Między prywatnością a jawnością życia. Ziemianki Królestwa Polskiego przełomu XIX i XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.18778/2080-8313.16.04Słowa kluczowe:
historia prywatności, ziemiaństwo XIX/XX w., historia kobiet, kultura materialna – wnętrze siedziby ziemiańskiejAbstrakt
Ziemianki Królestwa Polskiego z przełomu XIX i XX wieku należały, do wciąż jeszcze elitarnej grupy społecznej, o której chętnie dyskutowano na łamach prasy, wystawiano laurki lub potępiano. Jednocześnie pozostawiły po sobie bogatą bazę źródłową, pozwalającą przyjrzeć się ich prywatnemu, codziennemu życiu. Wyłaniający się ze zróżnicowanych źródeł obraz jest tym ciekawszy, że w omawianym czasie przewartościowaniu uległy granice prywatności i jawności życia, to co prywatne coraz częściej stawało się publiczne. Miłość i ciało plasowały się między tabu a afirmacją. A wszystko to znajdowało odzwierciedlenie w „tańczących ścianach dworu” i rewolucjach budowlanych przeprowadzanych przez panie domu podążające za modą, ale też pragnące zwiększenia komfortu życia i zachowania jego intymności. Przełom wieków XIX i XX z zamykaną epoką wiktoriańską i obecnym modernizmem był czasem chaosu społeczno-obyczajowego i przemian w kulturze, a spojrzenie na świat ziemianek może być jednym z punktów opisu tego procesu.
Bibliografia
Murzynowska ze Skąpskich Z., Moje wspomnienia, sygn. akc. 13199.
Google Scholar
Górska z Łubieńskich M., Gdybym mniej kochała. Dziennik lat 1889–1895, Warszawa 1996.
Google Scholar
Kleniewska M., Wspomnienia, oprac. W. Włodarczyk, Wilków 2002.
Google Scholar
Kozicki S., Pamiętnik 1876–1939, oprac. M. Mroczko, Słupsk 2009.
Google Scholar
Malanowska Z., Ze wspomnień z dzieciństwa, „Wiadomości Ziemiańskie” 2012, nr 50.
Google Scholar
Nakwaska K., Dwór wiejski. Dzieło poświęcone gospodyniom polskim, przydatne i osobom w mieście mieszkającym, t. 1, wyd. II, Lipsk 1857.
Google Scholar
Niezabitowska M., Składana wanna, Kraków 2010.
Google Scholar
Starowieyska-Morstinowa Z., Dom, Poznań 2012.
Google Scholar
„Świat Kobiecy” 1906
Google Scholar
„Tygodnik Ilustrowany” 1910
Google Scholar
„Wieś i Dwór” 1912–1914
Google Scholar
„Wieś Ilustrowana” 1910
Google Scholar
Elias N., Przemiany obyczajowe w cywilizacji Zachodu, Warszawa 1980.
Google Scholar
Epsztein T., Wrona Zakopiańska. Urszula Kołaczkowska (1911–2009) – życie i twórczość, Warszawa 2012.
Google Scholar
Epsztein T., Ziemiaństwo w historiografii polskiej po 1989 r. Próba charakterystyki, [w:] Aktywność kulturalno-oświatowa mazowieckich ziemian w XIX i XX wieku, red. B. Umińska, Ciechanów 2007.
Google Scholar
Jabłonowska-Ratajska Z., Walca tańczyłam najlepiej z panien… Karnawałowe anegdoty i zwyczaje, Warszawa 2012.
Google Scholar
Kaufmann J.G., Ego. Socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu, Warszawa 2004.
Google Scholar
Klich B., W poszukiwaniu nowych dróg badawczych „małej historii” – historia życia prywatnego, „Historyka” 2001, t. 31.
Google Scholar
Klich-Kluczewska B., „Przez dziurkę od klucza”. Historia życia prywatnego z perspektywy źródeł publicznych, [w:] Rodzina – prywatność – intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim. Zbiór studiów, red. D. Kałwa, A. Walaszek, A. Żarnowska, Warszawa 2005.
Google Scholar
Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska i A. Szwarc, t. 9, Warszawa 2006.
Google Scholar
Kostrzewska E., Żony, matki i gospodynie. Wizerunki kreowane na łamach ziemiańskiej prasy kobiecej w Królestwie Polskim na początku XX wieku, [w:] Historia. Społeczeństwo. Gospodarka, red. S. Pytlas, J. Kita, Łódź 2006.
Google Scholar
Kowecka E., W salonie i w kuchni. Opowieść o kulturze materialnej pałaców i dworów polskich w XIX w., Warszawa 1984.
Google Scholar
Krzyżanowski A., Dwór Górskich w Woli Pękoszewskiej, „Wiadomości Ziemiańskie” 2009, nr 39.
Google Scholar
Latour A., Dwa dwory, „Wiadomości Ziemiańskie” 2012, nr 52, s. 15.
Google Scholar
Łoś S.P., Ziemianie społecznicy. Z dziejów rodziny Górskich herbu Boża Wola z Woli Pękoszewskiej, [w:] Aktywność kulturalno-oświatowa mazowieckich ziemian w XIX i XX wieku, red. B. Umińska, Ciechanów 2007.
Google Scholar
Markowska M., W rodzinnym kręgu, [w:] Polski dom, red. W. Zin, Warszawa 1979.
Google Scholar
Melerska H., Pszczółkowski Józef, [w:] Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 4, Warszawa 1998.
Google Scholar
Mędrzecki W., Intymność i sfera prywatna w życiu codziennym i obyczajach rodziny wiejskiej w XIX i w pierwszej połowie XX wieku, [w:] Rodzina – prywatność – intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim. Zbiór studiów, red. D. Kałwa, A. Walaszek, A. Żarnowska, Warszawa 2005.
Google Scholar
Molik W., Życie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w XIX i na początku XX wieku. Kultura materialna, Poznań 1999.
Google Scholar
Opacki Z., Płaza-Opacka D., Wstęp, [w:] Dom – spotkanie przestrzeni prywatnej i publicznej na tle przemian cywilizacyjnych XIX i XX w. Zbiór studiów, red. Z. Opacki, D. Płaza-Opacka, Gdańsk 2008.
Google Scholar
Płonka-Syroka B., Wstęp, [w:] Miłość kobiety. Społeczno-kulturowe mechanizmy kreowania miłości, Antropologia miłości, t. 1, red. B. Płonka-Syroka, J. Radziszewska, A. Szlagowska, Wrocław 2008.
Google Scholar
Schirmer M.K., Dwory i majątki ziemskie w okolicach Łomży. Wielka własność ziemska w powiecie łomżyńskim ze szczególnym uwzględnieniem założeń rezydencjonalnych, Warszawa 2007.
Google Scholar
Sieradzka A., Idealny dwór polski wedle Karoliny z Potockich Nakwaskiej, [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe. Materiały VII Seminarium zorganizowanego przez Oddział Kielecki Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Dom Środowisk Twórczych w Kielcach, Kielce, 16–18 października 2003, Warszawa 2004.
Google Scholar
Szklarska-Lohmannowa A., Rey Mikołaj, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 31, Wrocław 1988–1989.
Google Scholar
Trzewik M., Biblioteka projektu Stanisława Witkiewicza w pałacu Kleniewskich w Kluczkowicach, [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie. Materiały sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce 8–9 czerwca 2000, oprac. R. Maliszewska, Kozłówka 2001.
Google Scholar
Vigarello G., Czystość i brud. Higiena ciała od średniowiecza do XX wieku, Warszawa 1996.
Google Scholar
Żarnowska A., Prywatna sfera życia rodzinnego i zewnętrzny świat życia publicznego – bariery i przenikanie (przełom XIX i XX wieku), [w:] Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska i A. Szwarc, Warszawa 1994.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 © Copyright by Authors, Łódź 2016; © Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2016
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
