania przemysłu prywatnego, Warszawa 1948.
Google Scholar

Trzeci Zjazd Przemysłowy Ziem Odzyskanych, Ministerstwo Przemysłu i Handlu, Szczecin 1947.
Google Scholar

Trzyletni plan odbudowy gospodarki Polski, Warszawa 1946.
Google Scholar

Ustawa z dnia 2 lipca 1947 r. o planie odbudowy gospodarczej, DzURP 1947, nr 53, poz. 285.
Google Scholar

Ustawa z dnia 18 listopada 1948 r.
Google Scholar

Wojciechowski R., Bitwa o handel wewnętrzny, „Gazeta Ludowa”, 21 V 1947.
Google Scholar

Wskaźniki rozwoju gospodarki narodowej w latach 1945–1955, Warszawa 1956.
Google Scholar

Wykonanie narodowych planów gospodarczych 1948–1952, Warszawa 1952.
Google Scholar

Wyniki wykonania narodowego planu gospodarczego za rok 1948, Warszawa 1950. Zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 12 marca 1949 r.
Google Scholar

Zawadzki J., Wybrane zagadnienia ekonomiki ZSRR, Gliwice 1949.
Google Scholar

Zawadzki T., Produkcja przemysłowa w I półroczu 1947 r., „Biuletyn IGN” 1947, nr 6. Zawadzki T., Produkcja przemysłowa w II półroczu 1947 r., „Biuletyn IGN” 1948, nr 7.
Google Scholar